hierarchia w stadzie koni

Tworzymy stado – najlepszy dobór koni

 

1198795_71196469

Mamy w tej chwili ponad 30 koni w stajni. No, niezupełnie w stajni, bo większość czasu nasze stada spędzają na pastwiskach. I liczba mnoga – stada – jest jak najbardziej poprawna. Nasze konie nie tworzą jednolitego stada; na to jest ich po prostu za dużo. Mamy kilka stad: w zależności od dnia jest to 3-4, a nawet 5 osobnych stad. To zupełnie naturalne – dzikie konie też nie biegają w tabunach po kilkadziesiąt sztuk. Dzikie stado liczy kilkanaście osobników. Nasze wyobrażenie dzikich koni to lecąca galopem setka zwierząt. W rzeczywistości grupa dzikusów jest mniejsza maksymalnie przyjmując liczbę 20 sztuk końskich czaszek. Takiej grupie łatwiej się poruszać, ukrywać przed drapieżnikami, znaleźć źródło pożywienia i wody. Nasze domowe koniki też przestrzegają tej zasady zgodnie z wgranym w ich system operacyjny atawistycznym wzorcem. Dlatego od lat już mamy na pastwiskach kilka stad, a ich liczebność i lista członków zmienia się dynamicznie w zależności od dnia, kondycji koni i ilości wypasanych na danym terenie zwierząt.

Nasze stada łączą się najpierw poprzez pierwsze przyjaźnie – te konie, które trafiają do naszej stajni trzymają się u boku towarzyszy transportu lub innych „nowych” i niepewnych siebie nabytków. I tak Goethine pasie się zawsze przy Coco (jechały razem w bukmance z Niemiec, choć nie znały się wcześniej), dołączyła do nich nowa w tym samym okresie Chilli. Źrebięta długo pozostają przy bokach matek, z czasem porzucając ich opiekę. Młodzież urodzona tego samego roku trzyma się w kupie i łączy w stado. W grupowaniu naszych koni mistrzem jest Mirek – nasz stajenny. On najlepiej wie, które konie można zamknąć w jednej zagrodzie, które spokojnie mogą stanąć w jednym boksie, a których absolutnie nie powinno się łączyć. Sympatie i antypatie naszych koni zna na pamięć. I tak mamy stado arystokracji – te konie, które nie pracują w stałej rekreacji (Goethine, Coco, Nowela, Iliada, Ismin, Kołysanka itd.), stado emerytów (Czubajka, Raszdi, Nefryt, Arkana itd.), stado prymitywów (haflingery i hucuły) – to tak z grubsza, bo stada, jak wspomniałam, się mieszają. Nasze puszczone na łąki konie same dobierają się w grupki, tworzą je i modulują według własnych zasad. Jakie to zasady? Jak człowiek może spróbować stworzyć zgrane stado? Posłuchajcie, do jakich wniosków doszłam po obserwacjach i analizach opinii Mirka.

Jeżeli w stajni jest ponad 20 koni to trzeba liczyć się z tym, że trudno będzie z nich stworzyć bezkonfliktową grupę. Można, owszem wypasać je na jednym pastwisku, tak jak my robimy w naszej stajni. Tylko trzeba pamiętać, by to pastwisko było wielkopowierzchniowe, bo wtedy utworzone naturalnie małe grupy końskie mają możliwość utrzymywania odległości od siebie i nie wchodzą sobie w paradę. Takie duże pastwisko zawiera w sobie opcję „unikania konfrontacji”, tylko trzeba sprawdzić, czy nie ma żadnych ślepych zaułków i innych „kozich rogów” do zapędzania.

