Wracam dziś do psychologii uczenia się koni. Temat na blogu pojawił się ponad pół roku temu, ale z tym pojawianiem się na blogu jest jeden problem – ja pojawiam się na nim zbyt rzadko. Przepraszam. I dziękuję, że Wy pojawiacie się często, choć zagadką pozostaje dla mnie po co? Pewnie znacie już wszystkie wpisy na pamięć :) W każdym razie żałuję, że tak ciężko mi w codziennej gonitwie wykrzesać czas na większą aktywność w internetach. Żałuję, postanawiam poprawę i zgadzam się na pokutę. Jakieś propozycje? :)

A jeśli chodzi o uczenie się u koni to mamy 4 sposoby, ścieżki nauki:

1. Habituacja – o niej w tym wpisie;
2. Wdrukowanie – czyli imprinting, jedyna metoda, która jest nieodwracalna. O tym więcej tutaj.
3. Kopiowanie – mój ulubiony, świetna zabawa! Tutaj możecie sobie odświeżyć zagadnienie kopiowania u koni.
4. Warunkowanie, o którym opowiem Wam dzisiaj.

Samo warunkowanie możemy podzielić na dwie grupy: klasyczne i instrumentalne. Warunkowanie klasyczne najlepiej wyjaśnia i obrazuje przykład z psami Pawłowa. Z pewnością wszyscy wiecie, na czym eksperyment ten polegał. Na wszelki jednak wypadek w dużym skrócie: rosyjski fizjolog Iwan Pawłow przed każdym karmieniem psów dzwonił dzwonkiem. Wkrótce zauważył, że na sam dźwięk dzwonka psy zaczynają się ślinić, nawet kiedy karma w miskach się jeszcze nie pojawiła. I na tym polega istota warunkowania klasycznego – mechanizm wyzwalający określoną reakcję czy zachowanie przypisany zostaje do nowego bodźca. I bodziec ten w końcu samodzielnie wyzwala pewne zachowanie. Nie robiłam takich eksperymentów z końmi, ale nasze stado i tak uwarunkowało się klasycznie – rżą i stukają kopytami w ściany boksów nie na widok niesionego przez stajennego wiadra z papu, ale już na odgłos włączonego gniotownika do owsa. Warunkowanie klasyczne odbywa się w zasadzie przy udziale podświadomości. I choć intensywnie się nad tym zastanawiałam to trudno mi podać przykład wykorzystania takiego warunkowania w praktycznym treningu konia. Nasz stajenny jednak znalazł – gdy nie chce mu się wieczorem zganiać koni z pastwiska to otwiera im bramę i idzie włączyć gniotownik. Stado melduje się posłusznie przy żłobach :) Sygnał „Do stołu podano” działa prawie niezawodnie. Nie zawsze jednak opcja kolacji jest tak kusząca – część koni jest na tyle syta po całodziennym popasie, że ignorują zew gniotownika. Niektóre nie są tak pazerne i chciwe i wolą zostać na dworze. Kwestia motywacji – podejrzewam, że syty pies Pawłowa też by się nie oślinił na dźwięk dzwonka. Biologiczna reakcja organizmu jest mimowolna, ale tylko przy określonych potrzebach.

Warunkowanie instrumentalne jest  dużo ciekawsze i zostawia nam, ludziom spore pole do popisu i szkolenia. Generalnie jest to nauka metodą prób i błędów, wzmocniona i utrwalona osiągnięciem sukcesu czyli nagrodą. Nauka następuje, gdy określone zachowanie wywołuje nagrodę, zamierzony cel, spełnienie jakiejś potrzeby. Tak konie uczą się na przykład otwierać własne boksy, pozbywać się jeźdźca i konieczności pracy, rozwiązywać uwiązy, otwierać bramki ogrodzeniowe na pastwiskach, pić z automatycznego poidła itp. Nauka poprzez warunkowanie instrumentalne ma miejsce wtedy, gdy zajdzie jakieś pozytywne doświadczenie. Na przykład, gdy konikowi raz uda się otworzyć swój boks to mamy wysokie prawdopodobieństwo, że powtórzy krok po kroku czynności, które mu to umożliwiły. Nasz haflinger Raptus nauczył się otwierać swój boks. Nawet miałam gdzieś filmik jak to robi, ale nie mogę odszukać w czeluściach twardego dysku i wszelkich możliwych dysków zewnętrznych. A nagrać na nowo nie mogę, bo Raptus został oduczony stosowania tej techniki :) Ale nasz mały spryciarz robił to mniej więcej tak:

Tylko nasz Raptus, aby mieć możliwość przesunięcia drzwi musiał złapać zębami pierwszy pręt i go podnieść. Był jedynym koniem, który rozpracował ten system.

Morus, nasz konik polski z kolei stosował ten sposób:

Za to ten sposób zna większość naszego stada. Tylko największe gamonie i nieogary mogłyby zostać na takim wybiegu:

Otwieranie boksu czy bramek wybiegu to dość powszechna końska umiejętność. Jak wspomniałam, większość naszego stada opanowała któryś ze sposobów. Na youtube roi się od filmików pokazujących konie, które jak Houdini wyzwalają się same :)

Nagroda w takim przypadku jest jasna – wolność. To jest właśnie uczenie się „przez sukces”. Nasz stajenny część bramek musi wiązać  uwiązem. Aż mama zmieniła Raptusowi trajektorię myśleniową :) Po prostu zamiast pozytywnego doświadczenia Raptus po otwarciu bramki dostawał po nosie. Negatywne skojarzenie wyleczyło go z kombinowania i nie chciał powtarzać już tej czynności. A przynajmniej nie wtedy, gdy na korytarzu stał obserwator – człowiek mogący mu sprzedać prztyczka w nos :) I tak właśnie jest z warunkowaniem instrumentalnym – pozytywne doświadczenie czyli sukces, nagroda zapisuje się w mózgu konia i skłania do powtarzania procesu. Negatywne doświadczenie czyli kara zniechęca i oducza konia korzystania z odkrytego sposobu. Stosujecie to nagminnie w treningu konia – systemem nagród i kar. Warunkujecie konie do ukłonów, proszenia o smakołyk unoszeniem nogi, oduczacie głupot skarceniem, negatywnym wzmocnieniem. Warunkowanie instrumentalne to najpopularniejszy sposób szkolenia konia. I chociaż na początku nagradzacie każdy krok we właściwym, wymaganym przez was kierunku to później wystarczy już pochwała samego zachowania, które w tę stronę prowadzi. Mama zawsze kazała mi nagradzać najdrobniejszy przejaw zrozumienia moich intencji u konia. Z czasem nagroda przesuwana była na dalsze etapy, aż skutkowała prawidłowym wykonaniem ćwiczenia i pozytywnym wzmocnieniem tegoż. Potem szło już jak po maśle. Na przykład nauka cofania – pamiętam, że mama kazała mi pochwalić konia już po zabujaniu się w tył, gdy jeszcze żadna noga się od ziemi nie oderwała. Kolejna próba i mamy już cofniętą nogę – wow, chwalimy, nagradzamy. Zrozumiał, ekstra! No to dalej – ponowna prośba o cofnięcie i mamy kroki na wszystkich nogach – plaster marchwi ląduje w pysku konia. Na kolejne sygnały koń cofa się podręcznikowo wzdłuż całej długiej ściany. I nie nagradzasz już jednego kroku, nagradzasz wjazd tyłem do przygotowanego z drągów „garażu”.

A Wasze konie? Podajcie przykłady nauki przez warunkowanie instrumetalne!

I rzućcie okiem na tego cwaniaczka:

Albo tego – rozwiązuje uwiąz i leci prosto do pomieszczenia, w którym jest papu. Nawet otwiera skrzynię :)

Lubię się dokształcać w tematach, które mnie żywo interesują. Dużo czytam (właściwie pochłaniam publikacje, które wpadną mi w ręce), rozmawiam z ludźmi, konsultuję się z profesjonalistami, uczestniczę w kursach i szkoleniach. Ja to po prostu lubię – badanie, dowiadywanie się nowych rzeczy, zgłębianie, dokształcanie się. Jeśli coś mnie interesuje to zaspokajam ciekawość, proste. Pewnie, że gdyby mi ktoś zaproponował dokształcenie się w temacie teorii strun bozonowych to nie podeszłabym do tego entuzjastycznie. Aż tak rozpędzona w poszukiwaniu wiedzy nie jestem. Ale swoją pasję lubię rozwijać i nie omijam okazji, by dowiedzieć się więcej lub sprawdzić czego nie wiem, a powinnam. I im więcej się dowiaduję tym bardziej zdaję sobie sprawę z tego, jak mało wiem :) Taki paradoks. Ten paradoks gwarantuje mi, że nigdy nie ustanę w moim czołganiu się z suchym gardłem do krynicy wiedzy hippicznej. Fair enough! Lubię to!

