NATURAL

Proces uczenia się – jak koń przyswaja wiedzę? ODCINEK 2 – HABITUACJA

Procesy poznawcze koni krótko naszkicowałam w poprzednim wpisie, gdzie opisałam sposób nauki poprzez wykorzystanie kopiowania (o tutaj). Pozostały nam jeszcze trzy sposoby:

1. Habituacja czyli przywykanie, odczulanie poprzez wielokrotne powtarzanie bodźca;

2. Imprinting czyli wdrukowanie, wpojenie trwałej reakcji we wczesnym etapie życia;

3. Warunkowanie czyli nauka poprzez nagradzanie (nagrodą jest tu również sukces, rozwiązanie).

Dziś krótko o przywykaniu, zanikaniu reakcji na bodziec, który nie niesie nieprzyjemnych czy groźnych skutków.

HABITUACJA

Ta metoda polega na odczuleniu konia, oswojenia go z czymś i nauczenia, że jest to niegroźne. Powtarzanie wciąż tego samego bodźca, który nie wywołuje ani negatywnych ani pozytywnych skutków, a więc jest po prostu obojętny, powoduje, że koń też obojętnieje i przestaje reagować. Habituacja to nic innego jak przywykanie konia do czasem nieprzyjemnych, ale jednak niegroźnych rzeczy, których koń boi się np. ze względu na hałas, kolor, nowość. Proces poznawczy zachodzi, gdy słabnie siła reakcji – na początku koń na przykład reaguje paniką, ale wystawiony na działanie bodźca przez dłuższy czas przyzwyczaja się, jego reakcja słabnie, aż w końcu zanika. Sam bodziec może być drażniący, ale jest niegroźny. Też to znacie i podlegacie habituacji. Ja na pewno – zapach stajni drażni mnie po wejściu do niej, a po chwili już nie zwracam uwagi i w sumie przestaję go czuć. O włożonym na głowę toczku za chwilę już zapominam – nie zwracam uwagi na dotyk, ucisk, ciężar. Kuba miał tak z obrączką – nigdy nie nosił przecież pierścieni, nie miał sygnetu, który podawałby do ucałowania. Obrączka na początku była dla niego zabawką – wciąż ją przekręcał, zdejmował, dotykał. Aż przywykł i oswoił się z jej dotykiem na palcu – teraz nie zwraca uwagi. To samo z nowym wywietrznikiem w łazience – jego szum działał mi na nerwy i przeszkadzał w relaksującej kąpieli. Kazałam Kubie go odłączyć (był połączony z włącznikiem światła i pracował zawsze po zapaleniu lampy), ale wiadomo jak to jest z mężem – jak mówi, że coś zrobi to zrobi i nie ma sensu przypominać mu o tym co miesiąc. Generalnie po jakimś czasie przestałam już słyszeć szum wiatraka i nie zwracałam uwagi. Nawet nie zauważyłam,że Kuba go zdemontował. Jeśli się teraz skupicie to pewnie usłyszycie w Waszych domach w tle jakiś hałas, na który już nie zwracacie uwagi – tykanie zegara, kapiący kran, radio, które nadaje wiadomości, ale Wy nie wiecie jakie, bo nie słuchaliście. Takiemu „przywykaniu” podlegają zmysły wzroku, słuchu, węchu i dotyku. U konia również – po jakimś czasie ekspozycji na np. drażniący dźwięk koń obojętnieje. I tak konie kawaleryjskie nie reagowały na wybuchy, strzały, huk. Nasze usteckie konie nie reagują na huk morskich fal. Konie policyjne nie reagują na krzyczący tłum.

