TEORIA vs. PRAKTYKA

Jazda konna należy do sportów ekstremalnych. Tak określa ją każdy ubezpieczyciel, który oferuje polisę dla jeźdźca, stajni czy instruktora jeździectwa. Wcale mnie to nie dziwi – czy nie jest wielkim wyzwaniem wsiadanie na półtonowe zwierzę, które może Cię roznieść kopytami, zmiażdżyć Ci kręgosłup czy połamać kości zrzucając na glebę z półtorametrowej wysokości? Takie też wizje ma wielu początkujących koniarzy, wsadzając swe cenne ciała i strwożone serca w siodło udomowionego smoka. I ja to w pełni rozumiem! Nigdy nie wyśmiewałam „tchórzofretek” wśród klientów stajni z bardzo prostej przyczyny: sama do nich należałam i do dziś należę. Nie ukrywam i nie wstydzę się do tego przyznać. Do koni mam respekt, szczególnie tych, których nie znam. Bo łatwo mi przychodzi zgrywać cwaniaka w stajni, w której znam każde kopyto. Ale uwierzcie mi, że idąc do obcej stajni zawsze mam stres. I nauczyłam się jednego – nigdy nie przyznaję się, że mam uprawnienia instruktorskie. Gdy pytają mnie jak jeżdżę, odpowiadam beztrosko: „Radzę sobie”. Raz popełniłam błąd chwaląc się świeżo zdobytymi papierami. Przekonany o moich nadzwyczajnych umiejętnościach trener postanowił wykorzystać okazję i zapodał mi młodego, bardzo krnąbrnego konia. Krnąbrny to eufemizm, jeśli w ogóle. Ten koń miał nierówno pod kopułą, za co pewnie powinien podziękować ludziom, którzy się z nim nieumiejętnie obchodzili. Godzina jazdy na nim była dla mnie torturą i ciągłą walką. O przeżycie. Modliłam się, by czas już minął i bym mogła zejść z grzbietu tego rollercoastera. Za swoje własne pieniądze dostałam zamiast przyjemności tylko stres i zapoconą jeździecką kurtkę. Byłam mokra ze strachu i nie czułam żadnej dumy w związku z tym, że utrzymałam się w siodle. Nigdy więcej. Ze wstydem przyznam się jeszcze, że nie mam pretensji do tamtego trenera. Sama stosuję takie chwyty nagminnie. Gdy tylko wyłapię mocną jednostkę to korzystam z okazji i zapodaję jej tego konia, z którym mamy jakiś problem i któremu przyda się trochę ruchu w myśl zasady „Przez nogi do głowy”. Tylko ja uczciwie mówię, na jaką minę chcę klienta wpakować. Kilka dni temu trafił mi się taki kaskaderos i zapytałam, czy ma coś przeciwko kozłującym wesołkom. Sztorm tak bryka, gdy jest wystany, a nie miałam w tygodniu czasu, by na niego wsiąść. Facet bez żenady przyznał, że nie, dziękuje, postoi. I ja to rozumiem. Chciał mieć przejażdżkę relaksacyjną, adrenalinę uzupełnić w niewielkiej dawce galopem brzegiem morza. Zdarzają się jednak tacy, którzy zgadzają się z radością. Miałam takiego entuzjastę brykania, który był strasznie zawiedziony, że rozreklamowany jako fiś Heniek nie wyciął mu żadnego numeru. Różnie bywa. Zazwyczaj jednak jeźdźcy są ostrożni. Czasem ostrożni na pograniczu całkowitej rezygnacji z jazdy. Widuję to na co dzień – ta niepewność, strach z początku maskowany, a potem ogarniający całą aurę jeźdźca. Wiele razy widziałam siodłanie konia, przymierzanie się do strzemienia, nawet wsiadanie i szybką decyzję – NIE. Zsiadanie, krótko rzucone: „nie jadę” i sprint na parking do swojego samochodu. Często udawało mi się przekonać taką tchórzofretkę i wlać w nią trochę otuchy. Ale często po prostu odpuszczam. Nic na siłę. Tak przerażony jeździec będzie siedział sztywny i czekał na najgorsze. A to najgorsze łatwo sprowokować właśnie tym spięciem, stresem, strachem. Ile razy już widziałam upadki, które były zupełnie niepotrzebne i całkiem proste do wysiedzenia? Przestraszony jeździec często sam się ewakuuje, tak na wszelki wypadek. Nie czeka na poważną sytuację, tylko tak bardzo przekonany, że spadnie, spada właściwie z własnej woli i wyboru.