W ostatnich latach tj. od czasu, gdy na stałe przeniosłam się z Trójmiasta do Ustki i zafundowałam sobie drugie dziecko mam coraz mniej czasu i okazji na uczestnictwo w szkoleniach i kursach. Pewnie, że mogę się zorganizować i pojechać na jakiś kurs. W teorii. Bo w praktyce wciąż coś mi tę mobilność utrudnia: praca (urlop wyszarpywany pracodawcy z gardła), dzieci (wystawianie na allegro z opcją adopcji czasowej nie działa), odległości (Ustka jest kiepską bazą wypadową w porównaniu do 3miasta) i oczywiście mój wieczny nieogar decyzyjno-organizacyjny. I właśnie od czasu przeprowadzki do Ustki i narodzin najmłodszego synka odkryłam urok kursów internetowych online. Machnęłam sobie już kilka, w różnych dziedzinach. Wygoda! Siedzę na własnej kanapie, otulona swoim kocykiem, z kubkiem herbaty w dłoniach i słucham. Dzieci śpią, mąż wyżywa się artystycznie (odkąd przerwał malowanie aerografem i zajął się szkicami ołówkiem mam pełen spokój – żadna sprężarka mi w salonie nie buczy), a ja relaksuję się i uczę. Bez ruszania się z domu! Idealne rozwiązanie dla leniwej matki przykutej mentalnym łańcuchem do dzieci.

Kilka takich kursów mam za sobą (niekoniecznie hippicznych) i opinię na ich temat też mam. Bywa różnie, niestety. Niektóre nudne jak flaki z olejem, inne małowartościowe, kolejne w kiepskiej jakości i marnym sposobie przekazywanie naprawdę fajnych treści. I te profesjonalne – przemyślane, interesujące, ciekawie prowadzone i dobrze dograne pod względem prezentacji i sposobu przekazania treści. I do tej grupy zaliczam kurs, o którym pisałam tutaj czyli ODKRYJ TAJEMNICE KONI I USŁYSZ CO CHCE POWIEDZIEĆ KOŃ autorstwa Agaty Wiatrowskiej.

Agatę Wiatrowską poznałam na konferencji Horse Assisted Education ( tu artykuł z „Koni i Rumaków” 2013). Jej wiedzę, doświadczenie, publikacje poznawałam później stopniowo. A do samego kursu podeszłam entuzjastycznie i z zaufaniem. I wiedziałam, że warto się z Wami podzielić informacją o nim! To właśnie robię dzisiaj – kurs rusza za kilka dni, a ja uznałam, że warto przybliżyć Wam na czym konkretnie ten kurs polega i jak wygląda.

Kurs składa się z 7 lekcji. I nie, nie jest do ogarnięcia w jeden wieczór. Jeśli nie mieliście nigdy wcześniej do czynienia z kursem online to informuję – to nie jest tak, że ktoś Wam włoży gotową wiedzę do głowy i wystarczy wysłuchać wykładu, by stać się mistrzem. Taki kurs, ograniczony przecież do kontaktu wirtualnego, wymaga od uczestnika pracy i zaangażowania. I ćwiczeń praktycznych, oczywiście. Do „prac domowych” trzeba się solidnie przyłożyć, bo kurs odbębniony tylko przed laptopem czy tabletem to nawet nie połowa sukcesu. Lekcje trzeba wysłuchać dokładnie, ja nawet robiłam sobie przerwy (w krótkich 20-30 minutowych wykładach!), przyswajałam i analizowałam, to co usłyszałam, robiłam notatki, a nawet rysowałam własne diagramy i schematy, by lepiej pojąć zależności i zobrazować sobie to, co Agata Wiatrowska przekazuje w lekcji. A, i w percepcji nie pomaga niestety spokojny, monotonny ton wykładu Agaty – każdy koń z pewnością docenia jej wewnętrzną równowagę, ale ja koniem nie jestem i żywiołowość rozmówcy mnie pobudza. Co, jak uświadomiłam sobie po kursie, nierzadko przeszkadza mi w kontakcie z końmi. I chyba w tym wyniosłam największą korzyść z kursu – w zrozumieniu, że moje emocje i napięcia, których nie pozbywam przed treningiem zaburzają porozumienie z końmi, które muszą mielić mój nadpobudliwy sposób bycia.

Uważne wysłuchanie każdej lekcji nie jest wcale łatwe. Bo każda lekcja zawiera konkretną porcję wiadomości, które trzeba na spokojnie „przetrawić”. Ja łapałam się podczas tych wykładów na myślach, że kurs nie jest o koniu, a o mnie. I pojęcie tego, że moja samoświadomość to klucz do porozumienia z koniem zajęło mi kilka pierwszych lekcji. Pewnie skumalibyście to szybciej, ale ja taka mało pojętna jestem :) Teraz już rozumiem, że dopiero rozwijając siebie i poznając własne emocje mogę podjąć dialog z koniem. I przeraziło mnie to, jakie błędy popełniałam do tej pory. I nie jest tak, że wcześniej nie zdawałam sobie z nich sprawy – owszem, nie raz słyszałam takie stwierdzenia od mamy. Nawet wspominałam o tym tutaj i tutaj. I zgodnie z tą wiedzą naprawdę nieustannie starałam się dostroić do wewnętrznego barometru konia. Kurs Agaty Wiatrowskiej bardzo mi w tym pomógł.

Oprócz lekcji podanych w formie filmu-wykładu (lub zapisu pdf, jak Wam wygodniej) każdy moduł lekcyjny zawiera zadanie do wykonania. I tu naprawdę ważne jest zaangażowanie kursanta i solidna praca. Te zadania nie są trudne. Nawet uważałam, że nie muszę ich robić na żywo, a po prostu przeanalizować sytuację w myślach, bazując na swoim doświadczeniu. Takie zgadywanie nie jest do końca złe. Ale wiem też, że niewiele pomaga. Bo przyłożenie się do tej pracy domowej, często tak nieskomplikowanej i oczywistej, że aż łudząco nieważnej to klucz do prawidłowego zrozumienia wykładu i przyswojenia nauki. Serio! Gdy zabrałam się „na poważnie” do odrobienia zadania odkrywałam, że rezultaty wcale nie są przewidywalne i oczywiste. I wywoływały we mnie chęć natychmiastowej konsultacji z ekspertem, kimś, kto je właściwie odczyta i pomoże mi zanalizować. Pod ręką mam mamę, a dyskusje z nią rozwinęły mnie i zapewniły odpowiednie przyswojenie wiedzy. Kursanci Agaty Wiatrowskiej nie mają do dyspozycji mojej mamy. Ale mają samą Agatę, która odpowiada na Wasze komentarze, pomaga interpretować Wasze obserwacje i wyniki, a dyskusje z innymi uczestnikami kursu na zamkniętej facebookowej grupie to bardzo ważny element rozwoju kursanta. Już wersja standardowa kursu zapewnia Wam możliwość podzielenia się spostrzeżeniami z samą Agatą (i tylko nią, jeśli z wrodzonej nieśmiałości nie chcecie wtajemniczać w swoje wnioski innych kursantów) oraz z innymi uczestnikami (jedziecie na tym samym wózku, wspólna dyskusja poszerza perspektywę – wiem, choć w mojej grupie dyskusyjnej jest tylko mama). Zresztą ze mną też możecie się podzielić wrażeniami – mailowo. Tak, czasem odbieram maile, choć Ci co do mnie piszą pewnie nie uwierzą :)

