czubajka

Jaki dosiad na cavaletti?

SONY DSC

Słyszałam już wiele opinii, każdy instruktor ma swój własny pogląd na to, jak powinno się jechać przez drągi czy cavaletti. No właśnie, drągi to jak sama nazwa wskazuje, po prostu drągi, przeszkody poziome leżące na ziemi. Cavaletti (po polsku po prostu koziołki) to takie same drągi uniesione nieco nad ziemią, np. postawione na niedużych stojakach. Sens jazdy przez takie drągi jest prosty, choć wielu jeźdźców nie zastanawia się, po co właściwie przez nie jeździ. Jazda przez drągi ma uczyć konia obszernego wykroku (tak, by nie uderzał kopytami o leżące drągi), ma na celu wyćwiczenie stawów i mięśni odpowiedzialnych za zginanie nóg (korzystne przy treningach skokowych), umięśnienie szyi i kręgosłupa konia. Koń, który był szkolony na drągach, skacze dokładnie z pięknym baskilem. Aby taki trening na drągach był skuteczny i dawał rezultaty, trzeba pamiętać, by utrzymać konia w równym tempie i by mu nie przeszkadzać, nie zaburzać jego równowagi nieskoordynowanymi ruchami w siodle.

Ale jakim siadem powinno się jechać przez drągi? Pełnym siadem, półsiadem, a może kłusem anglezowanym? Sama najczęściej polecam moim uczniom jechać w półsiadzie (drągi traktuję jako przygotowanie do nauki skoków), mój szwagier akceptuje tylko i wyłącznie jazdę kłusem anglezowanym, na kursie instruktorskim kazano mi pokonywać drągi w pełnym siadzie. Więc w końcu jak?

Moim wielkim autorytetem w dziedzinie jeździectwa jest, wspominany już przeze mnie, Wojciech Mickunas. O ile z wieloma autorytetami potrafię w duszy po cichu  polemizować, tak każde słowo i każdą myśl p. Mickunasa przyjmuję jako wersje ostateczną, nie podlegającą żadnej dyskusji i jedyną słuszną. Szanuję go jako trenera, zawodnika, jeźdźca, znawcę końskiej duszy i przede wszystkim człowieka. Jednym z moich wielkich marzeń jest spotkanie z p. Mickunasem i możliwość bicia przed nim pokłonów. Kto wie, tyle marzeń już zrealizowałam, może i to się spełni. Miałam okazję słuchać wykładów, a nawet jeździć pod okiem p. Andrzeja Orłosia i p. Heleny Zagor. Czas na atak na p. Wojciecha.  Jak tylko go namierzę i obmyślę plan podboju, przypuszczam szturm.

Jak więc jechać te drągi? Przemyśleliście już sprawę? Dałam Wam czas wprowadzając dygresję o moim idolu. Porównaj swoją opinie z tym, co na temat drągów mówi W. Mickunas:

Ci, którzy siadają w siodło, twierdzą, że tym sposobem wymuszają na koniu większe zaangażowanie zadu, choć trudno sobie wyobrazić, żeby obijanie pleców pośladkami w siodle miało wpływ na aktywniejszą akcję tylnych kończyn. Ci, którzy przechodzą do półsiadu, twierdzą, iż odciążają koniowi grzbiet, choć nadal na nim siedzą, a ich ciężar wcale się nie zmniejsza, bo ważą wciąż tyle samo. Mało kto stara się zrozumieć, że trzeba zgrabnie na koniu balansować, wykorzystując do tego mięśnie swoich nóg, by zachować równowagę, ułatwiając tym samym zadanie koniowi. Można przy tym jechać pełnym siadem, półsiadem, albo normalnym anglezowanym kłusem, byle zgrabnie balansować. Sposób siedzenia powinien być świadomie dostosowany do konia i sytuacji.

A więc? Jedź te cholerne drągi jak chcesz, nawet stojąc w siodle na głowie, ale na rany koguta, balansuj! Trzymaj równowagę i nie wibruj po siodle jak wolny elektron! Albo wsadź sobie na plecy wirującą pralkę i sam spróbuj skoki przez płotki. Nie przeszkadzaj koniowi, a trening na drągach będzie miał sens. Bez względu na to, czy anglezujesz, jedziesz w półsiadzie, na oklep czy tyłem na przód.