A teraz przyznajcie się sami sobie – czy chociaż raz czuliście tak wielki, paraliżujący strach przed wejściem na konia? Czy zdarzyło się Wam spocić jeszcze przed jazdą, bo najgorszą „jazdę” Waszej psychice zafundowała własna wyobraźnia? Nie musicie odpowiadać głośno. Ale uczciwie przyznajcie, że taki strach znacie. Bo jestem przekonana, że tak. No, chyba że jesteście skrajnie głupi i nieświadomi, ale skoro mnie czytacie, to o głupotę Was nie podejrzewam. A jeśli się nigdy nie baliście to nie podejrzewam Was też o odwagę. Poważnie. Bo ten kto się nie boi, a jeździ nie jest odważny. Co to za odwaga, skoro się nie boi? Odważny jest ten, kto się boi, a wsiada na konia. Pokonuje swój strach i walczy z nim. To jest odwaga.

Moje drogie tchórzofretki, jesteście mega odważne! I nigdy nie dajcie sobie wmówić, że jest inaczej. Szacun dla Was. Od tej, co też jest odważna. Codziennie, niezmiennie od lat. Bo czuć strach i respekt to zdrowy objaw. A pokonywanie własnego lęku i „branie byka za rogi” czy tam konia za zadnie nogi to jest odwaga. Bójcie się, na zdrowie. Lepiej być świadomym i czujnym niż nieodpowiedzialnym baranem, który z powodu zaburzeń pracy mózgu naraża siebie i konia, bo wciąż wymyśla nowe sposoby na podniesienie adrenaliny. Bójcie się, dla siebie i dla konia. W tym całym strachu najważniejsze jest jedno – nie dajcie się sparaliżować. Bójcie się, ale nie pozwólcie by ten strach pozbawił Was przyjemności jazdy konnej. Nie ma tak, że się nie nadajecie, nie umiecie, to Was przerasta. Nie święci garnki lepią! Możecie, nadajecie się. Tylko chciejcie bardziej niż Wasze strwożone serce nie chce. Wsłuchajcie się w nie – ono chce, ciągnie Was do koni. Tylko mózg wprowadza je w trzęsionkę. Nie dajcie się! Walczcie, bo warto. Nie rezygnujcie! Łatwo pisać, nie? Więc jak to zrobić, by się nie bać?

To jest, wbrew pozorom, łatwe. Bo siedzi w Was, więc nie zależy od nikogo z boku. Tylko od Was. Posłuchajcie więc porad tchórzofretki, która kiedyś kłamała mamie, że ją brzuch boli i zsiadała z konia podczas treningu. Znam to. Byłam tam. I dziś jestem w innym miejscu. Nie tym samym, co Kuba czy Wojtek, ale z przodu, a strachowy paraliż mam za plecami. A sam strach mam zawsze przy sobie, tuż pod bokiem. Bo to jest zdrowe i rozsądne. Nie odpuszczać, ale czuć respekt. I dziś to mam – nie muszę nic nikomu udowadniać, więc skoro nie ma przymusu to siodło Noweli mnie nie nęci. Koni mamy wiele, a ja kręgosłup mam jeden. A z jazdy konnej chcę czerpać przyjemność, a nie zastanawiać się na którym pniaku trzaśnie mi krzyż. I tego Wam życzę – jazdy z przyjemnością, a nie z wizją upadku na pysk. Pokonajcie tę wizję, korzystając z moich sprawdzonych osobiście rad. Zadziałało u mnie, zadziała i u Was.

Aby pokonać paraliżujący strach musicie przede wszystkim:

• Przestać się tak bać.  Zacząć myśleć pozytywnie. Paraliżują wizje, które zjawiają się w Twojej głowie nieproszone. Wyobraźnia zaczyna pracować i już przed jazdą pisze Ci śmiercionośny scenariusz. Widzisz siebie jako krwawą miazgę pod kopytami i nawet już słyszysz trzask pękającego kręgosłupa. Nie pozwól na to. Odetchnij i odgoń te myśli. Myśl pozytywnie. Wyobraź sobie spokojny, nudny trening i załóż, że koń też się na taki nastawił. On nie chce Cię zabić. Nie chce mu się, to zbyt energochłonne. On będzie grzeczny i znudzony. A Ty będziesz spokojna i rozluźniona. Jeśli teraz nie jesteś, to ok. Tak ma być. Ale uwierz, że za kilka minut, po kilku końskich krokach już będziesz. Bo stres odpuści, spadnie. To sobie powtarzaj. Że będzie dobrze. Tylko daj sytuacji szansę, by tak się zrobiło i wsiądź na konia.
• Uśmiechaj się. Cały czas, jak głupi do sera. Choćby to miała być maska Jokera, Ty masz się uśmiechać. Uśmiech rozluźnia, odpręża. Serio. Gdy jesteś spięta, uśmiechnij się. Działa za każdym razem. I od razu poprawia samopoczucie.
• Jeśli jesteś w terenie to gadaj. Opowiadaj cokolwiek, byle nie skupiać się na strachu. Gadanie wymaga od Ciebie skupienia na sensie wypowiadanych słów. Więc mów, a nie będziesz mieć czasu na analizowanie tego, co może, a nie musi Ci się przydarzyć. Zapomnisz, że siedzisz na koniu, naprawdę. A potem już z górki. Byle nie na łeb.
• Wsiadaj i jedź. Gdy czujesz już ten nadpływający strach to łap strzemię i pakuj tyłek w siodło. Zgodnie z ideą Króla Juliana – szybko, szybko nim dotrze do Ciebie, że to bez sensu. Wsiadaj i jedź. Po kilku krokach serce przestanie walić w klatce, puls się uspokoi, ciało rozluźni. Musisz tylko chcieć.
• Nie oszukuj samej siebie. Nie mów: „Dziś nie jadę na konie, nie mam czasu”, „Dziś pojadę do stajni, ale nie będę jeździć, nie mam ochoty”. Przyznaj przed samą sobą czy chodzi o czas i ochotę czy tylko strach. Jeśli to strach, to chociaż tego jednego się nie bój – przyznać się samej sobie. Siebie nie musisz się wstydzić. A innych możesz próbować oszukiwać, ale wiedz jedno – oni wiedzą, o co naprawdę chodzi. Przed sobą bądź szczera – powiedz sobie, że się boisz i przeanalizuj czego dokładnie. A potem na każdą negatywną wizję, znajdź kontrę. Nie spadnę, bo nic się nie będzie działo.
• Pomyśl o tym, jak bardzo szczęśliwa będziesz po jeździe. Jak dumna się poczujesz, że dałaś radę. Bo dasz! Myśl tylko o tym, że dasz. Nie ma innej opcji.
• Pomyśl, czego najbardziej się boisz. Upadku? No to spadniesz, otrzepiesz się, a potem kupisz czekoladę czy flachę. Wielka sprawa. Obciachu? A co to za wstyd? Normalna kolej rzeczy! Skoro obawiasz się zbłaźnienia to znaczy, że musisz zmienić stajnię. Bo masz mieć w niej przyjaciół, a nie lożę szyderców. Odczaruj to, czego się boisz. Nie zlecisz tak, by zabić się „na śmierć”. Najwyżej tak, by obić tyłek i dumę. Nie gorzej. Nie zapędzaj się w wizjach. Nie będzie tak źle, by nie mogło być gorzej. Zawsze może. Ale nie dziś, nie Tobie, nie w tym życiu.
• Nic na siłę. Nie chcesz galopować – nie galopuj. Nie chcesz skakać – nie skacz. Nie chcesz wsiadać – weź się w garść i wsiadaj, do cholery! Najwyżej nie włączysz wyższego biegu niż stęp. Ile dni wytrwasz w stępie? W końcu się znudzisz i pójdziesz krok dalej. A potem kolejny. A potem się cofniesz i to też będzie ok. Najważniejsze to wsiadać. Nie cofnij się nigdy ze strachem poza tę granicę. Nie odpuszczaj jazdy. Odpuść galop, odpuść lewadę, odpuść skok przez płonącą obręcz. Ale samej jazdy nie odpuszczaj. Choćbyś miała przez godzinę snuć się stępem. Uwierz, że nie wytrzymasz w tym stępie. I wygrasz. Bo wygrywasz wtedy, gdy jesteś w siodle. Nie musisz w nim robić cudów. Masz w nim być. A z czasem dojdziesz do cudów i fajerwerków. Na pewno.

Na koniec zacytuję Wam maila, którego wysłałam do czytelniczki rok temu. Wciąż aktualny, ponadczasowy. To się nie zestarzeje. I dotyczy każdego z Was.

Pewnie Twój problem jest już nieaktualny, taką mam nadzieję, bo akurat Ty powinnaś jeździć i nie wolno Ci rezygnować – masz wyjątkowo zdrowe i prawidłowe podejście do jazdy konnej. Na wszelki wypadek napisze Ci jednak, co myślę o tym ekstremalnym sporcie i jak ja radzę sobie ze strachem i stresem. A nuż coś Ci pomogę:)

Jazda konna jest sportem ekstremalnym, ale to już wiesz. I trzeba mieć świadomość tego, że zwierzę na które wsiadasz może Ci wyrządzić krzywdę, nawet bardzo poważną, przypadkiem czy nawet celowo. Najważniejsze, to o tym wiedzieć i czuć zdrowy respekt. A jeszcze ważniejsze to nie dać się przerosnąć tym obawom. Co innego zdawać sobie sprawę, a co innego dać się sparaliżować samą możliwością upadku. Mi zawsze, ale to zawsze adrenalina skacze, gdy wsiadam na zwierzę, którego nie znam. Dlatego obserwuję konia, którego mam dosiąść i jeśli coś mi podpadnie to oddaję pierwszą jazdę mężowi. I wcale się tego nie wstydzę – wolę nie grać chojraka, niż zaszpanować gipsem i kołnierzem ortopedycznym. Za to mój mąż boi się tylko jednego – tego, że się w ogóle nie boi koni. Podświadomie czuje, że źle skończy, bo sam się o to prosi wsiadając rozluźniony na każde diablątko, które mu się podsunie. I wiesz co? Uważam, że to ja jestem odważna w tym związku – bo ja wsiadam na konia, którego się boję. Przezwyciężam swoje obawy i wsiadam, a to jest odwaga. A on? Skoro się nie boi, to czy jest odważny, gdy wsiada? Chyba nie, bo przecież to dla niego nic, więc co za odwagę prezentuje? Taka moja pokręcona kobieca logika. Więc za każdym razem, gdy się boisz mów sobie, że jesteś hiperodważna, bo walczysz z obawą i jeździsz! Brawa!