Moje rozważania i refleksje po kursie dotyczyły najczęściej mnie samej. Mojej świadomości i samo-rozwoju. I nie myślcie, że taka skoncentrowana na sobie  egocentryczka ze mnie:) Podejrzewam, że będziecie mieli podobne odczucia. W rezultacie czuję, że robiąc coś dla koni i swojej hippicznej pasji najwięcej zrobiłam dla siebie. A to przekuję na życie prywatne, z końmi nie związane – na przykład komunikację z moim dwulatkiem :) U samych koni zaobserwowałam po kursie śmieszną rzecz – ostatnio „pogadałam” sobie z łażącym przed stajnią kucem Kacprem i odniosłam wrażenie, że jest chłopina zaskoczony, że go słucham :) Takiej mnie jeszcze nie widział. Co chyba nie najlepiej o mnie świadczy, tak w sumie. Kurs mnie zmienił. Ale nie diametralnie, nie spektakularnie.  I Was też uprzedzam – ten kurs nie zrobi z Was boga-poligloty, który dogada się z każdym koniem. Nie zmieni was widowiskowo w Dr Dollitle i nie da na tacy klucza do umysłu i duszy końskiej. Nie liczcie na fajerwerki, błyskawiczne efekty, poskromioną magię. Ten kurs uświadomi Wam jak słuchać konia, jak go odczytywać, jak szukać porozumienia – a to tkwi w Was samych. Choć nie zdajecie sobie z tego sprawy. Kurs pomoże Wam to odkryć, a wraz z tym odkryciem zrozumiecie, że to kropla w morzu. I pewnie tak jak ja zechcecie w tym morzu pływać wiecznie.

Szczegóły na temat kursu znajdziecie na stronie www.tajemnicekoni.pl. Informacyjnie przypominam, że na hasło „czubajka” otrzymacie koszulkę (wzory prezentowałam w tym wpisie). A jeśli macie pytania zachęcam do zadawania: tutaj i na FB. Odpowiem, Agata również. Nieśmiałym polecam maila – obiecuję warować na skrzynce pocztowej cały weekend :)

Tekst powstał w porozumieniu z Agatą Wiatrowską, która zaoferowała mi zapoznanie się z kursem, na co z uzasadnioną radością się zgodziłam. Nie muszę chyba wspominać, że treść tekstu sponsorowanego jest subiektywna, a partner nie miał wpływu na jej treść. Nigdy nie ma, biedaczysko. Nie u mnie. Bo dla Was. Ode mnie. Jasne? :)

Otarcia końskiej skóry zdarzają się w każdej stajni. Czasem człowiek ma nie znikomy wpływ – konie ranią się na pastwisku czy padoku podczas wypasu, ocierają czy uderzają o elementy wyposażenia stajni czy ogrodzenia pastwiska, zdobywają sznyty w potyczkach stadnych. Czasem ugryzienie owada przechodzi w stan zapalny i powoduje ranę, która wyklucza konia z pracy (nam zdarzył się stan zapalny po ugryzieniu końskiej muchy na kłębie Lindy – idealnie w miejscu, gdzie siodło by dodatkowo podrażniało zaognioną zmianę; a raz mieliśmy przypadek opuchlizny po ugryzieniu na mostku hucuła – dokładnie na linii, przez którą przechodzi popręg). Takie przypadki mogą pojawić się nawet przy zachowaniu najwyższej ostrożności podczas padokowania czy wypasania stada. Gdy jednak otarcie końskiej skóry spowodowane jest sprzętem jeździeckim to zawsze jest wina człowieka. I jego beztroski, braku należytej kontroli i bezmyślności. Takim otarciom można zapobiegać. I trzeba. A jak?

Dlaczego koń się obciera?

Otarcia na końskiej skórze najczęściej spowodowane są złym dopasowaniem sprzętu i brakiem odpowiedniej higieny (zarówno sprzętu jak i konia). Brudny, źle dopasowany sprzęt na utytłanym koniu to prosty przepis na obtarcie.

Gdzie najczęściej koń się obciera?

Najczęstsze otarcia końskiej skóry dotyczą w zasadzie 4 kluczowych punktów styczności z jeździeckim sprzętem. Są to:

• KŁĄB – jeżeli na kłębie konia pojawia się otarcie i rana to zazwyczaj jasny znak, że siodło jest źle dopasowane. Czasem kłąb ociera się też od nieumiejętnego osiodłania – podgięty i zmarszczony czaprak, złe usadowienie siodła na końskim grzbiecie, sierść postawiona „na sztorc”, „pod włos” lub po prostu brud – piasek i zaklejki na końskiej sierści. Jeżeli jednak pomimo prawidłowego siodłania dobrze wyszczotkowanego konia otarcie wraca – to prosty sygnał, że siodło musi kategorycznie zostać zmienione. Mocno wykłębione konie muszą pracować pod siodłem z wysokim przednim łękiem, te mniej „garbate” mogą mieć bardziej płaskie siodło. Dodatkowe podkładki na kłąb, wciskanie na kłąb złożonych futerek i kocyków nie zabezpieczy kłębu przed źle dopasowanym siodłem, a wręcz zwiększy nacisk na ten delikatny punkt – im ciaśniej tym gorzej. Nie baw się w budowanie konstrukcji z miękkich szmat na końskim kłębie – ucisk siodła i tak zmasakruje Ci konia i żadne wełny nie pomogą. Kłąb to księżniczka na ziarnku grochu – jest delikatny i wrażliwy. Kluczem do jego ochrony jest prawidłowe i staranne siodłanie oraz dokładnie dopasowane siodło. Siodło, które nie naciska na kłąb, a daje mu miejsce i dopuszcza przepływ powietrza.

• KĄCIKI PYSKA – wyłysiałe, zabliźnione czy krwawiące kąciki końskiego pyska to wina źle dopasowanego wędzidła. Jeśli wędzidło jest za wysoko (na krótkich paskach policzkowych, które robią z konia maskę sztucznie uśmiechniętego Jokera) to bardzo szybko odbije się to na wrażliwej skórze pyska. Wędzidło musi w końskim pysku leżeć swobodnie, nie wisieć za nisko i uderzać o zęby, ale też nie podciągać mu pyska w jakimś koszmarnym uśmiechu. Często mówi się o tzw. jednej fałdce, zmarszczce, która powinna się tworzyć w kąciku pyska konia ze swobodnie puszczonymi wodzami. Tak mi zawsze to tłumaczyli liczni trenerzy i instruktorzy. Gdy zaczęłam myśleć samodzielnie doszłam do wniosku, że taka zmarszczka już świadczy o tym, że wędzidło jest za wysoko – no bo dlaczego marszczy pysk? Według mnie najlepiej pracuje wędzidło, które nie marszczy kącików pyska, a leży tuż przy nich i już. Gdy sama dopasowuję wysokość paskami policzkowymi to zazwyczaj sprawdzam, na której dziurce pojawia się fałdka w kąciku pyska i zapinam dziurkę niżej. Być może macie inne przemyślenia i refleksje – ja moją metodę stosuję od lat i żaden z moich czołowych nie ma blizn w kącikach pyska. Żodyn. Polecam – nie marszcz koniowi pyska, wędzidło ma leżeć w kąciku, ale nie musi go podnosić i fałdować. True story, bro.

            Pysk może być raniony też przez wędzidło, które jest za krótkie – takie za małe wędzidło będzie przyszczypywać skórę w kącikach pyska.  Dopasuj ścięgierz do szerokości końskiego pyska – za krótki porani mu kąciki pyska, za długi będzie się przesuwał w pysku i utrudniał prawidłową pracę.

