NATURAL

Ja tu rządzę! Jak postawić się na pozycji lidera?

06czerwiec

Pisałam już o instynkcie stadnym i o tym, jak skłonność do podporządkowania się ułatwia nam szkolenie konia. Każde nasze działanie powinno mieć na celu podbudowanie naszej pozycji jako lidera, osobnika stojącego wyżej w hierarchii stadnej. Jeśli koń nie będzie Cię szanował i nie podporządkuje się, to nic z nim nie osiągniesz. Miałam kiedyś nauczycielkę angielskiego, która robiła błędy pisząc na tablicy, a mówiła na zasadzie „Kali mieć, Kali chcieć”. Jakim była dla mnie przewodnikiem w nauce języka? Żadnym, nie chciało mi się nawet wypełniać ćwiczeń. Nie szanowałam jej, więc nie chciało mi się przykładać. Gdy zmieniono mi nauczyciela, pokochałam nie tylko ten język, ale naukę języków obcych w ogóle. Jeśli nie masz autorytetu, nie zmotywujesz nikogo i nikt nie będzie Cię szanował. To samo dotyczy konia, bo choć w wielu przypadkach mówi się „koń-profesor” czy mój koń-mój nauczyciel, to wyższa szkoła jazdy polega na byciu nauczycielem i trenerem swojego wierzchowca. Dotyczy to zwłaszcza szkolenia młodego konia.

Aby nie podkopywać swojego autorytetu trzeba stać się koniem. Po prostu. Zachowuj się jak koń-przewodnik stada. Obserwacje naszej bandy na pastwisku nauczyły mnie tego, jak zachowuje się przywódca, a jak podporządkowane mu jednostki uległe. Wiem, jak akcentują swoją pozycję klacze i jak ustalają ją między sobą wałachy. Sympatie i antypatie też można dostrzec, ale nawet konie, które nie lubią innego, podporządkowują mu się, gdy akcentuje on swoją wyższość. Te słabsze też pokazują swoją uległość dość wyraźnie poprzez skłonność do ustępstw i podkreślanie swojej podrzędnej roli. Aby być liderem w siodle, musisz też być liderem na ziemi. Jak ustawić się w stadzie na pozycji wysoko zaawansowanej w hierarchii?

Przede wszystkim nie podkopuj sam sobie autorytetu. Często robimy to bezwiednie: podchodzimy do konia z opuszczoną głową i od razu ustawiamy się z boku. Prowadząc konia w ręku, dajemy mu się wyprzedzać. Drobiazgi, ale upewniają konia o naszej poddańczej, słabej pozycji. Spójrzcie na mój szkic pola dominacji u konia (nie jest to rysunek autorski, ale przynajmniej własnoręczny; mojego talentu proszę nie komentować, nie mogę być mistrzem we wszystkim):

obszar dominacji

W strefie pierwszej, znajdującej się z przodu konia, ustawiają się względem współtowarzyszy jednostki dominujące, stojące w hierarchii stadnej wyżej niż dany koń. Tak na przykład ustawia się klacz do źrebaka, ogier do młodzika, dominant do słabeusza. Jeśli jesteś w tej strefie dajesz koniowi sygnał: „Jestem od Ciebie silniejszy, mądrzejszy, bardziej doświadczony. Słuchaj mnie i szanuj.”
W polu nr dwa ustawiają się podporządkowane konie. Nie wyprzedzając lidera akceptują jego przywództwo nie robiąc jednocześnie z siebie totalnych ofiar i cieniasów. Koń, stojący tak u boku przywódczyni stada – najstarszej klaczy, podkreśla swoje uszanowanie jej przywództwa, a jednocześnie daje innym znać, że sam jest ważną, choć nie najważniejszą figurą w stadzie.
W obszarze trzecim znajdują się siermięgi i nastoletni gamonie. To konie o najmniejszym znaczeniu w hierarchii stada, które swoją pozycję dopiero będą budować, lub pogodzą się z losem, bo charaktery mają uległe i słabe.
Co ciekawe, zdarza się, że koń o najwyższej pozycji dobrowolnie lokuje się w strefie trzeciej. Tak postępuje często ogier, pilnując tyłów swojego stada. Tak też może zachować się przewodniczka-klacz, a mimo to nie podkopie swojej pozycji. Jeśli koń już zbudował swoją pozycję, nie musi jej co chwilę podkreślać, jest swobodny i pewny siebie. Przypomina o niej tylko tym, którzy się zapomną,”zagalopują”. Wymienność tych dwóch stref pozwala nam, ludziom, pracować z koniem np. na dwóch lonżach. Mimo tego, że znajdujemy się z tyłu konia, musi on zaakceptować naszą rolę przewodnika. Tak samo ma się rzecz w zaprzęgu – pozycja powożącego w polu trzecim nie wyklucza jego roli lidera.