Kasia, dobrze że masz obawy i czujesz respekt. Dobrze, że zdajesz sobie sprawę z tego, że koń potrafi być niebezpieczny, bo to prawda, nie będę Ci czarować. Czasem niespecjalnie, nie z premedytacją, a na skutek nieszczęśliwego splotu okoliczności, koń może ostro skrzywdzić swojego jeźdźca. Ale nie ma co zakładać z góry, że przytrafi się to Tobie. Ja spadałam z koni miliony razy, miałam wypadki z ziemi, byłam atakowana przez konie, staranowana na ziemi przez galopującego konia, spadałam z bryczki, a nigdy, ale to nigdy nie miałam żadnego poważnego urazu. Nie kuś losu, a ewentualnie zarobisz tylko siniaka. Ciesz się jazdą konną w takim stopniu, jaki jest dla Ciebie dobry – nie masz parcia na extreme, więc nie szarżuj i już. Wsiadaj na konie sprawdzone, spokojne. Nie daj się namówić na coś na co nie masz ochoty i nie „czujesz bluesa” – np. ściganie się, ostry galop, wysokie skoki, którym czujesz, że nie sprostasz. Podchodź rozsądnie do jazdy, a będziesz czerpać z niej czystą radość. Zaufaj koniom, one nie mają we krwi krzywdzenia innych. Współpracują z nami, bo są uległe i zwyczajnie łagodne, bez złych intencji. Ale nie ufaj bezgranicznie i do końca – kręgosłup masz jeden. A to, że o tym wiesz już zapewnia Ci bezpieczne i rozsądne podejście do tego sportu. Czytając Twojego maila doszłam do wniosku, że jesteś idealnym materiałem na jeźdźca. Świadomego, rozsądnego, odważnego. Z czasem pewność siebie wzrasta, a z nią zaufanie. Nic Ci nie będzie, bez obaw. Nie Tobie:)

Fot. Natalia Paszko # Talar i Agata. Bez udziału strachu. Napisałabym też, że bez udziału mózgu, ale to ja sama zaproponowałam tę pozę. Także ten. To nie głupota, to zaufanie. Na pograniczu głupoty, ale zawsze :)

Wpis powstał na życzenie czytelniczki. Karolina, zachowawczy tchórzu – dla Ciebie. Ja też żyję wśród nieśmiertelnych wariatów (Kuba, Wojtek) i powiem jedno – to nie z nami jest coś nie tak :) Pozdrawiam!

Problem jazdy konnej w ciąży jest dość złożony. Nie jestem ekspertem-ginekologiem, więc moje zdanie traktujcie po prostu jak głos amazonki, której pasja do koni niemalże dorównuje macierzyńskim instynktom. A doświadczenie w tym temacie zdobyłam w obu moich ciążach, choć każda była inna.

Kwestia jazdy konnej przedstawiona Wam przez lekarza-ginekologa, którego spytacie o zdanie jest zawsze jednoznaczna – to nie jest sport dla ciężarnych. Nie dziwię się, że lekarze zajmują takie stanowisko – bezpieczniej czegoś zabronić, a więc skłonić do unikania ryzyka niż dać swoje fachowe błogosławieństwo i walczyć potem z konsekwencjami braku rozsądku u niektórych kobiet. Bardziej odważni lekarze może nie zabronią kategorycznie jazdy konnej, ale nie sądzę, by można było spotkać takiego, który by ten sport wręcz zalecał czy zachwalał swoim ciężarnym pacjentkom. W myśl zasady „lepiej dmuchać na zimne” ginekolog woli nie reklamować urazowego przecież, nawet dla w pełni sprawnych kobiet, sportu. Ja mam o tyle fajnie, że jestem pod opieką ginekologa-koniarza, który od ponad 15 lat trzyma w naszej stajni swoją kobyłkę i wie, na czym jazda konna polega i jakie towarzyszą jej wyboje. Gdy spytałam go o jazdę konną odpowiedział mi: „Pytanie jest z gruntu głupie. Wiadomo, że nie powinnaś jeździć. Jak mam Ci zalecać hobby, które jest zagrożeniem dla ciąży? Oficjalnie więc Ci mówię – lepiej nie ryzykować. Nieoficjalnie mówię Ci – jeśli chcesz, możesz siadać w siodło. Dla prawidłowej i zdrowej ciąży ani kłus ani galop nie jest zagrożeniem. Jeśli ciąża jest mocna to się utrzyma. A jeśli słaba, to niech natura zdecyduje czy warto. Pamiętaj o jednym – nie wolno Ci spadać. Dopóki nie spadasz, jazda konna Ci nie zaszkodzi”. Tak więc wsiadałam na konie ze świadomością, że muszę to usprawiedliwić tylko we własnym sumieniu. Od lat nie spadłam, ale przecież mogłoby mi się to przytrafić właśnie teraz. Zdecydowałam, że będę jeździć tylko na Suz, bo ją najlepiej znam i potrafię przewidzieć każdy jej ruch. Inne konie też mamy grzeczne, ale wolałam nie sprawdzać, czy dobrze się z nimi zgrywam. Na wszelki wypadek.