• LINIA POPRĘGU – najczęściej kluczową rolę gra tu właściwa higiena. Pamiętaj, by dokładnie wyszczotkować koński brzuch i mostek przed zapięciem popręgu. Pochlapany błotem, zapiaszczony od tarzania, czy brudny od leżenia w boksie brzuszek bardzo łatwo się obetrze. Oprócz czystej i wyszczotkowanej sierści istotny jest też czysty popręg. Popręg mokry, brudny, z wbitym piachem i klajstrem z końskiej sierści i potu to tarka dla końskiej skóry. Zawsze więc pamiętaj – wyszczotkuj skórę konia na linii popręgu i sprawdź stan samego popręgu – musi być suchy i czysty. Skoro już masz szczotkę w ręku to przejedź nią po całej długości popręgu – tak dla pewności. Nawet czysty popręg może obetrzeć konia jeśli jest źle założony i podpięty. Popręg nie może być za krótki (najlepiej, gdy sprzączki  leżą na mniejszej tybince siodła, a nie na końskiej skórze; wyjątkiem będą popręgi w siodłach ujeżdżeniowych i westernowych). Nie może też być podpięty na pomarszczonej skórze – najlepiej jest ją wyprostować ręką po zapięciu popręgu. Ja często stosuję inny myk – łapię przednią końską nogę i wyciągam ją do przodu. Jeśli tak koniowi wyciągniesz nogi to skóra pod popręgiem się naciągnie i wyprostuje. Wszelkie fałdy skóry pod popręgiem to przepis na obtarcie. Unikaj. Samo dopięcie popręgu też ma znaczenie – za lekko podpięty może i daje koniowi więcej swobody, ale przesuwa się i trze. Jeśli po treningu popuszczasz koniowi popręg na rozstępowanie to puszczaj jedną dziurkę – koń poczuje i doceni, a zbyt mocne zluzowanie spowodowałoby tarcie po spoconym, często też zakurzonym i zapiaszczonym po jeździe brzuchu. W naszej stajni musimy zwracać na to szczególna uwagę – nic nie obciera konia szybciej niż mokry od wody morskiej popręg jeżdżący po obsypanym plażowym piaskiem brzuchu.

Warto dmuchać na zimne i zabezpieczać brzuch konia przed podrażnieniami zakładając na popręg tzw. rękaw czy nakładkę z owczego futra. Mamy w stajni różne rodzaje popręgów – sznurkowe, skórzane, neopreny. Ja sama zawsze używam neoprenowych i dotąd nie potrzebowałam rękawów ochronnych. Przydają się natomiast na popręgi sznurkowe. Z doświadczenia wiem, że sznurki mogą obcierać (szczególnie, gdy piasek dostanie się pod spód między plecionką), popręgi skórzane są fajne, ale z czasem mogą pojawiać się pęknięcia, które szybko ranią skórę. Polecam neopreny – są gładkie, nie mają szwów wewnętrznych, nie przepuszczają piachu pod spód, nie pękają, nie twardnieją od wody. Jeśli zachowasz higienę to przypadek obtarcia od popręgu neoprenowego to rzadkość.

• NADPĘCIA – tak, tu też koń może się obetrzeć. Pomijając strychowanie, ściganie czy inne wady końskiego chodu, w których koń sam się uderza nogą o nogę, to mamy też obtarcia od sprzętu tj. ochraniaczy i owijek. Kontroluj – jeśli pod ochraniacz dostanie się piasek to mamy na spoconej końskiej nodze łatwy cel do tarkowania i ranienia skóry. Jak z popręgiem – czysta końska noga i nieposklejana sierść plus czysty, suchy ochraniacz dobrze podpięty i nie przesuwający się na nodze to żelazna zasada unikania otarć.

Co zrobić, gdy koń się obetrze?

Przede wszystkim nie bierz go do pracy. Do czasu zagojenia otarcia koń nie powinien pracować ze sprzętem, który go tak urządził. Nie zagoisz wciąż podrażnianej rany, choćbyś owijał konia kocami, pakował mu dodatkowe szmaty, wkładki i bandaże na zranioną skórę. Tylko pogorszysz sprawę. Na kilka dni wyklucz konia z pracy. Miejsce zranienia można spryskać np. octeniseptem, by je odkazić. Możesz też delikatnie przemyć je mydłem antybakteryjnym.  Oczyszczone miejsce zranienia nie powinno być bandażowane, zaklejane opatrunkiem czy plastrami. Regeneracji najlepiej sprzyja dostęp świeżego powietrza. Jeśli pojawia się też opuchlizna czy obrzęk to możesz zrobić zimny okład – to schłodzi skórę i uśmierzy ból. Regenerację naskórka możesz przyspieszyć smarując skórę maścią z witaminą A – za parę złotych kupisz w każdej aptece. Jeśli gojenie nie przebiega zbyt pomyślnie (co zdarza się rzadko, jeśli odstawiasz konia od pracy i dajesz mu spokój) i pojawia się stan zapalny to trzeba już zastosować silniejsze uderzenie – zastrzyk antybiotykowy. Wezwij weta, gdy rana zaczyna ropieć, jest gorąca i opuchnięta.

Każde obtarcie konia w miejscu styczności ze sprzętem to wina człowieka. Są konie, które mają skórę grubą jak na nosorożcu i niewiele je rusza. Są też takie, które są wyjątkowo delikatne i wrażliwe i obcierają się szybko i łatwo od ziarnka piasku. Ale to nie ich wina. To kwestia sprzętu, higieny i zaniedbania człowieka. Koń z cienką i wydelikaconą skórą (rasy gorącokrwiste, wrażliwe siwki i cremello) też nie obciera się „od powietrza”. Dopasuj mu dobrze sprzęt, zabezpiecz dodatkowo, dbaj o czystość  – a jeśli otarcia nie unikniesz to od razu wdrażaj leczenie. Konie z zabliźnionymi kącikami pysków, łysymi kłębami i stwardniałą skórą na mostku to smutny obraz. Noszą na skórze pamiątki i historię swojej pracy i bólu. A wszystko w darze od człowieka, któremu służą najlepiej jak potrafią.

Odkąd prowadzę tego bloga jestem zasypywana mailami i wiadomościami na facebooku od ludzi, których nie znam, a którzy zwracają się do mnie z nadzieją, że pomogę rozwiązać dylematy i problemy końsko-jeździeckie, z którymi spotykają się realizując swoją pasję. Przykra prawda jest taka, że zazwyczaj pomóc nie potrafię, bo nie da się rozwiązać problemu opisanego, nawet dość wiernie i szczegółowo, bez poznania genezy, bez poświęcenia czasu na analizę i obserwację. Mogę doradzić, podpowiedzieć, gdzie moim zdaniem rodzi się problem i jak, prawdopodobnie, można go uciszyć, stonować. W większości przypadków jest to jednak po prostu zgadywanie. Uwierzcie, że bardzo chciałabym dysponować uniwersalną receptą na każdy problem, ale sprawa nie jest tak prosta. Problemy nie mogą zostać rozwiązane wirtualnie w 5 minut. To zawsze jest proces dogłębnej analizy przyczyn, poszukiwania błędów komunikacyjnych, prostowania pojęć w końskim łbie. W naszej stajni też nie likwidujemy problemów „od ręki” – staramy się odkryć przyczynę konkretnego zachowania, bodziec, który ją wyzwala, a potem obmyślamy sposób naprawy schematu, który wgrał się błędnie w system operacyjny konia. I dlatego też zazwyczaj moja mailowa pomoc ogranicza się do wskazania punktów, które trzeba przeanalizować, by odkryć przyczynę, bo dopiero wtedy można wprowadzać „leczenie”. Czasem przyjmujemy w naszej stajni tzw. konie z problemami i prostujemy je na zlecenie właściciela. I odkąd zajmujemy się taką pracą nieustannie dziwi nas, jak błahe są te problemy i jak łatwo można je wyeliminować, a jeszcze łatwiej byłoby im zapobiec, gdyby właściciel konia zadał sobie trochę trudu, by zrozumieć zwierzę, którym się zajmuje. By poznać jego instynkty, zrozumieć gatunkowe zachowania, zaspokajać potrzeby. Bo problemy z końmi to po prostu niezrozumienie i brak odpowiedniej komunikacji. I do tego zawsze sprowadza się problem pt. „Mój koń mnie nie słucha!”  – do prostego pytania: „A czy Ty go słuchasz?” Czy próbujesz zrozumieć, co chce Ci powiedzieć? Czy pomyślałeś, jak to wygląda z jego strony? Nie? No pewnie, bo przecież komunikaty z jego strony ignorujesz!

Rozwiązywanie problemów, czym zajmuje się u nas mama, brzmi dumnie i choć ludziom, którzy się do nas zgłaszają, wydaje się procesem magicznym, to wcale takie nie jest. Czasem mama żartuje, że chciałaby spotkać wreszcie jakieś wyzwanie, prawdziwy challenge. A jak do tej pory zajmuje się prostowaniem błahostek, które urastają do konfliktu dużej rangi, a u podstaw leży drobiazg, który efektem śnieżnej kuli zakwalifikował konia do grona „debili i psychopatów”. Już to kiedyś napisałam, ale powtórzę – nie ma głupich koni. Głupie konie mają tylko głupi ludzi. Pamiętacie słynny dialog z „Zaklinacza koni”?