Rotacja w naszym stadzie jest niewielka, ale jednak czasem dorzucamy do stawki nowe konie (kupione czy wstawiane w pensjonat), rodzą się też źrebięta. Czasem konie odchodzą z naszej stajni (w tym roku straciliśmy emerytkę Czarę; padła parę miesięcy po 30-tych urodzinach), niektóre też sprzedajemy i jadą do nowych domów. O tym, jak zintegrować z grupą nowego konia pisałam tutaj. Pomimo tej rotacji w naszej stajni trzon naszego końskiego tabunu jest raczej stabilny, a to pomaga w harmonijnym współżyciu stada. Nasze konie dobrze się znają, niekoniecznie wszystkie się lubią, ale każdy ma jakiegoś kumpla, partnera, z którym jest mu łatwiej i przyjemniej żyć w stadzie.

Jeśli jednak przychodzi do wypasu na mniejszych wybiegach (mamy takie dwa, rotacja po pastwiskach jest spora, bo przecież trawa musi mieć czas trochę się odrodzić po wypasach naszych żarłoków) to już musimy dobierać grupy, by uniknąć konfliktów. Niektórych koni absolutnie nie zamykamy razem na jednym wybiegu, bo jest pewne, że skończy się to niepotrzebną agresją i walką. Czasem nie chodzi nawet o konflikt zbrojny, ale zwyczajny mobbing – jednostki słabsze, stojące niżej w hierarchii, a pozbawione opieki partnera ze swojej grupy są przez inne konie odganiane od jedzenia, wody i przeganiane na każdym kroku. To nie wpływa dobrze na zdrowie psychiczne i staramy się tego unikać. Czym więc  należy się kierować tworząc grupę koni? 