Prowadząc konia w ręku, podchodząc na pastwisku czy pracując z nim z ziemi zawsze pamiętaj, by jak najczęściej ustawiać się w strefie największej dominacji. Podkreślaj swoją pozycję, kiedy tylko możesz, a koń nie będzie się buntował i posłusznie uzna Cię za swojego przewodnika.

Fot. Kuba Lipczyński # Morus

Autor: Kategoria: NATURAL

Zmysł węchu i smaku

 DSC_0985

Nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak ważny jest dla konia zmysł węchu. Widuję bardzo często koniarzy, którzy bojącemu się czegoś koniowi mówią: „No, przypatrz się, nic strasznego, zobacz”. Tymczasem, jak już pisałam, wzrok konia jest specyficzny i wcale nie jest pierwszym i najważniejszym z jego zmysłów. Trudno określić, który ze zmysłów jest najbardziej istotny, ale z pewnością węch pełni bardzo ważną rolę poznawczą. W naszej stajni zawsze przy układaniu młodych koni podsuwamy im pod nos czaprak i siodło, by poznały przedmiot, który umieszczamy im na grzbiecie. Węchem koń najlepiej poznaje otaczające go przedmioty i intencje zbliżających się ludzi czy zwierząt. Nasze konie potrafią odmówić jedzenia owsa, w którym umieściliśmy jakieś lekarstwo. Nie dają nawet szansy zmysłowi smaku – po prostu węchem rozpoznają, że coś im się nie zgadza. Wąchałam takie porcje i, przysięgam, nic nie było czuć. Według mnie, czyli człowieka z upośledzonym, w porównaniu z koniem, węchem. Zawodnicy zazwyczaj zabierają na zawody własny owies na wypadek, gdyby w oferowanym w gościnnej stajni owsie coś koniowi nie podpasowało. Miałam okazję uczestniczyć w wykładach prowadzonych przez p. Helenę Zagor i pamiętam jej opowieść o zawodniczce, która zabrała ze sobą na wyjazd własną wodę, bo jej koń miał ostre kryteria smakowe w stosunku do wody pitnej. Jeśli koń wypija dziennie ok. 60 litrów wody (średnio, bo w upały i przy dużym stresie, wysiłku i poceniu nawet 100!) to nie zazdroszczę jej pakowania się na zawody.
Węchem konie zawsze badają odchody towarzyszy, człowieka również rozpoznają po zapachu nawet ze znacznej odległości. Nasz ogier wyczuwa chętną i gotową klacz na padoku, stojąc w ostatnim boksie stajni! Z pewnością węch jest tak ważnym dla konia zmysłem, jak dla nas ludzi wzrok. Czasem sam zapach jakiegoś przedmiotu sprawia, że koń się boi i płoszy, choć jeździec zupełnie nie wie dlaczego. Kiedyś przyjeżdżali do nas myśliwi dewizowi i pewnego dnia na łące przed domem oprawiali upolowaną sarnę. Następnego dnia Czubajka stanęła w tym miejscu jak wryta i stanowczo odmówiła mi ruchu naprzód. Zupełnie nie wiedziałam o co wariatce chodzi, bo nic tam nowego nie było i nie mogłam dojrzeć nic, co mogłoby ją niepokoić. Uznałam, jak zwykle, że boi się duchów i przeprowadziłam ją w tym miejscu w ręku. Szła cała spięta, sapiąc i prychając, na sztywnych nogach i nerwowa. Wsiadłam za chwilę i pojechałam dalej na stopniowo rozluźniającym się koniu. Gdy wieczorem opowiedziałam mamie, że Czubajka znów świruje, mama wyjaśniła mi, co się w tym właśnie miejscu działo dzień wcześniej. Teraz gdy koń spłoszy mi się bez racjonalnego powodu uznaję, że skoro przyczyna nie jest widoczna to musi być „węchowa”.
Zmysł smaku jest ściśle powiązany z węchem. Koń poznaje najpierw węchowo oferowany mu smakołyk, a potem go próbuje. Zapamiętuje potem i kojarzy dany smak z zapachem. Wie, że marchewka czy jabłko jest smaczne i zajada je bez zastanowienia. Kiedyś pożyczyliśmy od gospodarza z pobliskiej wsi kobyłę zaprzęgową. Stała w naszej stajni około miesiąca i kiedyś przyniosłam jej kostkę cukru. Nie wykazała nią zainteresowania, nie znała takiego przysmaku. Gdy zapoznała się węchem z cukrem, delikatnie złapała go wargami, a potem chrupała z taką błogą miną, że zawołałam Kubę, by zobaczył jak Baśka delektuje się słodyczami. Zawsze gdy wchodziłam do jej boksu bezbłędnie odnajdywała kieszeń z cukrem i domagała się poczęstunku. Zmieniałam kieszenie kurtki, chowałam cukier w bryczesach, raz włożyłam kostkę za cholewkę buta, ale Baśki nie dało się oszukać. Znajdowała swój przysmak, gdziekolwiek bym go nie upchnęła.
Zmysły konia różnią się od naszych. Chociaż nasze powonienie jest znacznie słabsze niż końskie, to i my łączymy w myślach dany zapach ze smakiem i na odwrót. Mój Kuba nie lubi niektórych rzecznych ryb, bo twierdzi, że smakują mułem, a przecież nigdy mułu nie jadł. Zna jednak zapach i tak kojarzy smak. Koń reaguje tak samo. Tyle tylko, że dla konia węch jest bardzo istotny. My opieramy nasze poznanie otaczającego nas świata na wzroku i tak poznajemy przedmioty czy znajome twarze ludzi. Koń opiera się przede wszystkim na węchu i bada otoczenie olfaktorycznie. Twój koń rozpoznaje Twój zapach i kojarzy go z Tobą – jeśli Cię lubi i oczekuje czegoś dobrego (np. marchewki) to autentycznie ucieszy go nawet zapach Twojego potu. Nie jest dla niego nieprzyjemny, po prostu kojarzy go z tym, co za chwilę go spotka. Jeśli Twój koń się czegoś boi, daj mu okazję poznać ten przedmiot węchowo. Raz zapamiętany zapach kojarzony jest później i rozpoznawany jako niegroźny.
Rozumienie działania zmysłów konia pomaga lepiej zrozumieć jego reakcje. Taka wiedza przekłada się później na rozumienie konia i udaną z nim współpracę.