-„Podobno pomaga pan ludziom, którzy mają problemy z końmi”

-„Nie. Ja pomagam koniom, które mają problemy z ludźmi”

I to jest właśnie kwintesencja, istota rzeczy. Rdzeń problemów, o których do mnie piszecie. Koń wcale nie chciał generować problemu – to człowiek go w tę stronę poprowadził. Nieumiejętną komunikacją, ignorowaniem przekazów, błędną interpretacją końskich zachowań. A jeśli to niezrozumienie się nawarstwi, skumuluje, umocni kolejnymi błędami przekazu to zrobimy koniowi w mózgu taki bigos, że wyprostowanie relacji może okazać się wyjątkowo trudne, o ile w ogóle możliwe. Tak, czasem konia nie da się naprawić. Bo popełnione w treningu błędy psują nam konia. I on już nie działa, tak jak powinien, jak byśmy chcieli.

Ale nie posuwajmy się do tak skrajnych i smutnych przypadków. Zazwyczaj problem można wyleczyć, wyeliminować zadając sobie trochę trudu na zrozumienie jego genezy i analizę rozwiązania skutków. Jeśli zareagujemy dość szybko i przede wszystkim prawidłowo to naprostujemy to, co poszło źle. I ta właśnie prawidłowa reakcja jest kluczowa, bo jeśli wdrożymy rozwiązanie oparte na błędnych wnioskach to możemy stworzyć błędne koło, nawarstwić problem, dorzucić do stawki nowy konflikt i umocnić ten, który już był. Dlatego odpowiadając na Wasze maile jestem bardzo ostrożna w podawaniu rozwiązań. Bo nie mam pewności, że dobrze oceniłam przyczynę. I zazwyczaj unikam podawania sposobów na „leczenie”, a ukierunkowuję na szukanie przyczyny. I odsyłam do specjalistów – wraz z koniem. Do tej pory polecałam zwrócenie się  z prośbą o pomoc w wyeliminowaniu problemu do jnbt. Albo zapraszałam do naszej stajni na analizę mamy. I wiecie co? To wspaniała rada, a Ci którzy skorzystali dziękowali mi potem i meldowali „wyleczenie” konia.

Mój analityczny umysł poszedł już jednak krok dalej. Bo tak jak w analizie końskiego problemu stawiałam zawsze najpierw na poznanie przyczyny, a dopiero potem serwowanie leczenia skutku, tak i tutaj doszłam do wniosku, że trzeba się cofnąć. Po co leczyć powstały problem, jeśli lepiej byłoby mu zapobiec, nie pozwolić, by się w ogóle pojawił? A dlaczego się pojawia? Tak jak już wspomniałam – z niezrozumienia konia i tego, co próbuje nam przekazać! To niespójność komunikacyjna generuje problemy z końmi. Więc zrozum konia, poznaj go, naucz się go słuchać, odpowiadaj na jego komunikaty prawidłowo, a nie wejdziesz w konflikt. I nigdy nie poskarżysz się – „on mnie nie słucha!”, bo będziesz wiedzieć, że to Ty go nie słuchasz. Jego „niesłuchanie” jest mówieniem, odpowiedzią na to, co powiedziałeś mu Ty. Świadomość tego, co przekazuje Ci koń to klucz do zbudowania relacji opartej na wzajemnym zrozumieniu. Bo z każdym koniem możesz się dogadać – jeśli rozumiesz jego język. Jeśli nie tylko mówisz, ale też słuchasz. I odpowiadasz w sposób dla konia zrozumiały.

Wiecie, co we mnie obudziło się pierwsze pod wpływem nauk mamy? Świadomość własnej nieświadomości. Zrozumienie, że nie rozumiem. I od tego momentu chciałam zrozumieć, poznać, być świadoma w kontakcie z koniem. Jeśli jesteście na tym etapie to gratuluję – najważniejsze to wiedzieć i chcieć. Chcecie? To zaczynajcie! Mam dla Was propozycję jak zacząć.

W imieniu Agaty Wiatrowskiej zapraszam Was na kurs online  ODKRYJ TAJEMNICE KONI I USŁYSZ CO CHCE POWIEDZIEĆ KOŃ. Na takim kursie dowiecie się jak porozumiewać się z koniem, jak nawiązać z nim kontakt. Każdy o tym marzy. Ale co robi, by to osiągnąć? Dzięki aktywnym uczestnictwie w kursie zdobędziecie wiedzę, która Wam to umożliwi. Pomoże zbudować relację z koniem, porozumieć się z nim.

Kurs przez najbliższe dwa tygodnie jest dostępny w cenie promocyjnej. Zachęcam do uczestnictwa – jestem przekonana, że nie będziecie żałować! Pod warunkiem, że będziecie solennie pracować, zaangażujecie się i włożycie w to serce. Bo chcecie. A skoro chcecie, to działajcie! Agata Wiatrowska przekazuje Wam wiedzę na tacy. I tylko od Was zależy, jak tę wiedzę wykorzystacie. Ten kurs Was zmieni, gwarantuję*. Nie tylko w relacjach z końmi, ale i z ludźmi.

Bo to, jakim jestem człowiekiem w życiu zawodowym i prywatnym, to jak układają się moje stosunki z przyjaciółmi i współpracownikami to zasługa wyrobionych przez końskich trenerów wyczucia, odczuwania emocji i wrażliwości. Za co serdecznie Wam, moi trenerzy, dziękuję!

 I choć jestem pewna, że będziecie wdzięczni, to zapewniam, że większą wdzięczność poczuje Wasz koń.

*Moja gwarancja Waszego zadowolenia z kursu obejmuje proponowany przez Agatę Wiatrowską 30-dniowy zwrot pieniędzy w razie niezadowolenia i poczucia niespełnionych oczekiwań.  Luksus dania Wam takiej gwarancji zapewnia nasze przekonanie, że nie będziecie mieli potrzeby się z takim roszczeniem zwrócić. A dodatkowo dorzucamy dla osób, które z oferty kursu skorzystają bonus w postaci koszulki firmowej czubajka.pl, o takiej:

Przy zamówieniu kursu wpiszcie hasło czubajka w polu „wybierz kupon”. Nie zapomnijcie wypełnić tego pola! Wzór koszulki (z ukazanych wyżej dwóch) wysyłamy losowo. Jeżeli bardzo zależy Wam na konkretnym wzorze to dajcie mi info na maila – przypilnuję, by dotarła do Was ta wybrana :)

Wierzę we wiedzę, którą dzieli się Agata Wiatrowska. I wierzę w sposób, w jaki się nią dzieli i jak ją przekazuje. I dlatego w imieniu własnym i imieniu koni, z którymi współpracujecie zachęcam Was do udziału w kursie ODKRYJ TAJEMNICE KONI I USŁYSZ CO CHCE POWIEDZIEĆ KOŃ. Póki promocyjny zegar tyka – korzystajcie!

O końskiej psychologii uczenia się pisałam już w poprzednich wpisach (o kopiowaniu tutaj i o habituacji tutaj). Dziś krótki szkic o teorii imprintingu (temat-rzeka, a ja nie czuję się na siłach zagłębiać się w nurt, bo niechybnie utonę. Dla zainteresowanych polecam szczególnie publikacje jnbt na ten temat oraz prace Roberta Millera).

Z pewnością słyszeliście o badaniach Konrada Lawrenza – to on pierwszy wprowadził termin imprintingu czyli wpojenia, wdrukowania pewnych wzorców na wczesnym etapie życia. Lawrenz zaobserwował to zjawisko u gęsi – malutkie gąski podążały za nim, tak jak powinny to robić za matką. Świeżo wyklute pisklaki łatwo zaprogramował tak, że uznały go za osobnika ze swojego gatunku i naśladowały. To zjawisko dotyczy nie tylko ptaków – przecież inne zwierzęta również rodzą się nie wiedząc, kim są. Źrebak nie wie, że jest koniem –  swój gatunek rozpoznaje wzrokiem, słuchem, węchem – i uczy się od matki. W tzw. okresie krytycznym nowego życia można przeprowadzić proces wdrukowania pewnych zachowań. I jest to mechanizm nieodwracalny.