W pierwszej ciąży jazda konna odpadła mi już w samych początkach – pojawiły się jakieś zdrowotne komplikacje, leżałam nawet krótko na patologii ciąży, brałam leki podtrzymujące. Jak w takiej sytuacji miałam dorzucać jeszcze do puli kłus i galop? Odpuściłam i pogodziłam się z tym, że muszę przez 9 miesięcy prowadzić wyłącznie naziemny tryb życia na własnych dwóch nogach. Jak bardzo brakowało mi jazdy, nie umiem Wam nawet opisać. Był jeszcze wtedy u nas mój ukochany Esauł (to wtedy mama zadecydowała o kastracji, bo ja już nie siadałam, a szkoda było ogiera trzymać rok w boksie). Pamiętam, że często śniło mi się, że galopuję leśnym duktem na grzbiecie mojego siwego kuhailana. W ciąży sny w ogóle ma się bardzo wyraźne i plastyczne, za co odpowiada działanie progesteronu, który jest teraz szczególnie obfity we krwi. Poza tym faza snu REM jest u ciężarnych często przerywana nocnymi wypadami do łazienki. Moje sny w pierwszej ciąży na okrągło kręciły się wokół tematu jazdy konnej. Tęsknota za jazda konną nie pomagała w depresyjnych nastrojach, które potrafią dręczyć rozchwiane hormonalnie „ciężarówki”.

Gdy tylko dotarło do mnie, że właśnie szykuje mi się powtórka z tej rozrywki i druga ciąża ma zamiar pozbawić mnie frajdy, od razu postanowiłam, że teraz będzie inaczej i konie nie pójdą w odstawkę. Starałam się nałapać jak najwięcej chwil w siodle, dopóki jeszcze mogłam. Ciąża była mocna, ja zdesperowana, by zachować i dziecko i dobrą kondycję psychiczną. Bo nie oszukujmy się – kondycję fizyczną w ciąży możesz wypracować wieloma innymi sportami (spacery, aerobiki, fitnessy dla ciężarnych itp. sporty dla geriatryków:). Nie o fizyczną sprawność mi chodzi w jeździe konnej lecz o pozytywne samopoczucie i kontrolę depresyjnych nawyków. Wiedziałam, że dla własnego dobra nie powinnam wyrzekać się jazdy całkowicie i zdecydowałam, że ostrożnie i z rozwagą będę sobie dawkować tę przyjemność dopóki przyzwoitość mi pozwoli. Ze widocznym brzuszkiem już odpuściłam – pogoda i tak nie sprzyjała ćwiczeniom w stępie, a uważam, że brzuchata amazonka wygląda na koniu dziwnie. Nie chciałam się narażać na komentarze klientów i sugestie, że brak mi rozumu, że nie myślę o dziecku itp. Bo przecież myślę! Dla jego prawidłowego rozwoju potrzebna jest uśmiechnięta, zadowolona mama, a nie skwaszony pekińczyk, który zagryza się depresyjnymi nastrojami. Mi w utrzymaniu dobrej kondycji psychicznej pomagają konie. Uważam jednak, że widoczna ciąża to przeciwwskazanie do jazdy konnej – nie chodzi tu o przyzwoitość i nienarażanie się na durne komentarze ludzi. Chodzi o to, że z takim balastem z przodu naprawdę kobieta staje się niezręczna, ruchy ma utrudnione i koordynacja już nie ta. Naprawdę nie warto ryzykować, bo ciało ciężarnej już niezupełnie podlega jej pełnej kontroli. To trzeba zrozumieć i nie odgrywać chojraka, bo to czysta głupota.