Fot. Kuba Lipczyński # Jaskinia

Autor: Kategoria: NATURAL

Zmysł dotyku

DSC05954

Często mówi się o koniu: “twardy w pysku” czy “nieczuły na łydkę”. Takie otępienie zmysłu dotyku (bo o to tu przecież chodzi) to wynik naszej pracy z koniem. Zmysł dotyku jest u konia rozwinięty w takim samym stopniu jak u nas. Receptory nerwowe są rozmieszczone na całym ciele, reagują one na dotyk bezbłędnie i automatycznie. Cała praca człowieka z koniem jest oparta w ogromnej mierze na tym właśnie ze zmysłów. Przecież to łydka dociśnięta do boku konia daje impuls na zakończenia nerwowe w skórze i sygnał ruchu w przód czy wygięcia. Wędzidło leży w pysku i działa na receptory dotyku w diastemie dolnej szczęki. Zbyt mocne działanie na zakończenia nerwowe otępia je i w rezultacie niszczy. Dlatego też koń przestaje odczuwać dotyk wędzidła w pysku czy nie reaguje na łydkę. Im brutalniej traktujesz konia, im mocniej szarpiesz jego pysk i walisz go po bokach, tym trudniej będzie Ci na nim pracować. Każdy wie, że delikatny w pysku koń reaguje na najlżejszy dotyk, a tego, który ma beton w pysku musisz zatrzymywać rzucając kotwicę. To my, ludzie, otępiamy zmysł dotyku konia i w rezultacie sami sobie robimy pod górkę. Traktowanie konia z wyczuciem, delikatnie i łagodnie sprawia, że mamy do czynienia z wierzchowcem, który precyzyjnie odczytuje nasze sygnały i reaguje na nie. Koń nie rodzi się twardy w pysku, on się taki staje dzięki pracy z człowiekiem. Czasami klienci narzekają mi, że nasze konie w ogóle nie reagują na łydkę. Nie wierzę, że w ogóle tego nie czują, ale na pewno ignorują z premedytacją, bo tak już mają te boki obstukane, że przychodzi im z łatwością lekceważenie impulsu. Zmysł dotyku u konia jest bardzo silny – jeśli mucha siądzie mu na skórze, to od razu trzepnie ogonem. Nie otępiaj receptorów nerwowych konia brutalnym traktowaniem, a żadne munsztuki, pelhamy i inne ustrojstwa nie będą Ci potrzebne.

DSC05947

Fot. czubajka.pl  # Staś i Faramuszka

Autor: Kategoria: NATURAL

Jak odpoczywa koń?