Istotą imprintingu jest przedział czasowy, w którym taką naukę stosujemy. Nie można wdrukować wzorca dorosłemu koniowi, to już inna para kaloszy, inna nauka. Imprinting jest formą uczenia się, w której znaczący wzorzec jest zakodowywany we wczesnym etapie życia i pozostaje jako nieodwracalna zmiana w zachowaniu. W naszej stajni od lat prowadziliśmy hodowlę, rodziło się u nas wiele źrebiąt i zupełnie nieświadomie imprintingowaliśmy je bez dokładnej wiedzy jak, po co, dlaczego. Właściwie nasze działania mogłabym też nazwać „procesem socjalizacji” – po prostu od urodzenia przyzwyczajaliśmy nasze źrebięta do obecności człowieka, jego dotyku, konieczności podążania za nim (na uwiązie prowadzaliśmy już jednodniowe szkraby), ustępowania od nacisku (znacie to? Naciskacie koniowi na łopatkę, by się od was odsunął i dał wam więcej miejsca, np. w ciasnym boksie, a ten gamoń napiera mocniej, zamiast ustąpić). Nawet nie wiedzieliśmy, że nasze działania mają taki wpływ na dalszy rozwój źrebięcia. Nasze klacze hodowlane zawsze były spokojne, nie broniły dostępu do potomka, nie okazywały zaniepokojenia naszą obecnością w boksie. A trudno oprzeć się pokusie pomiziania maluszka :) Macaliśmy więc nasze świeżaki do woli, a gdy kilka takich wymacanych pokoleń podrosło, mama zauważyła, że konie naszej hodowli łatwiej układa się pod siodło, sprawniej uczy z ziemi, są chętniejsze do współpracy i mniej buntownicze niż kupowane od innych ludzi odsadki czy młodziki. Na początku wiązaliśmy to z tym, że przecież znają nas od urodzenia i ufają. Ale to nie tylko kwestia znania akurat nas. To kwestia znania człowieka – nie konkretnego, a ogólnie- gatunku. Na ogół świeżo urodzonego źrebaka zostawia się w spokoju – by nie niepokoić ani jego, ani matki. Tak nam zresztą doradzali lekarze weterynarii przy pierwszych wyźrebieniach w naszej stajni. Mama z początku słuchała tych rad, aż podsumowała je trafnie i krótko – gdy rodzi się dziecko to też od razu po narodzeniu ma kontakt nie tylko z matką, ale i z lekarzem, pielęgniarkami, położnymi. Nie ma sensownej potrzeby izolowania klaczy ze źrebięciem – wręcz przeciwnie. Im więcej bodźców pozna maluch tym szerzej i łatwiej przebiegnie proces socjalizacji.

Nie ma łatwiejszej i szybszej metody przekonania konia, że człowiek jest równie ważny jak klacz-matka. To procentuje w późniejszym szkoleniu, bo zbudowana na wczesnym etapie życia więź jest nieoceniona w kolejnych etapach treningu. A przeprowadzony tak wcześnie proces nauki zachodzi dużo łatwiej i szybciej niż w przypadku np. dwulatka, z którym rozpoczynamy pracę. Instynkty się nie zmieniają – niezajeżdżony młodzik ma dokładnie te same, co źrebię. Różnica jest w tym, że źrebak nie dysponuje bagażem złym doświadczeń i nie ma wyuczonych reakcji na lęki i presję. Imprintingowane źrebięta układa się pod siodło czy do zaprzęgu dużo szybciej i sprawniej. I dla zaoszczędzenia czasu od lat już socjalizujemy źrebięta naszej hodowli po narodzinach. Efekty są widoczne i doceniane przez nas w kolejnych etapach szkolenia.

Nasze źrebięta są zaznajamiane z człowiekiem i jego dotykiem od razu po przyjściu na świat. Są głaskane, uczone ustępowania od nacisku (zginanie szyi, przesuwanie zadu), przyzwyczajane do zabiegów pielęgnacyjnych, podawania nóg, prowadzenia na uwiązie. Nigdy nie wdrażaliśmy fachowego treningu imprintingowego, bo choć wiem i wierzę, że można nim osiągnąć cuda, to obawiamy się własnej niewiedzy i ewentualnych błędów. Staramy się po prostu nauczyć swieżaczka zaufania do człowieka, nie gubiąc przy tym również szacunku (a już nam się to przytrafiło w przypadku Likiera – ufał bez zastrzeżeń, ale szacunku do człowieka mu brakowało – podgryzał nas nieustannie, co na początku wydawało się zabawne, a stało się sporym problemem, gdy kuc podrósł). Mam w planach uczestnictwo w profesjonalnym szkoleniu imprintingowym, ale dopóki moja wiedza opiera się tylko na książkowych poradach i własnych próbach (i błędach) nie mam odwagi szerzyć w tym wpisie większych idei. Powód jest prosty – wielokrotnie już przekonałam się, że poglądy, które głoszę na tym blogu są traktowane przez niektórych czytelników jako jedynie słuszne. Nie przeczę, że to, o czym tu piszę to moja sprawdzona wiedza, ale jej zastosowanie ma przecież wpływ w konkretnych, osobniczych przypadkach i nie musi być działać w każdej, odrębnej i podlegającej różnym bodźcom sprawie. Dlatego gorąco polecam Wam zgłębić temat imprintingu źrebiąt samodzielnie – do wszystkich publikacji na ten temat macie taki sam dostęp jak ja, a kiedy moje doświadczenie pozwoli mi podzielić się z Wami wnioskami, od razu skorzystam. I możecie być pewni, że do tego tematu powrócę :)

Tymczasem chętnie skorzystam z Waszych doświadczeń – kto z Was zaobserwował zjawisko imprintingu i jakich zachować Waszych koni ono dotyczyło?

Końskie czapraki brudzą się niemiłosiernie. Pewnie dobrze o tym wiecie i zakładam, że nie pierzecie ich z pieśnią na ustach i lekkością w sercu. Bo to konkretnie ciężka robota jest. No, chyba że robicie to bardzo regularnie. A ja, jak powszechnie wiadomo i jak już nie raz na tym blogu zdradzałam, mam permanentnie włączony tryb oszczędzania energii. I do prania czapraków zabieram się jak pies do jeża – dopóki wciąż dysponuję czystymi to ignoruję te brudne. A potem na gwałt zabieram się za proces prania. I chociaż robię to w pralce, a nie piorę w rzece susząc potem na kamieniu, to i tak całego procesu nie znoszę. Bo taki wgryziony w podkładkę zeskorupiały brud, odleżały i zaschnięty wymaga znacznego nakładu sił. Gdy brudny czaprak odleży swoje czekając, aż ja się mentalnie przygotuję do walki to pralka nie ma łatwego zadania. Zazwyczaj wygląda to u mnie tak:

1. Czaprak po użyciu przypomina mokrą szmatę. Szczotkuję go włosianą szczotką, by usunąć wbitą sierść i suszę na świeżym powietrzu.

2. Po leżakowaniu na płocie czaprak nadal jest brudny. Jeśli od wewnętrznej strony brud usztywnia materiał to absolutnie nie można takiej szmaty wrzucić na koński grzbiet! Wniosek jest prosty – trzeba wyprać.

3. Do prania trzeba się nastawić mentalnie i pogodzić ze smutną koniecznością. W tym czasie czaprak leży i czeka, aż zbiorę siły. Brud zasycha i tworzy skorupkę. Nie polecam – to utrudnia proces.

4. Czaprak trzeba przed wrzuceniem do pralki wstępnie odmoczyć. Jeśli jest ciepło to korzystam z okazji i robię wstępne pranie szlauchem. O, tak:

5. Po namoczeniu czaprak można już przetransportować prosto do bębna pralki. Brud wstępnie rozmoczony i usunięty, walory zapachowe bez zmian. W całym domu czuć aromat końskiego potu. Łykam apap na ból głowy i otwieram okno w łazience.

6. Piorę w zwykłym proszku, czasem wlewam płyn do zmiękczania / płukania tkanin. Wyciągam czaprak pachnący kwiatami. Niby fajnie, ale dlaczego koń tak podejrzliwie obwąchuje czaprak, gdy przynoszę go do boksu przed siodłaniem? Ostatnio Bolek nawet sobie kichnął. Hmmm… chyba nie lubi zapachu lilii…

7. Mam to szczęście, że żaden z koni nie reagował alergicznie na świeżutki, wyprany i pachnący kwiatkami czapraczek. A konie, szczególnie te o jasnej maści, potrafią być skórnie wrażliwe na alergeny, detergenty, chemię. Najgorzej.