Widzieliście jak koń reaguje na buczący odgłos maszynki do strzyżenia? Boi się, bo dźwięk jest nowy, drażniący, potencjalnie groźny. I zamiast wiązać konia, zakładać dutkę czy uspokajać farmakologiczne lepiej go odczulić. My naszych koni generalnie nie strzyżemy, ale był taki jeden agent, którego musieliśmy wiosną kosić maszynką. Morus, konik polski miał tzw. zespół Cushinga. Objawiało się to m.in. nadmiernym owłosieniem, które przypominało futro karakuła. To futerko słabo liniało i musieliśmy Morusa golić. Na początku Morus, jako bardzo temperamentny koń reagował na włączoną maszynkę totalną paniką i nie było nawet mowy, by tego potwora do niego zbliżyć. Kuba, który miał operacji dokonać klął Morusa w żywe kamienie i wściekał się próbując ogolić walecznego wałaszka na siłę. W końcu rzucił maszynkę i uznał, że sprawa jest przegrana. Wtedy do akcji wkroczyła mama. Stanęła w pewnej odległości od Morusa i włączyła bzyczącą maszynkę. Morus kręcił się i niepokoił, ale mama nie zbliżała się i tylko stała. Kiedy Morus przestał reagować, mama podeszła bliżej. I znów stała z włączona maszynką nie próbując nawet dotknąć konia. W końcu Morus przestał reagować na odgłos pracującej maszynki, a wtedy zbliżenie się do niego nie było już problemem. Mama chodziła z maszynką naokoło konia, zbliżała ją do jego głowy, nóg, brzucha, nawet uszu. Na początku Morus obserwował uważnie, śledził maszynkę ruchliwymi uszami, a potem przestał wykazywać jakiekolwiek zainteresowanie tym buczeniem. Stał znudzony przy płocie i drzemał. Dotknięcie maszynką zdziwiło go na początku, ale bardzo szybko przestał reagować. Oswoił się i z hałasem i z dotykiem. Wykorzystałam to, co zaobserwowałam w pracy mamy latem, gdy chciałam popsikać swojego czołowego sprayem na owady. Beztrosko i bez głębszej refleksji wlazłam koniowi do boksu i bez ostrzeżenia psiknęłam mu sprayem na klatę. Działo się, działo. Biedak nie wiedział jakim to potworem go atakuję. A wystarczyło postać przy nim chwile psikając obok, w powietrze. Monotonnie, regularnie „psik, psik, psik”. Polecam odczulić konia na takie spraye – przydaje się. Tylko nalejcie sobie zwykłej wody do butelki z rozpylaczem – ja zużyłam pół butelki drogiego płynu na owady całkiem bez sensu. Na tej samej zasadzie odczulamy konie np. na dotyk. Carewicz, który nie chciał podawać nóg i tupał za każdym razem, gdy człowiek schylił się i dotknął jego nogi, został poddany nużącemu procederowi macania nóg. Kuba przez 20 minut głaskał nogi Carewicza – od góry do dołu, na początku koń tupał, potem przestał się kręcić i uspokoił się. Zobojętniał, przyzwyczaił się. Jeśli boicie się zbliżyć do ruchliwej końskiej nogi to wykorzystajcie np. szalik. Stojąc w bezpiecznej odległości złapcie dwa końce szalika przeciągniętego przez końską nogę i szorujcie nim po nodze. Gdy koń przestanie reagować na dotyk tupaniem, zacznijcie nogę głaskać. Naprawdę warto odczulić nogi konia na dotyk – nie zareaguje totalną paniką, gdy w coś wdepnie, zaplącze się w gałęzie czy jakąś taśmę. Wspomniany już Carewicz miał też przy układaniu pod siodło wielki problem z popręgiem. Siodło włożone na grzbiet – nie ma sprawy. Popręg przeciągany pod brzuchem – pełne szaleństwo i kocie skoki. Ponieważ zagrażało to bezpieczeństwu siodłającego mama poddała Carewicza habituacji. Koń stał w boksie, siodło na grzbiecie, popręg uwiązany na lince, koniec linki przez kraty boksu na korytarz i w ręku osoby stojącej w odpowiedniej odległości. I tyle – podciągnięcie linki, popręg dotyka brzucha i „szoruje” po nim. Na początku pełne szaleństwo panika, stopniowo reakcja słabła, aż do pełnego spokoju i zobojętnienia. Carewiczowi można było po takiej sesji spokojnie dopinać popręg, czyścić brzuch zgrzebłem, macać do woli. I jedno przy takim „odczulaniu” warto rozumieć – proces nauki zachodzi u konia, który zobojętniał na bodziec. Zobojętniał, czyli przyzwyczaił się, zaakceptował, przestał zwracać uwagę, oswoił się. Zmienił mu się próg reakcji na dany bodziec. Nie dotyczy to konia, który po prostu zmęczył się protestowaniem. On się nie odczulił, on po prostu opadł z sił. Warto rozróżniać te dwie sprawy. A, i habituacja nie jest wieczna i na zawsze. Jeśli koń po długim czasie zostanie znów wystawiony na niepokojący bodziec to może nie pamiętać, że już raz to akceptował. Morus, golony raz w roku, na początku procesu zawsze głupiał. Co roku szybciej przypominał sobie, że nie ma po co dziczeć, ale jednak. Gdybyśmy golili go częściej, albo chociaż włączali przy nim maszynkę to byłoby łatwiej. Tak samo nasze konie, odczulone na szczekanie psów przez naszą Kamorę i buldogi, nie zwracają uwagi na obcych szczekaczy spotkanych podczas wyjazdu w teren. Obce psy mogą obszczekiwać i kręcić się wokół nóg koni, a te zachowują pełen chill-out. Działa tu też reakcja stadna – inni członkowie grupy nie reagują, młode konie odczulają się bardzo szybko, obserwując towarzyszy. A jednak gdy „szczekacz” wyskakuje znienacka z przydrożnych krzaków to element zaskoczenia powoduje, że reakcja odczulonego konia jest gwałtowna. A jedno takie negatywne doświadczenie często powoduje powrót do reakcji sprzed odczulania. Kolejny szczekacz może już zostać poczęstowany kopem na dzień dobry.