Czy jest na sali amazonka, która jeździła w ciąży i nie wstydzi się do tego przyznać? Ja się nie wstydzę. Chyba że któraś amazonka jeździła w 7-9 miesiącu, wtedy niech lepiej wstydzi się przyznać. Ja bym się wstydziła… W końcu instynkt macierzyński jest silniejszy od pasji. Nawet u takiej pasjonatki jak ja.

Uwiązanie konia to wbrew pozorom skomplikowana sprawa. Konie w genach mają zakorzeniony strach przed sytuacją, w której ucieczka jest uniemożliwiona, a więc każde uwiązanie konia jest w jego pojęciu bezpośrednim zagrożeniem jego życia. Koń uczy się stać grzecznie i nie reagować paniką, ale nigdy nie przewidzisz kiedy nagle coś go na tyle zaniepokoi czy wystraszy, by zaczął się szarpać i zrobił sobie krzywdę. Bo na ból koń reaguje silniejszym oporem, nie odpuszczeniem. Są też tzw. konie odsadzające się, które nawykowo już zrywają uwiązy i kantary, które krępują im ruchy. Nasz Raszdi i Czubajka najczęściej nie są wiązane a trzymane w ręku podczas czyszczenia czy siodłania, bo najmniejszy impuls wywołuje u nich odruch odskoczenia i zerwania więzów. Dlatego też koni nie wolno wiązać na stałe, na supeł. Węzeł, którym mocujemy sobie konia do jakiegoś stałego „trzymacza” powinien być bezpieczny tzn. taki, który w przypadku zagrożenia można rozwiązać jednym ruchem i uwolnić panikarza, zanim zrobi sobie krzywdę. Istnieje kilka rodzajów takich węzłów, ja stosuję jeden, który dla moich półkul mózgowych okazał się najłatwiejszy do zapamiętania i najszybszy do wykonania. Wygląda tak:

Proste jak budowa cepa, choć nie mam pojęcia jak cep jest zbudowany. (BTW – co to jest cep? Dajcie info w komentarzu. Dzięki)

Kuba stosuje dwa inne węzły; widocznie jego półkule są lepiej rozwinięte niż moje, choć trudno mi w to uwierzyć i winię raczej jego wrodzoną ciekawość i moje wrodzone lenistwo. W każdym razie inne wersje węzła bezpieczeństwa wyglądają tak:

i tak:

Znaczenie bezpiecznego uwiązania konia ma duże znaczenie dla zdrowia i życia samego konia oraz ludzi znajdujących się w pobliżu. Widziałam raz sztywno uwiązanego konia, który zaczął się szarpać na widok reklamówki  – przewrócił się, nie był w stanie podnieść, poddusił się, a nogami tak wierzgał, że zaplątał przednią w płot, do którego był uwiązany i poranił. Płot wyszedł na tym nie lepiej, ale jego akurat nie żałowałam. Wszyscy dookoła darli się na siebie nawzajem, aż jakiś przytomny facet doskoczył do liny ze scyzorykiem. Nie udało mu się jej przeciąć, ale dało do myślenia właścicielowi konia, który pobiegł po jakiś większy nóż i oswobodził konia. To znaczy – przeciął linę, a nie poderżnął koniowi gardło, choć pewnie kilkanaście minut później mogłoby to być jedyne wyjście. Mały szkrab wtedy byłam, przeraziło mnie ta scena. Koń zupełnie bezsensownie walczył, szarpał się, ranił, kwiczał i panikował tym bardziej im bardziej go to bolało. Teraz uwiązy i kantary są wyposażone w tzw. karabińczyki bezpieczeństwa, które teoretycznie mają się rozpinać przy mocnym szarpnięciu. Poza tym kantary się rwą, uwiązy pękają, karabińczyki się łamią. Przy koniach odsadzających się koszty sprzętu rosną. Bez względu na to, czy Wasze konie mają tendencję do odsadzania się czy też stoją spokojnie, polecam Wam pewien sposób ochrony sprzętu. Aby w przypadku nagłego szarpnięcia koń nie zerwał kantara czy uwiązu zawiąż pętelkę ze sznurka do kółka do mocowania czy przęsła płotu, przy którym wiążesz konia. O tą pętelkę dopiero zahaczaj uwiąz – w razie zagrożenia koń zerwie ten sznurek i nie zniszczy sprzętu.

Do czego i jak można wiązać konia?

• zawsze stosuj bezpieczny węzeł;
• kółko do mocowania powinno znajdować się co najmniej na wysokości 130 cm nad ziemią, a lepiej jeszcze wyżej;
• wiąż tylko do elementów stałych – kiedyś widziałam konia uwiązanego do uchwytu od śmietnika, sorry ale taki plastikowy kontenerek na kółkach to ja sama bym pociągnęła za sobą;
• konie wiąż w odległości min. 2 m jeden od drugiego – tak by ewentualna kłótnia między nimi nie zakończyła się źle;
• wiąż wysoko, nigdy nisko, bo koń może się w taką linę zaplątać.

Do czego i jak nie można wiązać konia?