  • Przede wszystkim zwróćcie uwagę na wzajemną tolerancję czy więzi łączące konie. Bardzo tolerancyjne są, jak zauważyłam, kuce i wszelkie prymitywy. Nasze hucuły, walijczyki, szetlandy, a wcześniej koniki polskie zawsze dobrze się dogadywały. Konflikty w grupach kuców trafiają się rzadko i nawet taki bandyta jak konik polski Morus stawiał się tylko dużym koniom, zostawiając „współplemieńców” w spokoju bez względu na ich charakter i społeczną rangę. Tak samo tolerancyjne są podobno konie zimnokrwiste. Tu nie mam za dużo doświadczenia obserwacyjnego, bo mogę się opierać tylko na Lorenzo, od którego trudno było wymagać stworzenia stada z sobą samym. Ale za to Lorenzo pokochał wielką miłością haflingery i pasł się tylko z nimi. Halfki zawsze trzymały się blisko swojego wielkiego miśka, a on potrafił w ich obronie przechodzić do ataku – tak ruszył pełnym galopem na paralotniarza, którzy chciał porobić koniom zdjęcia. Na początku Lorek tylko strzygł uszami i obserwował gościa w powietrzu i gdy inne konie zaczęły uciekać Lorek wciąż stał przy swoich halfkach. A kiedy do ucieczki na znak-sygnał czapką od Rozy zerwały się też haflingery Lorek wystartował z nimi. I początkowo galopował z tyłu, aż znudziła mu się ta zabawa. Za gruby był na takie biegi. Postanowił zakończyć ten proceder i odwróciwszy się w stronę paralotniarza zniżającego lot, Lorenzo ruszył na niego pełnym galopem. Odganiał go tak kilkakrotnie i nie dał się zbliżyć do swojej rodziny. Jak prawdziwy ogier, choć był wałachem. A, no właśnie:
  • Płeć ma spore znaczenie w tworzeniu harmonijnej i bezkonfliktowej grupy. Tak, podobno baby są kłótliwe i trudne we współżyciu. Nie u koni. Zauważyłam, że grupy z przewagą klaczy są bardziej zgrane i spokojne. Im więcej wałachów w grupie, tym więcej sporów i nieporozumień. Koedukacyjne grupy lepiej dobierać tak, by przeważały kobietki. Bo wałachy są, owszem, spokojne i zrównoważone pod siodłem, ale w grupie klaczy czasem zaczynają prezentować zachowania typowe dla ogierów. A to już rodzi konflikty. Nasze grupki same liczebnie ograniczają liczbę wałachów – zawsze przeważają klacze. I to najczęściej wałachy migrują między grupami.
  • Nie bez znaczenia jest też wiek koni. To dosyć oczywiste, że jeśli do grupy starszych koni wrzucimy jakiegoś młodzika, to będzie miał niełatwy żywot. Starsze konie nie będą nastolatkowi nic ułatwiać, a to rzutuje na prawidłowy rozwój psychiczny. Możemy jednak dołączyć do grupy dojrzałych koni np. parkę czy kilka sztuk młodych koni. Tu już oparcie w partnerze-równolatku będzie silne, a nauka życia stadnego będzie z korzyścią dla młodych. Ta sama zasada dotyczy starych koni. Pojedynczy emeryt może sobie w grupie nie radzić i mieć problem z dostępem do jedzenia i ogólnymi relacjami społecznymi. Ale już np. para emerytów powinna się w grupie odnaleźć. Widziałam to w przypadku naszej Czary. Całe życie nienawidziły się z Arkaną i nigdy nie pasły się razem, a z upływem czasu pozycja Czarki spadała i w końcu tylko oparcie w kilka lat młodszej Arkanie pozwalało jej funkcjonować w stadzie bez konfliktów. Ta zasada posiadania partnera-towarzysza odnosi się do kolejnego punktu istotnego w łączeniu koni w stado:
  • Liczba koni. Jeśli grupa jest niewielka, tak powiedzmy kilka sztuk to najlepiej, by liczba ta była parzysta. Konie często dobierają się parami i kumplują w dwójkach. Przy nieparzystej liczbie koni w grupie może się zdarzyć, że jakiś nieszczęśnik nie będzie miał partnera i zostanie samotnikiem, czując się wykluczony. To nie pomaga w utrzymaniu zdrowia psychicznego, a przez to rzutuje na użytkowanie konia i jego relacje z ludźmi. Jeśli grupa liczy ponad 10 sztuk to już mniejszy problem, bo konie mogą podobierać się w pary, trójki i inne konstelacje. W większej grupie nie wszystkie mają potrzebę nawiązywania więzi partnerskim tylko z jednym osobnikiem.
  • I najciekawsze, a jestem pewna, że nie błądzę tu w moich teoriach, bo nie tylko ja to zaobserwowałam – umaszczenie. Wiecie, że jeden karusek w grupie siwków ma przerąbane? Tak samo jak jeden siwek wśród gniadoszy. Nie wiem dlaczego, ale nasze konie nie akceptują „odmieńców”. O tym, jak Czardasz traktował pierwszego w naszej stajni srokacza – Nefryta pisałam Wam tutaj. Zauważyłam też, że więzi partnerskie konie również nawiązują się w oparciu o maść. Czubajka i Raszdi to świetnie zgrany duet, a mają całkowicie odmienne charaktery – Czubajka jest dominująca i apodyktyczna, Raszdi to fajtłapa i popychadło. Ale nie dla Czubajki, która go szanuje. To świetny układ, bo bardzo chroni Raszdiego – pamiętajcie, by zawsze trzymać się zasady, że koń o niskiej pozycji w stadzie musi być akceptowany przynajmniej przez jednego członka grupy z czołówki. To wystarczy, by ochronić go przed nietolerancją reszty, a więc atakami i mobbingiem przy paśniku czy poidle. A wracając do znaczenia umaszczenia – jeśli macie w stadzie same maści ciemne (gniade, kare i kasztanki) to wrzucony do tej ciemnej masy siwek raczej nie zostanie zaakceptowany. Jeśli wrzucicie ciemnocie dwa jasne promyczki pójdzie już łatwiej. Takiego znaczenia w procesie akceptacji konia w stadzie nie ma ani rasa ani wielkość (grupa może mieścić zimnokrwistego zwalistego Lorenzo i kucowatą haflingerkę Tajgę). Maść konia ma jednak znaczenie. A podobno nie powinno się oceniać po wyglądzie i doceniać to, co jest w środku…