Spójrzcie, jak ten koń jest odczulany na polewanie wodą głowy:

A tu Bisquit R z folią na szyi – przecież nie od razu dała sobie nią jeździć i szeleścić po łbie.

Konia można odczulić na wszystko, co tylko przyjdzie Ci do głowy. To świetna zabawa, polecam spróbować. A im więcej koń pozna nowych sytuacji i bodźców, tym większe jego doświadczenie i siła spokoju w przyszłości. Pobawcie się z Waszymi końmi i poobserwujcie proces habituacji, który będzie dział się na Waszych oczach. Polecam np. wspomniane już psikanie sprayem. Spróbujcie też z workiem foliowym – szeleszczenie przy koniu najpierw wzbudzi w nim niepokój, który stopniowo będzie gasł. Szeleszcząc zbliżajcie się z tym workiem etapami – powoli coraz bliżej i bliżej. Dotknijcie najpierw łopatki, szyi. Wszystko powoli i bez zwracania większej skupionej uwagi – ma wyglądać na działanie tak od niechcenia. Gwarantuję, że skończycie wkładając mu ten worek na uszy. I koń będzie miał ten fakt centralnie w oczodole. Tylko podczas całej zabawy obserwujcie uważnie konia – ma obojętnieć na bodziec, uspokajać się i znudzić. Nie wkładajcie folii na łeb konia, który zamarł w bezruchu, a całą swą mimiką czeka w panice i jest gotowy odpalić, gdy tylko ten potwór się zbliży. Koń ma mieć spokojne spojrzenie, nie kręcić nerwowo uszami, nie zamierać w przyczajonym bezruchu. Z pokazaną wyżej Bisquit właścicielki świetnie się bawią organizując wciąż nowe sesje habituacji – widziałam nawet , jak grają nad jej grzbietem w siatkówkę. Pobawcie się też – to świetny pomysł na spędzanie czasu z koniem!