DSC_9500


Wielu ludzi, odwiedzających naszą stajnię, pyta mnie jak odpoczywa koń? Czy to prawda, że koń śpi na stojąco? Zazwyczaj tak. W naturze konie kładą się bardzo rzadko – klacz kładzie się do wyźrebienia (ale bardzo szybko po porodzie się podnosi, co przerywa pępowinę), źrebięta polegują w cieniu ciała matki, stare i zmęczone konie czasem kładą się, by odpocząć. Zawsze jednak koń jest gotowy, by podnieść się w ciągu sekundy. Widzieliście jak podnosi się leżący koń? Zawsze najpierw ustawia przednie nogi, a dopiero potem dźwiga zad, w którym znajduje się cały motor. W ten sposób koń może od razu oddalić się biegiem od miejsca wypoczynku i uciec przed zagrożeniem. Jest to dla mnie tak naturalny widok, że pamiętam jak zdziwiło mnie, gdy zaobserwowałam wstającą krowę – ona robi to zupełnie inaczej; najpierw dźwiga tył i wtedy dołącza przednie nogi.

Koń odpoczywa i śpi stojąc. Umożliwia mu to specyficzna budowa kończyn – tzw. aparat ustaleniowy konia. Nie jestem weterynarzem i nigdy nie zgłębiałam tajników aparatu ustaleniowego, ale tłumacząc Wam to na chłopski rozum i w dużym skrócie polega to na tym, że przednie nogi pozostając w bezruchu blokują się w stawach – płyn w torebkach stawowych wysycha i noga nie zgina się tak łatwo jak nasmarowana. Wszystkie mięśnie osadzone na szkielecie kończyny odpoczywają, zablokowana kończyna nie potrzebuje żadnego wysiłku, by stać prosto. W naturze koń w ciągu sekundy uruchamia zablokowany staw i może wystartować do ucieczki, gdyż nie ma na sobie obciążenia w postaci jeźdźca. Udomowione konie, wychodzą ze stajni i ruszają pod siodłem najpierw stępem. Zazwyczaj dłuższy, początkowy odcinek stępa tłumaczę naszym jeźdźcom potrzebą rozruszania konia dla uproszczenia; w rzeczywistości chodzi o dobre nasmarowanie stawu, by uniknąć kontuzji. Aparat ustaleniowy w tylnych nogach konia jest niestety słabszy. Dlatego też koń odpoczywający na stojąco odstawia jedną tylna nogę – kładzie ją na puszce kopytowej i w ten sposób odciąża. Po chwili, gdy noga dźwigająca cały ciężar zadu się zmęczy, koń zmienia nogę i odstawia sobie tę drugą. Można to zaobserwować u koni pracujących w bryczkach – na postojach odstawiają tylne nogi i odpoczywają.

Tak naprawdę pełen relaks i rozluźnienie konia to odpoczynek na leżąco. Aby jednak przyjąć pozycję leżącą zwierzę musi czuć się naprawdę bezpiecznie. Nasze konie czasem kładą się w boksach czy na pastwisku, zawsze są jednak gotowe, by zmienić pozycję na wypadek zagrożenia. Najbardziej traumatycznym przeżyciem dla konia jest utrata równowagi i upadek. Jako roślinożerca koń doskonale wie, że w tej pozycji jest najłatwiejszym łupem dla drapieżnika i każdy upadek czy polegiwanie jest bezpośrednim zagrożeniem jego życia. Dlatego też nikt nie próbuje uczyć konia,  by kładł się na grzbiecie i podawał nogi kowalowi, choć pewnie tak byłoby wygodniej rozczyszczać kopyta.  Zawsze żartuję, by nauczyć takiego podawania nóg nasze konie, bo ułatwiłoby to kucie całego stada przed sezonem. Nie ma jednak mowy, by skłonić konia do przyjęcia pozycji, która od wieków zakodowana jest w jego psychice jako skrajnie niebezpieczna. Wyobraźcie sobie jak ogromnym stresem musi być motywowany koń, który staje z jeźdźcem dęba – ryzykuje w ten sposób możliwość wywrotki. Każde wspinanie się konia pod siodłem jest rezultatem ogromnej paniki i strachu lub determinacji, by pozbyć się z grzbietu tego, co w jego mniemaniu bardzo mu zagraża.