W tym roku, gdy byłam na etapie zbierania sił do prania brudów, odezwał się do mnie producent proszku Clovin II Septon. Clovin jest proszkiem stworzonym do walki z roztoczami, grzybami, bakteriami, wirusami i sporami, które wyjątkowo lubią wić sobie przytulne gniazdka w końskich czaprakach. Środowisko idealne – mamy organiczną pożywkę w postaci sierści, bogatego w białko końskiego potu, jest cieplutko i przytulnie. Żyć, nie umierać. Tak bardzo warto żyć, że nawet wirowanie w pralce i odświeżający (właściwie: maskujący) kwiatowy zapach ich nie zniechęca. Nie wyparzam czapraków we wrzątku i nigdy właściwie nie zastanowiłam się, co się dzieje z ich lokatorami po praniu. I Clovin wszedł właśnie w tę lukę w moim rozumowaniu. I to tak dogłębnie, że teraz piorę w nim nie tylko koński sprzęt (czapraki, derki, mój jeździecki ubiór), ale i legowiska zwierząt domowych, ubrania moich dzieci, pościel. Bo z Clovinem nie tylko wygląda czysto, ale jest czyste. I wolne od bakterii i roztoczy, które często mają b. wysoką odporność na pranie w zwykłym proszku.

Po zakupie Clovina po raz pierwszy od bardzo długiego czasu podeszłam entuzjastycznie do prania końskich czapraków. Ba, ja się nie mogłam doczekać tego prania i w rezultacie czapraki wylądowały w moim koszu z brudami zanim przyszła przesyłka z proszkiem. Przez te dwa dni miałam czas oswoić się z unoszącym się w domu aromatem końskiego potu i brudu i potwierdzam informację z poprzedniego wpisu – habituacja na drażniące bodźce to naukowy fakt! :) Tak bardzo liczyłam na spektakularny efekt Clovina, że pełna nadziei wrzuciłam do pralki czaprak bez wstępnego namaczania. Żałuję, że nie mogliście posłuchać, co mówił Kuba, gdy po tym praniu czyścił mi filtr od pralki :) A wyprany czaprak – no cóż… Odświeżony z pewnością, ale nie nazwałabym efektu powalającym – widoczne plamy, a mokry czaprak nadal wydziela delikatny aromat brudu. Nie wierzę, po prostu nie wierzę, że woniejąca koniem szmata jest wolna od bakterii i innych żyjątek. No bo jak? Oglądam go dokładnie – to gruby czaprak gąbkowy – ma jakieś 2cm grubości i poza tym, że ma gdzie magazynować brud to jest też ciężko go dobrze wywirować – w bębnie mojej pralki (standardowe 4,5kg załadunku) czaprak formuje się w tzw. łódeczkę i podczas płukania woda zbiera się w zagłębieniach. Po wyjęciu z pralki te miejsca są zaplamione. Kuba wyjaśnia mi naukowo, gdzie tkwi błąd. Nie wnikam w fizykę, ale kumam jedno – jeśli czaprak będzie mógł swobodnie obracać się w bębnie pralki i nie utknie w pozycji łódeczki to płukanie da efekty. Kolejny gruby czaprak pakuję więc do pralki mamy (bęben na 9kg). I voila! Wyciągam czaprak dobrze wypłukany, bez plam, odświeżony i pachnący…niczym. Po prostu bez zapachu. Bo Clovin nie maskuje żadną nutą zapachową swoich niedociągnięć i nie „aromatyzuje” pranych materiałów. Na taki czaprak konie w ogóle nie zwracają uwagi. Bolek olał totalnie, gdy powiesiłam mu go na ściance boksu.

Bawiłam się z tymi czaprakami przez dwa tygodnie, starając się znaleźć jak najlepszą metodę prania. Te cieńsze czapraki to żaden problem dla mojej pralki. Tak samo jak wyzwania nie stanowi końska derka, bo ona nie jest sztywna i ładnie się poddaje miętoleniu w pralce. Ale te grubsze, gąbkowe czapraki potrzebują zdecydowanie więcej przestrzeni, by dokładnie wypłukać brud – i tu sprawdza się pralka z większym bębnem. Nie wiem, jakimi pralkami dysponujecie, ale moja wydaje mi się standardowa. Mam czteroosobową rodzinę; chłopaki (cała trójka bez względu na wiek) brudzą się niemiłosiernie, a ja to ogarniam z 4,5kg bębnem pralki. A teraz ogarniam nawet lepiej, bo Clovin został ze mną na zawsze – nie dedykuję go tylko końskim czaprakom, używam na co dzień. Tylko do swoich rzeczy używam też płynu do płukania – lubię zapach świeżego prania, a po Clovinie ubrania nie pachną wcale – jak nówki ze sklepu.

Jak prać koński sprzęt w Clovinie, by osiągnąć zamierzony efekt – tzn. pranie czyste, bez plam, bez zapachu i, co najistotniejsze, bez bakterii, grzybów, roztoczy i innych nieprzyjemnych żyjątek? Doszłam do tego metodą prób i błędów, więc aby oszczędzić Wam niepotrzebnych rozterek, chętnie podzielę się wiedzą. Bo wierzę w Clovin i ufam mu. Sprawdziłam na moim prywatnym, małym alergiku ze skórą atopową – Wituś reagował alergicznie na wiele proszków i płynów, a Clovin oszczędza mi późniejszych kąpieli malucha w nadmanganianie i emolientach. Doceniam bardzo, a Witek jeszcze bardziej.

Jeśli chodzi o zwykłe pranie ubrań, bielizny czy pościeli to cały proces jest jak najbardziej standardowy. Brudy do bębna, Clovin do podajnika, przy większych zabrudzeniach (plamy z jedzenia na bodziakach młodszego, plamy z trawy i błota na spodniach starszego, plamy z zaprawy i olejów na kombinezonie roboczym najstarszego) dodaję też odplamiacz i włączam program z temp. 60st.C. I choć z mikroskopem nad wypranym praniem nie ślęczałam to atopowa skóra Witka prawdę mi mówi – czystość higieniczna. Tak więc z pełnym przekonaniem polecam – niepoprawnie politycznie jest to środek testowany na dzieciach.

Jeśli stawiacie przed Clovinem większe wyzwanie to proces trzeba udoskonalić. Normalne – zwykły proszek też by nie ogarnął perfekcyjnie. Moje większe wyzwanie to sprzęt koński (derki polarowe, moje bryczesy, kurtka jeździecka, rękawiczki itp.) oraz akcesoria zwierząt domowych (legowiska buldogów, kocie kocyki). Psie i kocie szmaty nie są wielkim wyzwaniem – Clovin radzi sobie bez problemu z plamami, ale polecam ustawić program z podwójnym płukaniem – to kluczowe dla uzyskania naprawdę dobrego efektu. Niewypłukany dobrze brud (piach, sierść itd.) pozostawi zapach, który zwykły proszek maskuje nakładając bazę zapachową np. kwiatową. Clovin tego nie ma, więc jeśli nie jest czyste to od razu wiesz i żaden sztuczny aromat Cię nie oszuka. Przy podwójnym płukaniu wyciągam rzeczy pachnące po prostu niczym. Jeśli suszę w domu to nadal niczym nie pachną, a jeśli na dworze to łapią zapach wiatru. Lubię. W każdym razie zwierzęta nie zgłaszają żadnych uwag – nie ma już węszenia w wypranym posłaniu, kopania, drapania, kichania i przewalania koców. Zwierzęta nie doceniają kwiatowych nut zapachowych, wolą swoje własne, prywatne bazy zapachowe. Więc równie niepoprawnie politycznie stwierdzam, że Clovin został przetestowany na zwierzętach. Alergii skórnych, drapania się, czochrania – nie stwierdzam.