Podrzucam Wam parę pomysłów na naukę i zabawę z Waszymi końmi – spójrzcie:

Czad, nie? :) :) :)

Autor: Ania Kategoria: NATURAL

Nie wychodź na dwór, bo się zaziębisz! Nie biegaj, bo się spocisz! – czyli jak dbać o konia zimą

Aura płynnie przechodzi z jesiennej pluchy w zimowe przymrozki. U nas nad morzem proces ten zachodzi, potem się cofa, a nawet potrafi zabłysnąć iście wiosennym słonkiem. Nie da się jednak uniknąć zimowej pogody i choć od kilku już lat nie widziałam w Ustce porządnego śniegu po kolana (a bardzo za nim tęsknię) to temperatury nieubłaganie spadają, a sztormowe wiatry hulają nawet na naszych pastwiskach, oddalonych od morza o jakieś 2 km. I mimo tego, że jak zwykle spodziewam się komentarzy takich jak te wspomniane tutaj i tutaj na temat naszych biednych koni- to i tak całość stada jest wypasana i błąka się po włościach mimo wiatru, deszczu, pluchy i śniegu, na który wciąż bardzo liczę.

A konie? Czy liczą na śnieg? Na pewno się go nie boją! I jestem przekonana, że wolą wietrzyć sobie zady w śnieżnej zadymce niż stać nieruchomo w boksie. Nasze konie są wypuszczane bez względu na pogodę. Jeśli chcą, mogą spokojnie wrócić do boksów. Rzadko z tej opcji korzystają. I zazwyczaj tylko na chwilę – na zasadzie „zajrzę do żłobu, może coś sypnęli? Co słychać u ogiera? Kto jeszcze garuje dziś w boksie? No dobra, spadam z powrotem na dwór”. Pamiętajcie, że jesienna czy zimowa aura to nie jest powód, by konia chronić w cieple stajni. Jeśli zadbacie o kilka podstawowych potrzeb wymuszonych warunkami atmosferycznymi, to Wasz koń może spokojnie spędzać na pastwisku większość zimowego dnia (który i tak jest tragicznie krótki). O czym trzeba pamiętać przy padokowaniu konia zimą?

WYBIEG

Przede wszystkim na wybiegu, z którego koń korzysta musi być możliwość schronienia się przed zacinającym deszczem, hulającym wiatrem czy sypiącym gradem. To może być szopa, może być zadaszona wiata, a nawet gęsty szpaler drzew i krzewów. Najważniejsze, by koń miał możliwość ukrycia zadu przed zimnymi powiewami i opadami. Pamiętajcie, że mokry koń marznie szybciej.

Sprawdźcie też podłoże wybiegu. To, co latem jest dołkiem, jesienią zrobi się kałużą, a zimą zamarzniętą lodową taflą. Śliską. Na takim podłożu łatwo się przewrócić i nabawić urazu stawu, ścięgna czy jeszcze gorzej. Można się też pokaleczyć o popękany lód. Aby uniknąć kontuzji konia sprawdźcie dokładnie po czym pozwalacie mu brykać. Wszelkie grudy, zmarzliny, twarde lodowo-błotne bryły to pułapki na to, co Wasz koń ma najcenniejsze – nogi.

DERKOWANIE

Konie pastwiskowane szybko dostosują sobie okrycie wierzchnie i zmienią letnie koszulki na gęsty zimowy płaszczyk. Nasze konie obrastają grubym futerkiem i robią się puszyste jak perskie kociaki. Aż przyjemnie się przytulić do takiego puchatka. Nie derkujemy naszych puchatków, bo żaden z nich nie jest golony. Jeśli Wasz koń też nie jest golony to nie przykrywajcie go derką. Bo zmarznie. Serio. Spoci się pod tą derką, a jak już pisałam mokry koń marznie. I się przeziębia. Nie przesadzajcie z derkowaniem. U nas w stajni są dwie derki (na ponad 30 koni) i używamy ich w wyjątkowych sytuacjach – chory koń, emeryt lub młodzik, słabszy i zmarznięty. Czasem przykrywamy derką konia mocno zgrzanego i spoconego po treningu (np. Bolek po pracy w bryczce), ale tylko do czasu aż podeschnie. Uważam, że natura działa najmądrzej – a najlepszą derką dla konia jest jego własna sierść. Jeśli jednak nie lubicie puchatków i chcecie zapobiec przemianie Waszego wierzchowca w mamuta to zakładajcie derkę. Ja nie jestem zwolennikiem derkowania, ale jeśli już się decydujecie to pamiętajcie, by zaopatrzyć się w odpowiednie derki (różne grubości i materiały) i stosować odpowiednio, by nie nie zaszkodzić koniowi. Zakładaj lekką derkę polarową na rozstępowanie konia przed i po treningu. W boksie na spoconego po treningu konia zakładaj derkę przepuszczającą powietrze (albo włóż pod derkę trochę słomy czy siana i już uzyskasz cyrkulację powietrza – mój sposób na oszczędzenie kasy:) A jak jesteś leniem jak ja to po prostu nie derkuj konia, ciesz się z pluszaka, a po treningu spoconego puchatka dobrze rozetrzyj i osusz wiechciem słomy. Ostygnie sam, tylko nie stawiaj go w przeciągu!