Jeśli Twój koń nie podnosi się, gdy wchodzisz do jego boksu to albo jest bardzo zmęczony czy wręcz chory (nie życzę nikomu) albo naprawdę Ci ufa i wierzy (gratuluję). Za każdym razem, gdy ja otwieram drzwi boksu leżącego konia, ten zrywa się i wita mnie na stojąco. Kilka razy zdarzyło się, że mogłam podejść i pogłaskać bok i łeb leżącego konia. Za każdym razem byłam rozczulona, że ten olbrzym nie widzi we mnie zagrożenia i przymyka oczy sapiąc z zadowolenia, gdy drapałam go po policzkach. Takiego przytulaska życzę Wam wszystkim.

Fot. Kuba Lipczyński # Morgan

Autor: Kategoria: NATURAL

Zrozum naturę konia

07lipiec


Aby dobrze rozumieć konie i motywy ich zachowania trzeba przede wszystkim zrozumieć ich naturę. Świadomość o tym, jak koń zachowuje się w naturalnym środowisku, wiedza o jego pochodzeniu i atawistycznych instynktach pomaga koniarzowi porozumiewać się ze swoim wierzchowcem. Każdy z nas niby wie skąd wziął się koń, jak został udomowiony i jak żył w naturalnym środowisku, a jednak często zapominamy przełożyć to na współczesnego domowego konia. Jeśli chcesz osiągnąć wysoki stopień porozumienia z koniem zacznij myśleć jak koń i zrozum jego naturalne instynkty. Każdy współczesny, hodowany od pokoleń przez człowieka koń jest nadal koniem, w którego żyłach płynie krew dzikich mustangów i tarpanów. Bez względu na to, jak bardzo koń jest obecnie podporządkowany człowiekowi, nadal pozostaje on zwierzęciem wiernym swoim przedwiecznym instynktom. Uświadom sobie z całą wyrazistością to kim jest koń i przełóż to na współpracę z nim.

Po pierwsze koń od wieków był roślinożercą,  zawsze ofiarą, a nigdy drapieżnikiem. Stąd wiemy, że na wszelkie zagrożenie zareaguje nie atakiem, a ucieczką. Jest to jego naturalny odruch, a wynikiem jest końska płochliwość i zmysł wzroku nastawiony na odbieranie ruchu. Ile razy pomyślałeś sobie: „Dureń, taki duży a boi się polnej myszy”, może nawet zdarzyło Ci się skarcić palcatem płoszące się, durne zwierzę. Płochliwość konia jest uciążliwa, tym bardziej, że często nie jesteś w stanie przewidzieć, czego się wystraszy. Wzrok konia jest inny niż ludzki, nie zawsze ostrzejszy, ale inny z pewnością. Koń nastawiony jest przede wszystkim na odbiór ruchu, każdy obiekt, który nagle zmienia swoje położenie powoduje u konia odruchowy uskok. Obiekt nieruchomy jest dla konia trudniejszy do wychwycenia – tę właśnie cechę wykorzystują drapieżniki skradając się powoli i atakując znienacka. Czy wiesz dlaczego koń czasami omija kałuże? Nie dlatego, że nie lubi moczyć kopyt.  Po prostu tafla wody świetnie odbija światło, skrzy się , mieni, a więc w pojęciu konia porusza. Światło słoneczne nie razi konia, nie musi on nosić okularów przeciwsłonecznych. Za to świetnie wychwytuje różnice oświetlenia – wjazd ze słonecznej polany w zacienioną leśną ścieżkę, przeszkody na parkurze ustawione na granicy światła i cienia. Rozróżnianie kolorów nie jest mocną stroną końskiego wzroku. Barwy jasne koń odbiera wyraźnie, ciemniejsze odcienie giną mu w tle. Nasze konie płoszą się na widok białej płachty do przykrywania bryczki, podczas gdy ta sama bryczka przykryta brązowym kocem w ogóle ich nie interesuje. Sposób odbierania barw przez konia wykorzystuje się podczas skoków: przeszkody pomalowane jasnymi kolorami są dla konia łatwiejsze do skakania, bo dużo wyraźniejsze. Kiedy postarasz się myśleć jak koń i widzieć jak koń, łatwiej przewidzisz, kiedy może się on spłoszyć.

Ucieczka jest wrodzonym odruchem. Koń nie jest drapieżnikiem, więc cokolwiek by go nie zaniepokoiło z pewnością tego nie zaatakuje. Atak jest ostatecznością – dopiero pozbawione możliwości ucieczki zwierzę zareaguje agresywnie. Klacze zazwyczaj atakują tyłem, ogiery często walczą przednimi kopytami. Nawet najspokojniejszy koń może zasadzić Ci kopniaka, jeśli przestraszysz go w boksie. Pozbawiony możliwości zwiania, gdzie pieprz rośnie, zaskoczony np. Twoim nagłym wejściem do boksu strzeli z zadu zanim rozpracuje kim jesteś i czego chcesz. Dlatego nie wolno zaskakiwać konia znienacka – przed podejściem do niego, zawsze uprzedź go głosem, by był przygotowany i Twoje nagłe dotknięcie jego zadu nie zostało odebrane jak atak drapieżnika.