Fot. W. Wołowicz # Linda 

Autor: Kategoria: TEORIA vs. PRAKTYKA

Ja tu rządzę! Jak postawić się na pozycji lidera?

06czerwiec

Pisałam już o instynkcie stadnym i o tym, jak skłonność do podporządkowania się ułatwia nam szkolenie konia. Każde nasze działanie powinno mieć na celu podbudowanie naszej pozycji jako lidera, osobnika stojącego wyżej w hierarchii stadnej. Jeśli koń nie będzie Cię szanował i nie podporządkuje się, to nic z nim nie osiągniesz. Miałam kiedyś nauczycielkę angielskiego, która robiła błędy pisząc na tablicy, a mówiła na zasadzie „Kali mieć, Kali chcieć”. Jakim była dla mnie przewodnikiem w nauce języka? Żadnym, nie chciało mi się nawet wypełniać ćwiczeń. Nie szanowałam jej, więc nie chciało mi się przykładać. Gdy zmieniono mi nauczyciela, pokochałam nie tylko ten język, ale naukę języków obcych w ogóle. Jeśli nie masz autorytetu, nie zmotywujesz nikogo i nikt nie będzie Cię szanował. To samo dotyczy konia, bo choć w wielu przypadkach mówi się „koń-profesor” czy mój koń-mój nauczyciel, to wyższa szkoła jazdy polega na byciu nauczycielem i trenerem swojego wierzchowca. Dotyczy to zwłaszcza szkolenia młodego konia.

Aby nie podkopywać swojego autorytetu trzeba stać się koniem. Po prostu. Zachowuj się jak koń-przewodnik stada. Obserwacje naszej bandy na pastwisku nauczyły mnie tego, jak zachowuje się przywódca, a jak podporządkowane mu jednostki uległe. Wiem, jak akcentują swoją pozycję klacze i jak ustalają ją między sobą wałachy. Sympatie i antypatie też można dostrzec, ale nawet konie, które nie lubią innego, podporządkowują mu się, gdy akcentuje on swoją wyższość. Te słabsze też pokazują swoją uległość dość wyraźnie poprzez skłonność do ustępstw i podkreślanie swojej podrzędnej roli. Aby być liderem w siodle, musisz też być liderem na ziemi. Jak ustawić się w stadzie na pozycji wysoko zaawansowanej w hierarchii?

Przede wszystkim nie podkopuj sam sobie autorytetu. Często robimy to bezwiednie: podchodzimy do konia z opuszczoną głową i od razu ustawiamy się z boku. Prowadząc konia w ręku, dajemy mu się wyprzedzać. Drobiazgi, ale upewniają konia o naszej poddańczej, słabej pozycji. Spójrzcie na mój szkic pola dominacji u konia (nie jest to rysunek autorski, ale przynajmniej własnoręczny; mojego talentu proszę nie komentować, nie mogę być mistrzem we wszystkim):

obszar dominacji

W strefie pierwszej, znajdującej się z przodu konia, ustawiają się względem współtowarzyszy jednostki dominujące, stojące w hierarchii stadnej wyżej niż dany koń. Tak na przykład ustawia się klacz do źrebaka, ogier do młodzika, dominant do słabeusza. Jeśli jesteś w tej strefie dajesz koniowi sygnał: „Jestem od Ciebie silniejszy, mądrzejszy, bardziej doświadczony. Słuchaj mnie i szanuj.”
W polu nr dwa ustawiają się podporządkowane konie. Nie wyprzedzając lidera akceptują jego przywództwo nie robiąc jednocześnie z siebie totalnych ofiar i cieniasów. Koń, stojący tak u boku przywódczyni stada – najstarszej klaczy, podkreśla swoje uszanowanie jej przywództwa, a jednocześnie daje innym znać, że sam jest ważną, choć nie najważniejszą figurą w stadzie.
W obszarze trzecim znajdują się siermięgi i nastoletni gamonie. To konie o najmniejszym znaczeniu w hierarchii stada, które swoją pozycję dopiero będą budować, lub pogodzą się z losem, bo charaktery mają uległe i słabe.
Co ciekawe, zdarza się, że koń o najwyższej pozycji dobrowolnie lokuje się w strefie trzeciej. Tak postępuje często ogier, pilnując tyłów swojego stada. Tak też może zachować się przewodniczka-klacz, a mimo to nie podkopie swojej pozycji. Jeśli koń już zbudował swoją pozycję, nie musi jej co chwilę podkreślać, jest swobodny i pewny siebie. Przypomina o niej tylko tym, którzy się zapomną,”zagalopują”. Wymienność tych dwóch stref pozwala nam, ludziom, pracować z koniem np. na dwóch lonżach. Mimo tego, że znajdujemy się z tyłu konia, musi on zaakceptować naszą rolę przewodnika. Tak samo ma się rzecz w zaprzęgu – pozycja powożącego w polu trzecim nie wyklucza jego roli lidera.