• nie wiąż NIGDY za wodze lub uwiązem do kółka wędzidłowego! Linę mocuj tylko do kantara na końskim łbie, a nie do ogłowia wędzidłowego. Koń, który szarpnie się na takiej pułapce ostrym wędzidłem może sobie zrobić konkretną krzywdę;
• nie wiąż do ruchomych elementów – bramy, chwiejnego płotu, zmurszałego pnia drzewa. Zawsze upewnij się, że „trzymacz” jest stabilny i mocny;
• nie wiąż konia nisko i nigdy wokół np. pnia drzewa czy słupa. Pętla się obluzuje i zsunie na sam dół, a koń oczywiście skorzysta z okzaji by się w nią zaplątać;
• konie można wiązać do drzew (wysokich, grubych konarów, a nie wokół pnia), ale zwróć uwagę czy nie przywiązałeś przypadkiem swojego rumaka do cisu lub wawrzynu – są trujące. A, i lepiej żeby koń nie obgryzał kory z drzewa – jemu to nie szkodzi, ale drzewo nie będzie zachwycone. Szanujcie zieleń w imieniu swoich koni;
• nie wiąż konia w pełnym słońcu, one nie lubią się opalać. Przymocuj go w cienistym miejscu, gdy jest upał. Doceni. Jeśli jest chłodno, możesz umieścić go w miejscu, gdzie słońce trochę podgrzewa. Pamiętaj też by szukać miejsc osłoniętych od wiatrów i przeciągu.
• wiąż konia z dala od rzeczy, które potencjalnie mogą go przestraszyć – maszyny rolnicze, powiewające plandeki, głośne urządzenia.

I już. Powtórzę – proste jak budowa cepa. To co to jest ten cep?

Szczerze i głęboko współczuję każdemu, kogo koń zakulał. Jeszcze szczerzej i głębiej odczuwam żal, gdy zakuleje któryś z naszych koni. Wiele kulawizn kończy się na strachu – mijają jak sen, by nigdy nie wrócić. Ale jeszcze więcej odbiera nam zwierzaka – kulawizny powracają, zaostrzają się, sygnalizują głęboki i trwały problem, z którym nie można sobie dać rady. Każda kulawizna u konia to bardo ważny sygnał alarmowy, którego nie można lekceważyć. Przeczekanie może zadziałać, ale zdecydowanie zalecam wezwanie eksperta. Wysoko prawdopodobne jest to, że ten ekspert nie postawi jednoznacznej diagnozy, ale z pewnością ma na to większe szanse niż laik. Przyczyna kulawizny może leżeć wszędzie – niekoniecznie w nodze czy kopycie. Mieliśmy przypadki kulawizn od kręgosłupa, od mięśni zadu, mięśni łopatkowych. Kolega opowiadał mi o przypadku, gdy koń kulał na zadnie nogi z powodu zarobaczenia. Po podaniu leków kulawizna znikała, by w odpowiednim czasie przypomnieć o kuracji odrobaczającej. Taka ciekawostka.

Jak zaobserwować kulawiznę?

Konie świetnie maskują wszelkie swoje ułomności. Kulejący koń to kąsek dla drapieżnika. Gdy koń kuleje w sposób widoczny to jest to najczęściej już ostatnie stadium bólowe, które wcześniej nieśmiało sygnalizował i starał się dać sobie z nim radę. Łatwo jest stwierdzić widoczną kulawiznę, ale lepiej jest odkryć problem już w zarodku. Czasem obserwując konia odnosisz wrażenie, że „znaczy”, ale ciężko Ci jednoznacznie zdecydować, na którą nogę i czy rzeczywiście ją oszczędza. Ja starałam się zawsze zaobserwować to na twardej,  równej nawierzchni prowadząc konia prosto stępem i kłusem. Wnikliwe badanie nóg i sposobu ich stawiania podpowiada, czy wszystko gra, ale zamiast skupiać się tylko na nogach ogarnij całość – przy kulawiźnie na przednią nogę, koń będzie unosił głowę w momencie stawiania bolącej nogi na glebie i obciążał bardziej zdrową nogę. Jeśli coś dzieje się z tylną nogą zauważysz obniżanie się zadu po stronie nogi zdrowej, bo na tę nogę koń weźmie większy ciężar ciała. Nie sprawdzaj kulawego konia na lonży, na okręgu – puść go na prostej. Popatrz też jak stoi – jeśli szeroko rozstawia nogi to może sygnalizować ból lędźwi lub grzbietu.