KARMIENIE

Energię potrzebną do ogrzania organizmu koń uzyskuje z tego, co zjadł. Przetwarza paszę na ciepełko i dlatego powinien teraz otrzymywać odpowiednio większą porcję objętościówki. Nasze konie zawsze tyją zimą, ale nie przejmujemy się tym – w końcu tłuszcz to warstwa izolacyjna. Na wiosnę i tak zgubią sadełko. Zimą im dogadzamy, na zdrowie! Dostają marchew, buraki, z owsem przemycamy czosnek (nie dla karmiących mam!) Odporność naszych koni wspomagamy podając im też mesz i lucernę, o których napiszę wkrótce więcej, bo jestem właśnie na etapie obserwowania, jak dieta taka służy Raszdiemu – czołowemu stajennemu wątłuszowi. Wiem, że mesz wspomaga nam wszystkie konie, ale po Raszdim i stawce emerytów widać to najlepiej!

Na wybiegu zimą musi obowiązkowo znajdować się bela siana. Cały czas! W końcu nic do chrupania poza taką belą koń nie znajdzie. A jeśli będzie szukał i wygrzebywał jakieś zapomniane korzonki z podłoża to może sobie zapiaszczyć jelita. Tak więc siano na wybiegu koniecznie, a chrupiący koń zamieni je na energię potrzebną do ogrzania zadu w zimny dzień.

No i pamiętajcie o wodzie – zimą, nawet w mróz koń też pije! Warto sprawdzać, czy woda w poidle nie zamarzła, rozbijać taflę w razie potrzeby. Jeśli woda jest za zimna to koń po prostu jej nie wypije. Dlatego warto robić dolewki. Bo dostęp do wody koń musi mieć i już.

PO CZYM POZNAĆ, ŻE KOŃ MARZNIE?

To widać. Od razu. Zmarznięty koń stoi skulony, ma napięte wszystkie mięśnie, uszy przyciśnięte do łba, ogon wbity między nogi. A jeśli do tego drży to już go nieźle sponiewierało. Jak mogłeś do tego dopuścić? A mówiłam, żeby bezwzględnie zawsze zakładać derkę! :) Żartuję. Ale jeśli widzisz, że koń marznie to nie wahaj się i derkuj od razu. Okryj go ciepłym kocykiem, postaw w przytulnym boksie z dala od wiatru i deszczu. A potem odczekaj, aż odtaje i nie pozwól, by się z kolei pod tą derką spocił. Sprawdzaj ręką jego ciało – najpierw spoci się pod derką, potem szyja i uszy. Jeśli zauważysz, że koń zaczyna się pocić pod ciepłym kocykiem, to od razu ten kocyk ściągaj. Najłatwiej i najszybciej marzną emeryci, młodziki, konie chore, słabsze. No i te golone. Te derkuj.

SKĄD WIADOMO, ŻE KOŃ SIĘ PRZEZIĘBIŁ?