Prowadząc konia w ręku, podchodząc na pastwisku czy pracując z nim z ziemi zawsze pamiętaj, by jak najczęściej ustawiać się w strefie największej dominacji. Podkreślaj swoją pozycję, kiedy tylko możesz, a koń nie będzie się buntował i posłusznie uzna Cię za swojego przewodnika.

Fot. Kuba Lipczyński # Morus

Autor: Kategoria: NATURAL

Zbrodnia i kara – czy można konia karać biciem?

CC

Karanie konia jest, niestety, nieodzowne w procesie jego wychowywania i szkolenia. Pewnie każdy zgodzi się ze mną, że bicie jest złe. Nie zamierzam tego kwestionować. Ale nigdy nie powiem, że nie powinno się karać konia. Nie przyznam racji żadnemu miłośnikowi „konisi” twierdzącemu, że karać nie wolno. Jak w ogóle można mówić o procesie wychowawczym bez stosowania kar? Czy Wasi rodzice nigdy Was nie karali? Nie mówię o laniu kablem od żelazka, bo to już zahacza o sadyzm. Mówię o zwykłych karach, jakie rozhulany nastolatek musi znosić – szlaban na kompa, godzina policyjna, zakaz obejrzenia filmu w telewizji czy wyjścia na imprezę. Takie kary nie zrujnowały mi psychiki, nie okaleczyły mnie w żaden sposób, nie powodowały bólu fizycznego i nie podkopały mojej miłości i przywiązania do rodziców. Tak samo w postępowaniu z koniem należy opierać się na systemie kar. Kar, które następują bezpośrednio po przewinieniu (koń nie kojarzy w odstępach czasu, nie łączy faktów) i, to już mój prywatny pogląd, nie powodują niepotrzebnego bólu i stresu. Zbyt często widuję jeźdźców karcących swoje wierzchowce stosowaniem „trzech szybkich” po zadzie, aż zostają pręgi. Zbyt wiele koni spotkałam, które na widok bata do lonżowania tańczyły z szaleństwem w oczach. Koń ma dziwną skłonność, którą chyba też można wytłumaczyć instynktem stadnym i przyzwyczajeniem do poddawania się osobnikowi stojącemu wyżej w hierarchii. Koń cierpi w milczeniu. Znosi maltretowanie fizyczne i ból bez skargi. Dopiero oszalały ze strachu zaczyna się bronić. Stosując jakiekolwiek kary trzeba pamiętać, że sekretem doskonałej jazdy konnej jest pozyskanie zaufania konia. Nie osiągniesz tego karząc konia w przypływie emocji czy gniewu. Kara musi być przemyślana, jasna i oczywista dla konia i musi przestać działać, gdy osiągnie skutek.

Aby zastosować karę, trzeba upewnić się co do kilku rzeczy. Po pierwsze: czy kara ma sens? Czy jest konieczna? Rozważ, co kryje się za zachowaniem konia i czy kara jest potrzebna. Podam Wam przykład:

Horpyna stawała dęba. Zaczęło się od wspinania się, gdy stanęła przed czymś, czego wcześniej nie widziała – samochód zaparkowany w lesie, śmietnik, suszące się na linkach pranie. Na sygnał łydką i wymuszanie ruchu naprzód stawała dęba. Po jakimś czasie zaczęła wycinać świece, gdy tylko Wojtek zdążył usiąść w siodle, od razu pod stajnią, bez zrobienia kroku. Kiedy powinno się ją karać?
Za pierwsze próby dębowania nie powinna dostawać po tyłku. Nie wynikały one z jej złej woli, lecz ze strachu. Broniła się, jej reakcja była wynikiem strachu, a nie złośliwości. Za naturalny instynkt nie można konia karać, to pozbawione logiki. Nie możesz tłuc batem konia, który się spłoszył. Spotęgujesz tylko jego stres i dodatkowo mocno nadwątlisz jego zaufanie do Ciebie. Takie dębowanie powinno zostać zażegnane inaczej. Za wspinanie się pod stajnią, powinna zostać ukarana. Robiła to, by uniknąć pracy pod siodłem, buntowała się w złej woli i złośliwie. Takie zachowanie należy ukarać.