Gdy stwierdzisz, że końskie nogi mają jakiś problem postaraj się odkryć skąd się wziął. Jak pisałam wyżej – sprawa jest skomplikowana, bo przyczyna kulawizny może leżeć wszędzie – od kopyta poprzez nogę, całą kłodę, aż do głowy. Najłatwiej odkryć kulawiznę mechaniczną – zranienie, podbicie, zagwożdżenie, naciągnięcie ścięgna. Zacznij badanie od kopyt – pomacaj puszkę, czy nie jest gorąca. Obejrzyj podeszwę, może zakleszczył się w niej kamyk, może koń zranił się, zaciął, nagniótł. Koronka kopyta może być zraniona uderzeniem, skrobnięta drugim kopytem. Jeśli znalazłeś przyczynę w kopycie masz już pół sukcesu. Jeśli nie – szukasz dalej. Obmacaj dokładnie wszystkie cztery nogi – przejedź po nich ręką wzdłuż sprawdzając, czy nie są gorące, co wskazywałoby na stan zapalny. Ścięgna i stawy mają być elastyczne, chłodne, bez opuchlizn. Gdy namierzysz opuchliznę, ranę lub zaognienie – przyczyna kulawizny jest jasna. Jeśli nogi są w porządku – kontynuujesz śledztwo. Pomasuj zdecydowanie koński grzbiet – kręgosłup, łopatki, lędźwie. Wszelkie oznaki bólowe przesuwają Ci przyczynę kulawizny z nóg na aparat mięśniowy. O spleczeniu pisałam tutaj  – kulawizna łopatkowa jest dość popularna, sprawdź. Jeśli Twoje oględziny nie przynoszą żadnego jednoznacznego wyjaśnienia, wezwij fachową pomoc i trzymaj kciuki, by ekspert zdiagnozował problem poprawnie. Profilaktycznie zawsze ochłódź nogi konia zimną wodą, odstaw go do stajni i czekaj na pomoc weta.

Prawidłowo zdiagnozowane kulawizny, nawet te z poważną przyczyną, można wyleczyć. Nie trać nadziei. Wczesna diagnoza może uratować nawet konia szpotawego. Ściśle przestrzegaj zaleceń weta – rób okłady, podawaj zapisane leki, zapewnij koniowi rekonwalescencję i nie eksploatuj go za wcześnie. Jeśli Cię na to stać – operuj to, na co jest szansa powodzenia. Pooperacyjne konie mogą kontynuować nawet karierę sportową.

Słabo rokują kulawizny długotrwałe i nawracające. Przy zwyrodnieniach stawów, artretyzmie, źle zaleczonym pęknięciu kości czy złamaniu może okazać się, że szans na wyleczenie nie ma żadnych, nawet minimalnych. Co wtedy zrobić? My stosowaliśmy już takie metody:

• dożywotni etat kosiarki do trawy – kosztowne, ale obciąża tylko kieszeń, a nie sumienie.
• uśpienie konia – zalecane, gdy kulawizna jest ostra i powoduje wysoki dyskomfort życia: ból, cierpienie.
• znalezienie fundacji – tylko sprawdźcie, by Wasz koń nie trafił tak, jak nasz Carewicz (szczegóły tutaj).
• oddanie konia jako towarzysza dla innego wierzchowca – nasz Jamiro trafił do ludzi, którzy mieli już jednego konia i szukali dla niego towarzysza. Nie chodził pod siodłem, nie pracował w bryczce – zapewniał tylko komfort psychiczny konikowi, którego ta rodzina od czasu do czasu użytkowała pod siodłem. Zastrzeż sobie wcześniej prawo do odwiedzin swojego konia i kontroluj, czy jakość jego życia się nie pogarsza.

Jakie inne metody stosują właściciele kulasów?

• oddanie konia do handlarza – niewielki zarobek, wielki ciężar na sumieniu. Nawet jeżeli droga takiego kulawego konia nie poprowadzi w prostej linii na włoski talerz to ostatecznie tak właśnie się skończy; to tylko kwestia czasu.
• maskowanie kulawizny blokadą przeciwbólową i sprzedaż konia w okresie, gdy akurat nie kuleje. Wyjątkowo „uczciwe” postępowanie, zrzucasz problem na kogoś innego i zarabiasz.
• zostawienie konia do rozpłodu – zależy od przyczyny kulawizny; niektóre są genetycznie dziedziczne, rodzic może skłonność do schorzenia przekazać potomstwu. Jaki sens ma „produkowanie” źrebiąt z założenia nieodpornych?

Kupując konia na własność bierzesz za niego odpowiedzialność i musisz liczyć się z ewentualnymi problemami, schorzeniami, chorobami. Bądź odpowiedzialny do samego końca i nie chowaj głowy w piasek. Życzę Wam z całego serca, by Wasze ukochane konie nigdy nie kulały, nie narzekały na nogi, kręgosłup itp. A jeśli im się to przydarzy – bez paniki, ale zdecydowanie działajcie, bo im szybsza diagnoza tym większe szanse wyleczenia. Całkowitego. Nie taka kulawizna straszna jak ją malują.

Fot. Anna Weres # Agatka, Trusia, sztukmistrz z Ustki