Jak koń przynosi Ci L4 to wiedz, że coś się dzieje. Pewnie symuluje. Przeziębionego konia rozpoznasz po krótkiej inspekcji. Sprawdzaj wg poniższej listy:

Normalna temperatura ciała konia jest wyższa niż u człowieka i wynosi 37,5 – 38,5 st.C. Jeśli jest wyższa to znaczy, że koń ma gorączkę – logiczne. A jak ma gorączkę, to coś w jego organizmie dzieje się nie tak jak trzeba. Temperaturę mierzy się w końskim odbycie. Specjalny termometr trzeba odkazić i natłuścić wazeliną i stojąc z boku konia wsunąć na miejsce. Na końcu takiego termometru jest dziurka, warto do niej przywiązać sznurek, a drugi koniec sznurka przyczepić np. klamerką do ogona. Tak na wszelki wypadek, by koń wam termometru nie „łyknął”. Z tego też powodu nie przyczepiajcie klamerki do swojego ubrania, bo koń może Was wciągnąć :)
Wydzielina z nosa. Jeśli koniowi lecą przezroczyste smarki, takie niezbyt gęste, trochę wodniste to nie ma powodu do niepokoju. To zwykły objaw czyszczenia dróg oddechowych. Konie przyjmują codziennie sporą dawkę kurzu i pyłu stajennego i muszą się go jakoś pozbyć. Normalka. Jeśli jednak smarki zmieniają barwę, konsystencję i zapach to już świadczy o ingerencji bakterii czy zakażeniu wirusowym. Uważaj na wydzielinę gęstą, o nieprzyjemnym i wyczuwalnym zapachu, w kolorze wybranym z palety barw żółto-zielonych. To się już leczy.
Koń chory, przeziębiony będzie się również inaczej zachowywał. Będzie apatyczny, bez życia, ospały. Do tego dochodzi brak apetytu, a jego sierść zaczyna się robić matowa, traci połysk. Widać, że biedakowi coś dolega.
Przeziębiony koń kaszle. A kaszel ten to nie pojedyncze odkrztuszenie „kłaczka”, tylko nawracające kasłanie, które brzmi jak ze studni. Wołaj weta.

Na wybiegi zimowe puszczamy konie przy niewielkiej właściwie modyfikacji naszej nad nimi opieki. Każda pora roku narzuca określone zasady bezpiecznego wypasu zwierząt. I tak np. wiosną trzeba pamiętać o dawkowaniu świeżej pastwiskowej zieleniny, latem o męczących upałach, jesienią o opadach i wiatrach, zimą o przymrozkach. Ale przy każdej porze roku i pogodzie konie można wypuszczać na wybiegi. E tam można – trzeba! Zimą również. Bez szalików, czapek i grzejników olejowych przymocowanych na zadach. Zdrowy, dobrze karmiony koń poradzi sobie śpiewająco. Wystarczy dać mu szansę :)

Autor: Ania Kategoria: NATURAL

Tworzymy stado – najlepszy dobór koni

Mamy w tej chwili ponad 30 koni w stajni. No, niezupełnie w stajni, bo większość czasu nasze stada spędzają na pastwiskach. I liczba mnoga – stada – jest jak najbardziej poprawna. Nasze konie nie tworzą jednolitego stada; na to jest ich po prostu za dużo. Mamy kilka stad: w zależności od dnia jest to 3-4, a nawet 5 osobnych stad. To zupełnie naturalne – dzikie konie też nie biegają w tabunach po kilkadziesiąt sztuk. Dzikie stado liczy kilkanaście osobników. Nasze wyobrażenie dzikich koni to lecąca galopem setka zwierząt. W rzeczywistości grupa dzikusów jest mniejsza maksymalnie przyjmując liczbę 20 sztuk końskich czaszek. Takiej grupie łatwiej się poruszać, ukrywać przed drapieżnikami, znaleźć źródło pożywienia i wody. Nasze domowe koniki też przestrzegają tej zasady zgodnie z wgranym w ich system operacyjny atawistycznym wzorcem. Dlatego od lat już mamy na pastwiskach kilka stad, a ich liczebność i lista członków zmienia się dynamicznie w zależności od dnia, kondycji koni i ilości wypasanych na danym terenie zwierząt.