Koń jest zwierzęciem stadnym. Niby każdy to wie, ale czy rozumiesz, co z tego wynika? Przede wszystkim w każdym stadzie panuje określona hierarchia. Jeśli masz osiągnąć porozumienie z koniem, musisz wiedzieć, jak ustawiać się w tej drabinie. Instynkt stadny sprawia, że przyzwyczajony do podporządkowywania się koń szuka lidera, przewodnika. Jeśli nim nie jesteś, to nie oczekuj, że koń będzie Cię słuchał, wykonywał Twoje polecenia. Prędzej czy później pojawi się walka o dominację. Jeśli staniesz się członkiem stada dla swojego konia, to masz dopiero pół sukcesu. Na nic Ci się on nie zda, jeśli nie zdobędziesz przywództwa. Gdy koń zaakceptuje Cię na pozycji lidera osiągniesz z nim, co zechcesz. Może nie zrozumieć wydawanych mu poleceń, ale na pewno nie spróbuje ich negować.  Instynkt stadny można wykorzystywać na wiele sposobów. Szczególnie przydatny jest podczas układania młodych koni. Zawsze należy zadbać o to, by pracę z koniem prowadzić w takim miejscu, by nie widział on i nie słyszał innych koni. Możesz lonżować konia godzinami, ale jeśli obok, w zasięgu jego wzroku i słuchu stoi na pastwisku stado, to nigdy ten lonżowany nie skupi się całkowicie na Tobie i Twoich poleceniach. Pozbawiony towarzystwa innych członków stada instynktownie będzie sobie stada szukał – nie jest samotnikiem, musi mieć towarzysza. Jeśli pracujesz nim sam na sam na ujeżdżalni, to członkiem stada będziesz Ty. Koń podświadomie i mimowolnie skupi się na obserwacji Ciebie i Twoich poleceń.

Wyjazd w teren jest bezpieczniejszy, jeśli nie jedziesz sam. Wystarczy towarzystwo drugiego konia i już wiesz, że w razie nagłego rozstania się z siodłem nie będziesz wracał na piechotę – pozbawiony jeźdźca koń nie zwieje do stajni; nawet jeśli wystartuje w panice w pierwszym odruchu to zazwyczaj wróci do boku końskiego towarzysza. On przecież nie chce być sam. Poza tym, koń wsłuchuje się i naśladuje swoje stado – nawet najbardziej niemrawy i spokojny ciołek ruszy galopem, gdy inny członek stada da taki sygnał. Dlatego na konia czołowego nie powinno się wybierać podszytego tchórzem niezguły – na każde jego spłoszenie się reszta zastępu również wykona nerwowy uskok. Naśladownictwo w stadzie ma swoje zalety – przy nauce młodego konia dobrze jest ustawić go przy doświadczonych, starszych towarzyszach.

Dla zdrowia psychicznego konia i jego prawidłowego rozwoju emocjonalnego najistotniejsze jest stado. W stajniach jest to oczywiście zapewnione, ale co z koniem, który jest trzymany w gospodarstwie sam jeden? Pozbawiony towarzystwa i kontaktów społecznych koń rozwinie w sobie narowy i/lub nałogi. Jeśli decydujesz się na kupno konia i zamierzasz go wstawić do szopy we własnym ogródku to kup mu towarzystwa chociażby kozę. Pozbawiając go socjalnych więzi robisz mu krzywdę i w rezultacie działasz na własną niekorzyść – prowokujesz wynikające z nudy tkanie, łykawość, wspinanie się, brykanie pod siodłem i wiele innych.