Skarciłam kiedyś na padoku konia za zignorowanie mojego polecenia, a więc w moim pojęciu nieposłuszeństwo. Mama, która byłą ze mną i przygotowywała mnie do egzaminów instruktorskich zawołała: „Za co? On Cię po prostu nie zrozumiał”. Nie można karać konia za niezrozumienie polecenia; kara należy mu się za zignorowanie go.

Zanim ukarzesz konia, upewnij się, że jego nieodpowiednie zachowanie nie było instynktownym unikiem zagrażającej mu w jego pojęciu sytuacji lub zwykłym niezrozumieniem Twoich intencji. Tylko zasłużona kara nie odbije się na Twoim porozumieniu z wierzchowcem. Bez zdobycia jego zaufania nigdy nie będziesz dobrze jeździć konno, nawet nie powąchasz mistrzostwa, jaką daje harmonia z koniem. Jeśli zachwiejesz jego zaufanie stosowaniem niesprawiedliwych kar, koń się zbuntuje. W próbie sił nie masz z nim szans, uwierz mi. Jego opór zaowocuje agresją, a tego trzeba za wszelką cenę unikać, choćby dlatego, że nie wygrasz, słabeuszu, ze zdesperowanym koniem. Często mówi się, że jeździectwo to elitarny sport. Kiedyś nie umiałam tego pojąć, bo przecież każdy może jeździć, tej możliwości nie zamyka przed Tobą ani zasobność portfela, ani Twoje pochodzenie czy talent. Zrozumiałam to w pełni, gdy przeczytałam wypowiedź znanego polskiego trenera i olimpijczyka Wojciecha Mickunasa:

„Do prawdziwych sukcesów mogą dojść tylko ludzie o pewnym stopniu kultury i intelektu. Obcowanie ze szlachetnym i wspaniałym zwierzęciem, jakim jest koń, nie toleruje bowiem chamstwa”.

Jeśli na koniu wyładowujesz własne frustracje i każesz go w gniewie i bez przemyślenia zasadności tej kary, to daleko w swej karierze nie zajdziesz. Ty i koń tworzycie drużynę, zgrany team; jeśli nie traktujesz konia jak partnera, lecz winisz za własną nieudolność, a wyżywanie się na tym wielkim zwierzaku podnosi Twoją samoocenę i czujesz się panem i władcą, to kiepsko skończysz. Jazda konna nie jest dla Ciebie. To nie jest sport dla ordynarnych brutali. To sport dla elity, naprawdę.