Nasze stada łączą się najpierw poprzez pierwsze przyjaźnie – te konie, które trafiają do naszej stajni trzymają się u boku towarzyszy transportu lub innych „nowych” i niepewnych siebie nabytków. I tak Goethine pasie się zawsze przy Coco (jechały razem w bukmance z Niemiec, choć nie znały się wcześniej), dołączyła do nich nowa w tym samym okresie Chilli. Źrebięta długo pozostają przy bokach matek, z czasem porzucając ich opiekę. Młodzież urodzona tego samego roku trzyma się w kupie i łączy w stado. W grupowaniu naszych koni mistrzem jest Mirek – nasz stajenny. On najlepiej wie, które konie można zamknąć w jednej zagrodzie, które spokojnie mogą stanąć w jednym boksie, a których absolutnie nie powinno się łączyć. Sympatie i antypatie naszych koni zna na pamięć. I tak mamy stado arystokracji – te konie, które nie pracują w stałej rekreacji (Goethine, Coco, Nowela, Iliada, Ismin, Kołysanka itd.), stado emerytów (Czubajka, Raszdi, Nefryt, Arkana itd.), stado prymitywów (haflingery i hucuły) – to tak z grubsza, bo stada, jak wspomniałam, się mieszają. Nasze puszczone na łąki konie same dobierają się w grupki, tworzą je i modulują według własnych zasad. Jakie to zasady? Jak człowiek może spróbować stworzyć zgrane stado? Posłuchajcie, do jakich wniosków doszłam po obserwacjach i analizach opinii Mirka.

Jeżeli w stajni jest ponad 20 koni to trzeba liczyć się z tym, że trudno będzie z nich stworzyć bezkonfliktową grupę. Można, owszem wypasać je na jednym pastwisku, tak jak my robimy w naszej stajni. Tylko trzeba pamiętać, by to pastwisko było wielkopowierzchniowe, bo wtedy utworzone naturalnie małe grupy końskie mają możliwość utrzymywania odległości od siebie i nie wchodzą sobie w paradę. Takie duże pastwisko zawiera w sobie opcję „unikania konfrontacji”, tylko trzeba sprawdzić, czy nie ma żadnych ślepych zaułków i innych „kozich rogów” do zapędzania.

Rotacja w naszym stadzie jest niewielka, ale jednak czasem dorzucamy do stawki nowe konie (kupione czy wstawiane w pensjonat), rodzą się też źrebięta. Czasem konie odchodzą z naszej stajni (w tym roku straciliśmy emerytkę Czarę; padła parę miesięcy po 30-tych urodzinach), niektóre też sprzedajemy i jadą do nowych domów. O tym, jak zintegrować z grupą nowego konia pisałam tutaj. Pomimo tej rotacji w naszej stajni trzon naszego końskiego tabunu jest raczej stabilny, a to pomaga w harmonijnym współżyciu stada. Nasze konie dobrze się znają, niekoniecznie wszystkie się lubią, ale każdy ma jakiegoś kumpla, partnera, z którym jest mu łatwiej i przyjemniej żyć w stadzie.

Jeśli jednak przychodzi do wypasu na mniejszych wybiegach (mamy takie dwa, rotacja po pastwiskach jest spora, bo przecież trawa musi mieć czas trochę się odrodzić po wypasach naszych żarłoków) to już musimy dobierać grupy, by uniknąć konfliktów. Niektórych koni absolutnie nie zamykamy razem na jednym wybiegu, bo jest pewne, że skończy się to niepotrzebną agresją i walką. Czasem nie chodzi nawet o konflikt zbrojny, ale zwyczajny mobbing – jednostki słabsze, stojące niżej w hierarchii, a pozbawione opieki partnera ze swojej grupy są przez inne konie odganiane od jedzenia, wody i przeganiane na każdym kroku. To nie wpływa dobrze na zdrowie psychiczne i staramy się tego unikać. Czym więc należy się kierować tworząc grupę koni?