Nasze stada na ogół funkcjonują bez konfliktów. Zdarzają się jakieś nieporozumienia, zdarza się mobbing, ale wystarczy drobna korekta z naszej strony i już nikt nie jest pokrzywdzony. Zazwyczaj nasze konie regulują to same – nieakceptowany po prostu zmienia stado i przyłącza się do bardziej tolerancyjnych i ugodowych grupek, szukając sprzymierzeńców wiekowych (innych emerytów czy innych nastolatków) czy walcząc o nową pozycje i zmieniając hierarchię w istniejącej grupie. Wszystkie konie się dobrze znają, a więzi zacieśniają dobierając partnerów same i unikając nieprzyjaciół poprzez trzymanie się zadu silniejszego towarzysza. I tak to funkcjonuje od lat.

A tak przy okazji rozważań stadnych odświeżcie sobie ten wpis – Specyfika końskiego stada – pisałam tam m.in. o tym, jak budowana jest hierarchia w stadzie i jakie czynniki mają wpływ na pozycję konia wśród towarzyszy. Hierarchia w końskim stadzie jest dynamiczna i zmienna, ale zasady jej budowania są stałe. I warto je poznać, bo to też pomaga w tworzeniu zgranej grupy.

Autor: Kategoria: NATURAL

Specyfika końskiego stada

DSC_0044

Uwielbiam obserwować nasze konie na pastwisku. Wspominałam już o moich prywatnych seansach Animal Planet, gdy siedząc na szczycie stogu śledzę nasze stado, marząc tylko o paczce popcornu. Nie miałam nigdy możliwości obserwowania dzikich koni, a zdaję sobie sprawę z tego, że zachowania naszego udomowionego stadka muszą się różnić od zwyczajów prawdziwych dzikusów, żyjących bez ingerencji człowieka. Z pewnością jednak opisując dziś ogólne stadne zachowania mogę się opierać na tym, czego nauczyłam się od naszych domowych, rodzinnych koni. W końcu w każdym z nich musi płynąć ta kapka pradawnej, wolnej, dzikiej krwi.

Liczebność naszego stada od wielu lat utrzymuje się w okolicach trzydziestu sztuk. Kilka w tą, kilka w drugą – wiadomo, pojawiały się nowe nabytki, odchodzili emeryci. Na dzień dzisiejszy stado liczy dokładnie 33 końskie czaszki, w tym konie prywatne, przewaga płci damskiej (stajnia ma zacięcie feministyczne), kilka wałachów, ogier, źrebięta i końska młodzież. Odkąd pamiętam nie było to stado jednolite – zawsze dzieliło się na grupki, co świetnie widać na pastwisku. Kiedyś uważałam, że po prostu brak tu jednej przebojowej przywódczyni, która scaliłaby całość pod swoim sztandarem. Teraz wiem już, że fakt powstania wśród naszych koni tych odrębnych grupek jest zupełnie samoistny i zgodny z  naturą gatunku. Wiecie ilu osobników liczy dzikie stado np. mustangów? Założę się, że w wyobraźni już stwarzacie sobie tabun pędzący przez równiny i wznoszący tumany kurzu. Ile ma sztuk? 100? 50? Nie, dzikie stado to kilka sztuk. Kilka, nie kilkanaście czy kilkadziesiąt. W stadzie tym jest ogier, klacze, które można policzyć na palcach jednej ręki i ich źrebięta. To wszystko. Zwartym, niewielkim grupom łatwiej jest przetrwać. Ogier pilnuje swojego małego haremu, a jego celem jest zapładnianie panienek i obrona rodziny. Trzyletnie ogierki są wykluczane ze stada – by przetrwać łączą się w grupki i próbują przejąć harem po starzejącym się poprzednim właścicielu. Gdy takiemu młodziakowi uda się pokonać ogiera, zabiera mu jego klacze; jeśli przegra w walce to idzie dalej pakować na siłownię i podejmuje kolejną próbą, gdy spotka stado prowadzone przez większego cieniasa. Takie rodzinne grupy mogą oczywiście egzystować w niedalekiej odległości od siebie, jak to ma miejsce na naszym pastwisku. Grupki pasą się obok, ograniczone przecież przestrzenią padoku, ale każda trzyma się osobno od drugiej. Ogiera niestety brak, bo naszemu Bolkowi rzadko dajemy okazję sprania tyłków wałachom i poprężenia muskułów przed panienkami. Za to wiem już, że im więcej koni, tym więcej konfliktów. Dlatego pojedyncze stada często wypasamy na osobnych pastwiskach i wydzielonych elektrycznym pastuchem obszarach. Do niektórych grup nie można dorzucać osobników z innych rodzin, bo generuje to niepotrzebne konflikty. Zazwyczaj nasz stajenny Mirek informuje mnie, gdzie mogę wstawić danego konia – nie pozwala na przykład wpuścić do zagrody przy stajni jakiegoś konia, tylko każe mi przemierzać hektary, by odprowadzić go po jeździe na padok usytuowany daleko za rowem.  Kiedyś brałam to za złośliwość Mirka, ale zignorowałam z lenistwa parę razy jego sugestie i zawsze przekonywałam się, że miał rację.