Najcięższym wyzwaniem, z jakim skonfrontowałam Clovin są końskie czapraki. I tu też opracowałam optymalny sposób na uzyskanie higienicznie czystych efektów. Dla porównania ten sam sposób stosowałam ze zwykłym proszkiem. Clovin nie ustępuje mu w niczym, a góruje dezynfekcją i antyalergicznymi właściwościami. A to jest przy czaprakach bardzo istotne. One leżą bezpośrednio na końskim grzbiecie – nie mogą uczulać, podrażniać. Bo podrażniona skóra jest podatna na otarcia, a obtarty na grzbiecie koń choć dostaje wolne od pracy to zadowolony i tak nie jest, bo doznania bólowe mu tę radość ze sjesty utrudniają. Dlatego Clovin zagości w naszej stajni na stałe – z troski o stan skóry naszych koni. A jak wyprać czaprak, by osiągnąć najlepszy efekt? Krótki poradnik – jeśli skorzystacie z mojej wypracowanej metody to rezultat Was całkowicie usatysfakcjonuje. A więc:

1. Nie odpuszczaj wstępnego namaczania. Jest konieczne i nie da rady go uniknąć, jeśli chcesz uzyskać czysty czaprak. Cudów nie ma – choć miałam nadzieję na spektakularny efekt Clovina to przyznaję, że ten proszek nie jest, niestety, magiczny i potrzebuje wsparcia. Naprawdę brudny koński czaprak to sklejony i mocno wbity w materiał brud zmieszany z sierścią, piachem (u nas plażowym) i zaklajstrowany zbiałkowanym końskim potem. Tę skorupę trzeba namoczyć, bo Wasza pralka nie ogarnie – filtr w naszej Kuba czyścił, kiedy dzieci już spały i nie były wystawione na deprawację i patologię używanych przez tatusia epitetów. Jeśli pogoda pozwala to polecam gorąco namaczanie na dworze – w jakiejś starej balii czy czymś podobnym. Jeśli nie to skorzystajcie z własnej wanny. I upewnijcie się, że nie ma w pobliżu dzieci, gdy przystąpicie potem do mycia takiej wanny. Ja swoją szorowałam w akompaniamencie własnym, mocno niecenzuralnym. Koszmar. Zresztą spójrzcie, jak wygląda takie błoto po czapraczku:

A ponieważ zdjęcie nieostre to może nie odczuwacie całej grozy. Spójrzcie więc na to:

Ten apetyczny czekoladowy szejk z pianką to woda z namaczania czapraka. Jednego czapraka. Dlatego właśnie warto zrobić wstępne namaczanie i płukanie. Bo szkoda filtra pralki. Tylko zainwestujcie w kreta do przepychania rur, jeśli namaczacie we własnej wannie.

2. Po namoczeniu i przepłukaniu czaprak można wrzucać do bębna pralki. Jeśli jest bardzo poplamiony to można dodać odplamiacz. Ja odpuściłam, bo plamy na czapraku Clovin spiera raczej bez problemu. Odplamiacz przydaje się do konkretniejszych wyzwań – np. plamy z przeżutej trawy na mojej koszulce, gdy koń kulturalnie wytarł się w moje ramię czy poplamione marchewkową śliną rękawiczki jeździeckie. Clovin dodajemy w standardowej ilości, jak zwykły proszek (ok. 120g) i ustawiamy program na 60-65st.C (w zależności od tego jaki program macie w swojej pralce). Pełne działanie dezynfekujące Clovin ma już w 60st.C o ile proces prania właściwego trwa co najmniej 25min. Dla 65st. C wystarczy pranie 20 minutowe. W tych temp. Clovin rozprawia się z lokatorami czapraka – bakteriami, wirusami, grzybami itp. Płynu do płukania / zmiękczania nie dawajcie – koń nie lubi perfumowania, a poza tym może zareagować alergicznie.

3. Pamiętajcie o podwójnym płukaniu! Sprawdziłam i wiem, że jedno płukanie to zdecydowanie za mało. Po jednym płukaniu jest duże prawdopodobieństwo, że wyjmiecie z pralki mokrą, nadal śmierdzącą szmatę. Nie bardzo śmierdzącą, ale skoro ja wyczuwam delikatny aromat końskiego brudu to wniosek jest prosty – czaprak nie jest czysty. Bo czysty czaprak nie pachnie niczym – i taki będzie po drugim płukaniu.

4. Nie oszczędzajcie czasu i energii ładując do pralki dużo czapraków i upychając je w bębnie nogą. Jeśli pranie nie może się swobodnie mieszać w bębnie pralki to nie wypierze się dobrze. True story. Ja prałam czapraki pojedynczo, a te grube zanosiłam do mamy i jej niemal przemysłowej pralki. Tylko swobodna rotacja prania w bębnie gwarantuje porządne dopranie i wypłukanie brudów.

Zrobiłam nawet kilka fot, by zobrazować Wam działanie Clovina. Zdjęcia robione, standardowo, komórką i nie obrabiane w żadnym programie graficznym, bo: 1. nie umiem 2. nie znam się 3.po co? Wiem, że tracą przez to na jakości i pewnie przydałoby się chociaż jakieś podbicie barw, ale tak macie rzeczywiste, niezafałszowane efekty Clovina widoczne jak na dłoni:

Tutaj czaprak z grubej gąbki. Czaprak jest spłowiały i poprzecierany, ale i tak można zobaczyć, że doprany. I to jest ten czaprak, który entuzjastycznie wyprałam bez namaczania. Po wyjęciu z pralki śmierdział mokrą szmatą (nic dziwnego – bo mokrą szmatą był), a po wysuszeniu wciąż wyczuwałam delikatny zapach brudu. Po kolejnym płukaniu w pralce zapach znikł. 

Tu zwróćcie uwagę na lamówkę czapraka przed i po praniu. Pierwszym praniu. Clovin daje radę!

Kolejny czaprak, jeden z najstarszych w stajni. Co widać, nie oszukujmy się. Ale nie widziałam sensu w stawianiu przed Clovinem wyzwania w postaci nowych czapraków. A z tym starym poradził sobie wspaniale! To, co widzicie jako jasną plamę na tylnej części czapraka to po prostu spłowiały kolor (nasze nadmorskie słoneczko ostro daje – widać tu kształt siodła). A lamówka – zobaczcie, jaka bialutka! Czaprak jak widać czysty, a jak nie czuć, ale ja zaświadczam – bez zapachu. 

I trochę rzutów z bliska.  Nie muszę chyba opisywać zdjęć jako te „przed” i „po”, bo doskonale widać.

A tu już mój własny, prywatny czaprak, który kocham wielką miłością. Co nie przeszkadza mi go zaniedbywać, jak widać na fotach  w górnym rzędzie. Dla Clovina żaden problem, co z kolei widać na fotach w dolnym rzędzie. Podoba się!

No, spójrzcie w większym formacie:

Tak było:

Tak jest:

Podsumowując moje zmagania z brudami mogę stwierdzić jedno – Clovin daje radę. Pod względem wizualnym na pewno nie ustępuje zwykłym, popularnym proszkom, nawet wiodących marek. Wygrywa zdecydowanie dezynfekcją i swoim działaniem bakterio-, wiruso-, grzybo- i roztoczobójczym. I choć z mikroskopem tego nie sprawdzałam to wierzę – tak twierdzi skóra mojego małego atopowca, stan sierści naszych psów, kotów i koni, no i zapach prania – bez maskowania sztucznymi zapachami pranie po Clovinie pachnie niczym, czyli czystością. Higieniczną. Testowałam Clovin z myślą o koniach (ja dużo robię z myślą o koniach :))). A w rezultacie zmieniłam dotychczasowy proszek – bo Clovin nie ustępuje mu w wizualnych efektach, a wygrywa antyalergicznym działaniem i dezynfekcją. I dodam na marginesie, że ceną też nie przeraża. Standard, w tym właśnie przedziale cenowym działałam do tej pory.

Testowanie i zabawę z praniem brudnych czapraków zawdzięczam producentowi proszku Clovin II Septon, który zainteresował mnie kwestią dezynfekcji pranych materiałów. Prania czapraków nadal nie lubię, ale przyznaję, że tym razem prałam je z entuzjazmem i przyjemnością. I satysfakcją, bo Clovin daje pewność, że zrobiłam to dobrze – są higienicznie czyste. 

A Wy? Rozważaliście wcześniej kwestię dezynfekcji jeździeckiego sprzętu? Czy tylko ja jestem takim ignorantem, że wcześniej się nad tym nie zastanawiałam? :)

 Fot. czubajka.pl