Jak karać? Powiem Wam jakie sposoby karania poznałam w czasie mojej wieloletniej nauki jazdy konnej w różnych stajniach, podczas obserwacji jeźdźców, z opowieści mojego największego mentora- mamy:
1. Ostroga. Stosowana z rozwagą jest b. pomocna. Ale nadal pamiętam Walkirię, którą kupiliśmy od handlarza, a która miała na bokach blizny po stosowaniu ostrogi. Każde skrwawienie konia i rozcięcie skóry to nadmierna i niepotrzebna kara. Działanie ostrogi powinno być krótkie i dyscyplinujące, a nie sadystyczne.
2. Palcat. Ten krótki, skokowy zakończony jest łatką i robi więcej hałasu niż sprawia bólu. Jeśli stosujesz go, bo koń rzeczywiście zasłuży, jest dobrą i mocną karą. Najwyższy rodzaj kary takim palcatem, to złapanie wodzy w jedną rękę i uderzenie z boku zadu. Konia nie wolno bić po głowie, szyi, zadzie z góry (wywoła brykanie). Najlepsze jest stuknięcie w okolicy łopatki. Jednorazowe. Okropnie wygląda jeździec, który tłucze konia seriami, wyładowując swoje frustracje.
3. Bat ujeżdżeniowy. Jest dłuższy i zamiast łatki ma na końcu tylko sznurek. Ostre smagnięcie takim batem może rozciąć skórę. Takim batem motywujesz konia lekko, nie możesz prać go bez opamiętania. Po czym poznać, że koń spotkał się już z nieuzasadnionym i mocnym karaniem batem? Boi się, gdy przekładasz go do drugiej ręki, zmieniając kierunek jazdy. Koń, który zna bat jako karę zasłużoną, nie będzie się go panicznie bał, lecz respektował.
4. Bat do lonżowania. Wszystkie nasze młode konie są lonżowane za pomocą bata. Żaden się go panicznie nie boi i nie reaguje stresem na jego widok. Jeden Raszdi zwiewa, gdzie pieprz rośnie, gdy podnoszę bat. Od razu widać, że w przeszłości nie stosowano go prawidłowo. Nie wiem jak, Raszdi nie urodził się u nas. Podejrzewam po prostu mocne, niesprawiedliwe lanie po głowie.
5. Szarpnięcie za pysk. Nie polecam. Ostra kara, która na dodatek otępia pysk. Lepiej zatrzymać konia lub kazać mu się cofnąć. Pysk dostanie dawkę kary w postaci wzmocnionej pomocy, ale nie zranisz dziąseł, nie rozerwiesz kącików pyska. Jeśli już stosujesz szarpnięcie, nie unoś rąk do góry. W ten sposób wędzidło działa najostrzej.
6. Wzmocnienie pomocy. Najlepszy wymiar kary. Dla konia dobrze ułożonego i wrażliwego kara taka jest odczytywana prawidłowo i przyjęta we właściwy sposób. Mocna łydka, ostrzejszy kontakt. Na rażące przewinienia niestety za słaba. Czasem bez lania się nie obejdzie…

Na koniec opowiem Wam historię naszego Chabra. Kilka lat temu oddaliśmy go na szkolenie zaprzęgowe do Stada Ogierów w Starogardzie Gd. Gdy pojechaliśmy go odebrać, nie poznaliśmy naszego niesfornego łobuza. Pracownik SO wyprowadził go z boksu, postawił na korytarzu (bez uwiązu czy kantara!) naprzeciwko ogiera, z którym Chaber miał iść w bryczce w parze. Konie stały na korytarzu łbami do siebie, żaden nie był uwiązany. Pracownik zostawił konie na korytarzu i poszedł po uprząż! Gdy Chaber wysunął łeb w kierunku ogiera, facet huknął: „No!” i Chaber zabujał się nie odrywając żadnej nogi od ziemi. Stał grzecznie podczas zakładania uprzęży, ten sam Chaber, który tańczył oberka podczas siodłania, wyrywał się i deptał po nas bez szacunku. Byłam zaszokowana tym, co widziałam. Tak grzeczny i posłuszny? Swoje zdziwienie oczywiście wyraziłam na głos. Facet też się zdziwił: „A jak ma się zachowywać? Proszę pani, ja mam tu kilkadziesiąt koni do obsłużenia, nie mam czasu na zabawę. Koń nie może mi przeszkadzać, ma słuchać i już”. Powiedziałam, że chciałabym zobaczyć, jak go tego nauczył. Wiecie, co mi odpowiedział? „Nie chciałaby pani. Serce by pani pękło.” Rozumiem, że koń dostawał taki łomot, że długo go pamiętał. Co ciekawe, Chaber w żaden sposób nie okazywał panicznego strachu czy stresu w obecności tego pana. Okazywał respekt, tak, ale na pewno nie pocił się na sam widok zbliżającego się człowieka. To też mnie zdziwiło. Pan wyjaśnił to krótko: „On dobrze wie, za co dostawał. Co ma się mnie bać? Jak jest grzeczny, to go nawet poklepię, zagadam. Ja serdeczny jestem. A jak zasłuży to nie mam litości. Reaguję od razu i mocno. Wasz wałach dobrze wie, za co obrywał. Za niewinność go nie lałem.” Nie popieram bicia koni, zresztą w ogóle przemocy nie popieram. Ale sytuacja w SO nauczyła mnie, że zasłużona kara, nawet dotkliwa, nie jest tylko i wyłącznie złem. Deal with it.

Fot. Kuba Lipczyński # Chaber vs. Carewicz

Autor: Kategoria: TEORIA vs. PRAKTYKA