Jako zwierzę stepowe, które przemierzało olbrzymie tereny w poszukiwaniu pożywienia, koń przede wszystkim potrzebuje ruchu. Dzikie konie potrafią spędzać ponad  15 godzin na dobę poruszając się stępem.  Ruch to najważniejsza potrzeba konia. Udomowiony koń zaakceptował stajnię jak zło konieczne, ale prawdę mówiąc robi mu ona tylko krzywdę. W naturze koń jest cały czas w ruchu, ten trzymany w stajni musi więc mieć zapewniony wolny wybieg na pastwisku lub chociażby wymuszony ruch pod siodłem. Nawet stare konie, które już ledwo trzymają się kupy i wyglądają jakby miały się rozlecieć przy zakłusowaniu powinny mieć zapewnioną możliwość pracy. Z braku ruchu u konia są same problemy: narowy i nałogi, choroby kończyn, stawów, kopyt, kłopoty z układem oddechowym. Podczas pracy serce pompuje dobrze natlenioną krew do wszystkich mięśni i narządów, kopyta otwierają się (puszka kopyta nie jest przecież zamknięta, kopyto pracuje podczas chodzenia) i są dobrze ukrwione. Zdrowy koń to koń, który się rusza. Pastwiskowanie koni jest niezbędne dla ich zdrowia psychicznego i fizycznego. Oznacza to swobodny ruch konia po dużym ogrodzonym terenie, a nie uwiązanie go jak krowę na łańcuchu. Kto obserwował kiedyś konie na pastwisku, ten wie, że koń nie stoi w jednym miejscu kosząc trawę równomiernie – on skubnie w jednym miejscu, podnosi łeb i daje dwa kroki, znowu skubnie i znowu kilka kroków – cały czas w nieustannym ruchu. W naturze w ten sposób koń oddalał się również od własnych odchodów, dziś stoi w stajni dusząc się amoniakiem. Choroby układu oddechowego koni związane są głównie ze stajnią – słaba wentylacja, brak ruchu powietrza, pył i kurz osiadający w stojącym powietrzu. Zanim zlitujesz się nad trzymanymi gdzieś na dworze końmi i zaczniesz psy wieszać na właścicielu zwierząt, który je zaniedbuje, zastanów się co szkodzi im bardziej – deszcz czy karcer w boksie. Myśl jak koń, a najlepiej go zrozumiesz.

Wszelkie zachowania konia podyktowane są zakorzenioną w nim od wieków naturą. Dzisiejszy koń nie miał okazji przemierzać bezkresnych stepów, a jednak za tym właśnie tęskni i tego potrzebuje. Zapewnij mu warunki jak najbliższe jego naturze, a będziesz obcować z koniem szczęśliwym i zdrowym; zrozum jego intencje i potrzeby, a osiągniesz pełne porozumienie.

Fot. Kuba Lipczyński # Morgan

Autor: Kategoria: NATURAL

Koń i pojęcie czasu

DSC_2259

Jestem strasznie zabiegana. Zmęczona, zakręcona przy tysiącu ważnych i ważniejszych spraw, wciąż żongluję wieloma piłeczkami. Jestem żoną, matką, pracuję na pełen etat, dbam o dom. Chciałabym mieć czasowstrzymywacz i wydłużyć swoją dobę do, powiedzmy, 35h. Może wtedy miałabym więcej czasu dla siebie i przestałabym relaksować się w biegu. Ambicja nie pozwala mi się zatrzymać. Czasem nawalam na wszystkich frontach, ale walczę dalej. A przecież przychodzi w końcu czas, że trzeba odpuścić, spojrzeć na wszystko z boku i wrócić do boju następnego dnia. Niby proste i logiczne, a jednak nauczyłam się tego od koni.

Praca z koniem wymaga wyrzucenia zegarka. Pojęcie czasu dla konia nie istnieje. On się nigdzie nie śpieszy, nie gonią go żadne terminy. Przy koniu nie można się śpieszyć, liczyć na szybkie i spektakularne efekty. Kiedyś  nie potrafiłam tego zrozumieć, denerwowałam się i zniechęcałam, bo nie umiałam nauczyć konia najprostszego ćwiczenia. Gdy wściekła i zdemotywowana wracałam z padoku nawet nie próbowałam ukryć swojego zniechęcenia. Swoje frustracje wyładowywałam na Bogu ducha winnym koniu, który stresował się tym, że mam mu za złe coś, czego on nie rozumie. Pewnego dnia poskarżyłam się mamie, jaki ze mnie nieudacznik. Na durnym i przygłupim, moim zdaniem, koniu też nie zostawiłam suchej nitki. Uznałam, że nie ma talentu, nie można od niego nic wymagać, bo jest mało lotny i nie pojmuje najprostszych komend. Ostatecznie nie wymagałam od niego, by zrobił salto z telemarkiem. Mama krótko i treściwie podsumowała moje gorzkie żale: „Ty kretynko. Gdzie się tak śpieszysz? Takim podejściem nic nie osiągniesz. Jeśli nie nauczysz się cierpliwości, to możesz przestać marzyć o jeździe konnej”. Spokojnie wyjaśniła mi, gdzie popełniam błąd. Liczę na szybkie efekty, wsiadam na konia i wiem, że za godzinę jest obiad. Po obiedzie muszę jechać na umówioną wizytę u lekarza, potem mam lekcje z klientami na lonży i wieczorny teren na plażę. Udało mi się wyciąć godzinkę i poświęcić ją na jazdę. Teraz chcę ją jak najlepiej wykorzystać. Denerwuję się i chcę natychmiastowych efektów. A zapominam, że koń się nigdzie nie śpieszy. On nie ma żadnych spraw do załatwienia, ma czas. Właściwie, pojęcie czasu dla niego nie istnieje. I dla mnie, pracującej z nim, także powinno zniknąć. Mój stres działa na niego deprymująco. Ja się denerwuję, więc i on się nakręca. Nie potrafi się skupić, wszystko dzieje się dla niego za szybko, zaczyna się więc bać. Nie rozumie, czego od niego chcę. To wkurza mnie jeszcze bardziej. I tak błędne koło się zamyka. Dziś już wiem, że do konia nie  można podchodzić w ten sposób. Odpinam z nadgarstka zegarek, zapominam o wszystkim, zostawiam za sobą cały bagaż i zaczynam pracę z koniem. To nie zadanie, które mam do wykonania, tylko relaks, który mnie czeka. Osiągnięte efekty są bonusem, dodatkiem do wspaniale spędzonego czasu. Nie poszło mi? Nie udało mi się? Nie szkodzi, jutro też jest dzień. Cierpliwością i spokojem osiągnę wszystko, co sobie zaplanuję. Tyle tylko, że mój plan musi być długofalowy, nie  może zakładać finału w ściśle określonym terminie. Bo przecież mam czas. I koń go ma.