Nasze stado (właściwie to nasze stada) pasą się na sporych przestrzeniach. Część pastwisk jest nawet nieogrodzona, a wyznaczonych hektarów stada i tak nie przekraczają. Dlaczego? Bo nasze konie, tak jak i ich dzicy przodkowie, nie mają żyłki Kolumba. Nie zwiedzają, nie szukają wiatru w polu, nie mają instynktu migracyjnego. Dzikie konie, wbrew pozorom, nie przemierzają jakichś bezkresnych przestrzeni; zazwyczaj trzymają się swojego obszaru, a jedyne wędrówki, jakie uskuteczniają, nie wynikają z popędu do zwiedzania świata czy podboju nowych terytoriów. Konie wędrują z prostych powodów: w poszukiwaniu pożywienia, wody czy podczas koniecznej ucieczki. Nasze stado zna swój obszar i nie ma potrzeby emigrowania do sąsiednich wiosek. Po co? Żarcia pod dostatkiem, woda w korytach, drapieżników brak. Zaakceptowały stajnię i swój los związany z ludźmi.

Hierarchia w stadach jest widoczna gołym okiem. Wystarczy mi kilka minut obserwacji i już wiem, kto przewodzi w której grupie; kto awansował, a kogo zdegradowali z różnych przyczyn. Co ma wpływ na pozycję w stadzie? Podam Wam kilka cech, które rzuciły mi się w oczy podczas seansów na stogu siana:

  • Płeć. W każdej grupie dowodzi kobyła. Wałachy są różne – bardziej i mniej przebojowe, ale jednak królowa jest jedna. Są oczywiście wałachy, które ustawiły się wyżej od klaczy, ale nigdy najwyżej. Najwyżej jest klacz, niezmiennie.
  • Wiek. Wiadomo – młodzież i źrebaki są w jednym worze, konie w sile wieku zajmują wyższe pozycje, z upływem czasu tracą znaczenie. Czara zawsze rządziła twardo, a dziś niemal ślepa i niemal głucha nie ładuje się między wódkę i zakąskę – odpuściła już nawet Czubajce, którą wcześniej tępiła bez litości.
  • Stan zdrowia. Jasne i oczywiste – jesteś zdrowy i silny to masz siłę przebicia; kulejesz, kaszlesz i nie nadążasz za grupą – spadasz na najniższe szczeble. Arba była koronowaną królową stada, a po wypadku i chirurgicznych interwencjach zabrali jej berło, które odzyskała później tylko w oczach nielicznych (czyli tchórzliwego i słabego ciamajdy Kasztana)
  • Wzrost. Nie zawsze ma kluczowe znaczenie, ale z pewnością pomaga. Duże konie łatwiej dominują karłowate kuce. Nie jest to jednak regułą, bo jak już wspominałam u nas długo rządziła Agata – kuc szetlandzki czy wielki dominant i niezapomniany król pastwiska Morus – konik polski. No ale te konie miały to, co stanowi następny punkt czyli:
  • Zdolności społeczne, charyzmatyczna postawa. Jak u ludzi, tak i wśród koni są urodzeni liderzy, ale są też jednostki, które nie mają parcia na szkło i do poczucia bezpieczeństwa wystarcza im posiadanie zaradnego szefa. Nasza Agatka reprezentuje postawę „skazana na sukces” (kiedyś, bo dziś z racji wieku zadowala się siedzeniem na niższej żerdzi). Z kolei Raszdi jest typowym „szeregowym”, nie ma ambicji, by rządzić i najlepiej się czuje, gdy nikt nie stawia go na świeczniku. Takie uległe konie (mój szwagier Wojtek zawsze mówi, że na przesłuchaniu Raszdi pierwszy by sypał) to najlepsze konie do treningu. Raszdi jest idealnym partnerem człowieka – łatwo narzucić mu swój autorytet i na ogół bez problemu można z nim pracować, bo jest posłuszny i nigdy się nie buntuje.
  • Społeczna ranga matki. Ciekawe zjawisko. Zauważyłam, że młode konie po dominujących matkach łatwiej pną się po szczeblach stadnej kariery, niż te wychowane u boku słabszych klaczy. Carewicz (syn Czubajki) wcześnie zaczął panoszyć się wśród starszyzny, a Chaber z kolei (syn pokornej Małej) choć rówieśnik Carewicza to dawał sobie w kaszę dmuchać bez pardonu. Wydaje mi się, że dorastanie u boku wpływowej i władczej matki pozwala źrebakowi poczuć się pewnie i kształtuje jego postawę w przyszłości. Nie znam Razury (matka Raszdiego), ale musiała grać ogony w spektaklu swojej stajni.

Jak zachowuje się stado na pastwisku? Przede wszystkim dość cicho. Głosu używają głównie w celach lokalizacyjnych: źrebięta nawołują matki, tchórze panikują, gdy zostaną same np. w boksie. O ruchu stada decyduje klacz – jeśli ona się oddala, to reszta frajerów też porzuca soczystą trawkę i podąża za nią, nie chcąc zostać w tyle. Zachowują przy tym indywidualny dystans – niektóre konie pasą się przy bokach towarzyszy, a inne mają wokół swobodny okrąg, choć zachowują kontakt z resztą grupy. Każdy ma swoje indywidualne upodobania do dystansu i przestrzeni osobistej. Raszdi lubi mieć przy boku jakiegoś frajera, zazwyczaj frajer ten akceptuje fakt posiadania tak blisko krążącego elektrona, ale niektóre konie (Czara, Linda, Sukcesja) nie lubią, jak im się ktoś pałęta pod nogami. Te konie, które zajmują wysokie miejsca w hierarchii stadnej  nie dają się też wyprzedzać innym koniom i dotyczy to też kwestii ucieczki. Gdy stado zrywa się do ucieczki pogonione przez Kamorę (nasz pies) żaden tchórz, nawet najbardziej spanikowany, nie wyprzedza galopujących przodem bossów. Bossowie wyznaczają tempo i kierunek ucieczki i ich decyzji nie kwestionują szeregowcy, nawet gdy Kamora niemal depcze tym szeregowcom po piętach.

Znam hierarchię naszego stada, choć wiadomo, że jest ruchoma i podlega ciągłym zmianom. Z grubsza jednak potrafię określić kto z kim i po kim. Obserwacje na pastwisku są dla mnie rozrywką i nauką, ale gdybym chciała szybko sprawdzić, jak dziś wygląda sytuacja to po prostu zatargałabym na padok belę siana. Podczas wyżerki najłatwiej i najszybciej można zbudować sobie obraz drabiny społecznej. Konie słabsze ustępują silniejszym; pierwsza je klacz-alfa, potem szlachta i na końcu plebs. Rangę określa ustępowanie, co widać od razu. Czasem wystarcza stulenie uszu, by cienias ustąpił i pokornie czekał, częściej w ruch idą kopyta i zęby. Chwila-beret i strukturę stada widać jak na dłoni. Dynamika hierarchii stadnej i jej zmienność (co było wczoraj, dziś może wyglądać zupełnie inaczej) zapewnia moim seansom rozrywkę. A to mi się chyba nigdy nie znudzi!