Tej wiosny mój mąż założył do bryczki kobyłkę, która ostatni raz pracowała w zaprzęgu kilka lat temu. Poprosiłyśmy z mamą, by ją wypróbował, bo chciałyśmy się upewnić, że w razie jakiejkolwiek kontuzji zaprzęgowego ogiera, będziemy mogły liczyć na zastępstwo. Kuba oderwał się od swojej pracy i narzekając na baby, które zawsze czegoś od niego chcą, przyniósł uprząż. Ubrał Lindę i spróbował zaprząc. Spanikowana kobyła zaczęła się opierać, stawać dęba i próbowała za wszelką cenę uciec przed sytuacją, której nie rozumiała. Gdy zniecierpliwiony i zły Kuba zaczął na nią krzyczeć, mama zapytała, o co chodzi? Dlaczego tak się denerwuje, dlaczego nie daje jej tej chwili na zastanowienie się, przeanalizowanie tego, co się dzieje i zrozumienie, czego od niej wymaga. Zdenerwowany Kuba huknął: „Bo nie mam czasu! Wylałem w małej stajni nowe fundamenty, cement mi schnie, mam jeszcze masę roboty, a Wy dwie nawiedzone każecie mi konia w bryczkę zaprzęgać! Chcę się z tym jak najszybciej uporać i wrócić do swojej pracy!” Więc idź! I to to teraz! Bo koń nie wie, że Ty nie masz czasu. On ma go pod dostatkiem. Potrzebuje, byś mu poświęcił swój cenny czas i spokojnie wytłumaczył, czego oczekujesz. A następną próbę podejmij, gdy będziesz gotów skupić się na koniu, a nie na swoim tykającym zegarku. Tego dnia Kuba pojechał z Lindą do lasu i wrócił ze spokojnym i zrelaksowanym koniem. Bo zamiast zaprzęgać ją od razu do bryczki poświęcił cenną godzinę, by popracować z oponą na padoku. Gdy klacz zrozumiała, że ani pasy pociągowe, ani ciężar, który ma ciągnąć nie są takie straszne, a Kuba klepał ją i chwalił po każdym, nawet najmniejszym sukcesie, odprężyła się i skupiła. Podprowadzenie jej do bryczki było już tylko formalnością.

Pojęcie czasu dla konia nie istnieje. I jeśli chce się z nim pracować, to trzeba pamiętać, że koń chłonie Twoje emocje jak gąbka. Denerwujesz się, stresujesz, wściekasz? To spadaj na bambus, idź trenować boks lub karate. Do konia nie zbliżaj się, gdy masz zły dzień, za dużo na głowie i za dużo złych emocji w sobie. Jazda konna odpręża, to prawda. Ale nie wyżyjesz się, nie odreagujesz swych frustracji i nie odstresujesz przelewając negatywne emocje na konia. To nie worek treningowy. Naucz się go słuchać, wczuj się w jego położenie, poświęć mu czas. I wyrzuć zegarek, bo teraz Twój czas odmierza bicie jego serca.

Fot. Kuba Lipczyński # Czubajka

Autor: Kategoria: NATURAL

1 2 3 4