Fot. Magda Wiśniewska # nasze konie (zad Małej, Garden, Linda z Lotną, Czubajka i Sukcesja).

Autor: Kategoria: NATURAL

Nie lubię Cię i skopię Ci tyłek. Końskie antagonizmy.

W (2)

Stado, zżyte ze sobą i zaprzyjaźnione, czasem generuje kłótnie o nic. Zazwyczaj tacy agresorzy karcą za coś towarzysza, wyładowują gniew i zapominają. W każdej grupie zdarzają się kłótnie, nawet wśród przyjaciół. Największe zadymy są zawsze, gdy do stada dołącza nowy członek. Przecież nowego trzeba ustawić, pokazać mu, kto tu rządzi. Czasem nowy nie daje sobie w kaszę dmuchać i szybko ustala, że tym rządzącym od teraz jest on. Lub manifestuje – odwal się ode mnie, bo dostaniesz. Nie podskakuj, to nie oberwiesz, ale jeśli szukasz guza to uprzejmie służę. Baśka, ciężka kobyła zaprzęgowa, którą dzierżawiliśmy przez dwa miesiące, nie miała ochoty bratać się z resztą. Całe życie stała sama w stajni u gospodarza pozbawiona towarzystwa i nie umiała nawiązać więzi. Nie była agresywna, ale na zaczepki reagowała szybko –  Nefryt, odpalony celnym strzałem z potężnego zadu, odszedł jak niepyszny utykając. Szybko zostawili ją w spokoju i ignorowali. Zdarzały się jednak jednostki wyjątkowo uparte w dręczeniu innych. Tak na przykład Czardasz maltretował Nefryta. Regularnie na niego polował. Coś mu nie pasowało w tej dziwnie wielkiej krowie, więc tępił go bez opamiętania. Podszyty tchórzem Nefryt miał zbyt słaby charakter, by się stawiać. Zwiewał w panice, gdy tylko dojrzał czarną błyskawicę. Czardasz wypadał ze stajni z jednym celem – zniszczyć łaciatego. W końcu Mirek zaczął wyprowadzać Czardasza na ogrodzony padok, a Nefryt pasł się przed stajnią. Gdy tylko między drzewami Czardasz dostrzegł czarno-biały kształt od razu ruszał do akcji. Jeden płot, drugi, ogrodzenie padoku i galop do Nefryta z mordem w oczach. Mirek krzycząc „Nefryt, chodu!” wpadał do stajni i otwierał boks, często zamykając go tuż za zadem Nefryta, a przed nosem Czardasza. Po kilku takich akcjach Nefryt nauczył się, że gdy ziemia dudni i coś galopuje w jego stronę trzeba w te pędy meldować się w boksie. Dlaczego Czardasz w końcu znudził się tą zabawą nie wiadomo. Po prostu odpuścił i ignorował Nefryta, spuszczając mu okazyjnie łomot, tak dla przypomnienia i sportu. Z Morusem było inaczej. Tu Czardasz trafił na walecznego konia, który w zasadzie pozostawał wtedy wnętrem i sporo ogierzył. Nieustanne kłótnie tej dwójki i rozdzielanie kotłujących się koni dało się już wszystkim we znaki i mama zdecydowała, że nie ma co interweniować – same muszą ustalić hierarchię, niech się tłuką, aż jeden odpuści. Żaden nie odpuścił. Walczyły na oczach domowników do upadłego – Morus ociekający krwią i Czardasz z pogryzionym do krwi podbrzuszem (Morus to mały konik polski, mieścił się bez trudu pod brzuchem Czardasza). Kwik, kopanie, gryzienie – jatka na całego i na śmierć i życie, nie do pierwszej krwi. Trzeba było jednak interweniować i rozdzielać walczące konie, bo widać było, że żaden się nie podda, póki nie padnie. Z narażeniem życia ojciec z Mirkiem rozdzielali zacietrzewione i zapamiętałe w walce konie. A później sprawa przyschła – obchodziły się łukiem i żaden nie prowokował nowej bitki. Myślę, że się nawet szanowały w tej swojej nienawiści. Inaczej Morus potraktował Heńka – tłukł swój worek treningowy, aż się do niego przywiązał. Mimo początkowych ostrych sparringów Morus z Heńkiem stali się przyjaciółmi od serca – stali razem w boksie, a gdy jeden wychodził na jazdę, drugi gamoń rżał za nim jak źrebak za matką. Jeśli Morus pasł się na pastwisku, a Heniek wracał z terenu, to nie było sensu wstawiać go do boksu, trzeba było puścić do kumpla, bo inaczej kręcił się po boksie jak błędna owca i wołał. A początkowo Morus regularnie prał Heńka z pomocą swojej matki Morwy. I robił to z premedytacją i misternym planem. Otwierał swój boks kopiąc drzwiczki tak długo, aż poluzowała się zasuwka (a to trwało nawet godzinę), wychodził na korytarz, zębami otwierał zasuwę boksu Morwy, potem otwierał Heńka, który już na odgłos kopania zaczynał się pocić ze strachu, a gdy Morus z Morwą wchodziły do jego boksu to już prawie siedział we własnym żłobie. Morwa przyciskała Henia do ściany, Morus spuszczał mu łomot, gdy ten nie miał jak się bronić. Rozrywka wspaniała. Na pastwisku Morus Heńka ignorował – po co teraz tłuc ciamajdę, wieczorem w stajni mu dołożę. Gdy boks Morusa zaczęliśmy wiązać sznurkiem, by zasuwka się nie wysuwała cała atrakcja została zapomniana, a z czasem między końmi narodziła się wielka i nieskończona miłość. Morus, Heniek i Minka byli swoim stadem. Takich dwóch jak ich trzech nie ma ani jednego. Z wielkich przyjaźni i wzajemnych uzależnień Morus i Heniek byli na drugim miejscu, zaraz po Arbie i Kasztanie. Więcej aż takich wiernych przyjaźni w naszym stadzie nie pamiętam. A wrogie nastawienie i wzajemna niechęć wielu koniom towarzyszy po dziś dzień. Czubajka i Czarka nie znoszą się nawzajem, choć to córka i matka. Bolek nie lubi Lindy i gdy tylko ma okazję zaraz ją ostro przegania. Mieliśmy problem z kryciem, bo za żadne skarby nie chciał z nią łazić po pastwisku tylko tępił ją na każdym kroku i odganiał. Dopiero odpowiedni dzień rui pozwolił mu przełamać niechęć. Góral jest regularnie prany przez inne konie i już się z tym pogodził. Trzyma się tych, które go tolerują. Przyjaźni nie zawarł żadnej od śmierci Gardena. Horpyny nikt nie lubi. Serio. No, może Faramuszka. Ale to i tak jednostronne – Horpyna nie lubi nikogo. A Raszdiego lubią wszyscy. On jest tak sympatyczny i bezkonfliktowy, że chyba nawet nikomu nie przyszłoby do głowy go tępić. Może dzielić boks z każdym koniem – nikomu nie działa na nerwy i nikogo nie zaczepia prowokując kłótnie. Uwielbiam wdrapywać się na stojący przed stajnią ciągnik (najlepiej załadowany belami słomy) i obserwować stado na pastwisku. Mogłabym tak siedzieć godzinami.  To lepsze i ciekawsze niż niejeden kinowy hit. Tylko popcornu mi brakuje. Wydaje się, że konie po prostu się pasą, a ile tam się dzieje. Zapraszam chętnych na seans do nas, do Ustki. Trzydziestka na pastwisku i mamy National Geographic na żywo. Me gusta!

Fot. Kasia Sikorska # Garden & Talar, Sikorska Photography

Autor: Kategoria: Z ŻYCIA MOJEJ STAJNI