Przede wszystkim zwróćcie uwagę na wzajemną tolerancję czy więzi łączące konie. Bardzo tolerancyjne są, jak zauważyłam, kuce i wszelkie prymitywy. Nasze hucuły, walijczyki, szetlandy, a wcześniej koniki polskie zawsze dobrze się dogadywały. Konflikty w grupach kuców trafiają się rzadko i nawet taki bandyta jak konik polski Morus stawiał się tylko dużym koniom, zostawiając „współplemieńców” w spokoju bez względu na ich charakter i społeczną rangę. Tak samo tolerancyjne są podobno konie zimnokrwiste. Tu nie mam za dużo doświadczenia obserwacyjnego, bo mogę się opierać tylko na Lorenzo, od którego trudno było wymagać stworzenia stada z sobą samym. Ale za to Lorenzo pokochał wielką miłością haflingery i pasł się tylko z nimi. Halfki zawsze trzymały się blisko swojego wielkiego miśka, a on potrafił w ich obronie przechodzić do ataku – tak ruszył pełnym galopem na paralotniarza, którzy chciał porobić koniom zdjęcia. Na początku Lorek tylko strzygł uszami i obserwował gościa w powietrzu i gdy inne konie zaczęły uciekać Lorek wciąż stał przy swoich halfkach. A kiedy do ucieczki na znak-sygnał czapką od Rozy zerwały się też haflingery Lorek wystartował z nimi. I początkowo galopował z tyłu, aż znudziła mu się ta zabawa. Za gruby był na takie biegi. Postanowił zakończyć ten proceder i odwróciwszy się w stronę paralotniarza zniżającego lot, Lorenzo ruszył na niego pełnym galopem. Odganiał go tak kilkakrotnie i nie dał się zbliżyć do swojej rodziny. Jak prawdziwy ogier, choć był wałachem. A, no właśnie:
Płeć ma spore znaczenie w tworzeniu harmonijnej i bezkonfliktowej grupy. Tak, podobno baby są kłótliwe i trudne we współżyciu. Nie u koni. Zauważyłam, że grupy z przewagą klaczy są bardziej zgrane i spokojne. Im więcej wałachów w grupie, tym więcej sporów i nieporozumień. Koedukacyjne grupy lepiej dobierać tak, by przeważały kobietki. Bo wałachy są, owszem, spokojne i zrównoważone pod siodłem, ale w grupie klaczy czasem zaczynają prezentować zachowania typowe dla ogierów. A to już rodzi konflikty. Nasze grupki same liczebnie ograniczają liczbę wałachów – zawsze przeważają klacze. I to najczęściej wałachy migrują między grupami.
Nie bez znaczenia jest też wiek koni. To dosyć oczywiste, że jeśli do grupy starszych koni wrzucimy jakiegoś młodzika, to będzie miał niełatwy żywot. Starsze konie nie będą nastolatkowi nic ułatwiać, a to rzutuje na prawidłowy rozwój psychiczny. Możemy jednak dołączyć do grupy dojrzałych koni np. parkę czy kilka sztuk młodych koni. Tu już oparcie w partnerze-równolatku będzie silne, a nauka życia stadnego będzie z korzyścią dla młodych. Ta sama zasada dotyczy starych koni. Pojedynczy emeryt może sobie w grupie nie radzić i mieć problem z dostępem do jedzenia i ogólnymi relacjami społecznymi. Ale już np. para emerytów powinna się w grupie odnaleźć. Widziałam to w przypadku naszej Czary. Całe życie nienawidziły się z Arkaną i nigdy nie pasły się razem, a z upływem czasu pozycja Czarki spadała i w końcu tylko oparcie w kilka lat młodszej Arkanie pozwalało jej funkcjonować w stadzie bez konfliktów. Ta zasada posiadania partnera-towarzysza odnosi się do kolejnego punktu istotnego w łączeniu koni w stado:
Liczba koni. Jeśli grupa jest niewielka, tak powiedzmy kilka sztuk to najlepiej, by liczba ta była parzysta. Konie często dobierają się parami i kumplują w dwójkach. Przy nieparzystej liczbie koni w grupie może się zdarzyć, że jakiś nieszczęśnik nie będzie miał partnera i zostanie samotnikiem, czując się wykluczony. To nie pomaga w utrzymaniu zdrowia psychicznego, a przez to rzutuje na użytkowanie konia i jego relacje z ludźmi. Jeśli grupa liczy ponad 10 sztuk to już mniejszy problem, bo konie mogą podobierać się w pary, trójki i inne konstelacje. W większej grupie nie wszystkie mają potrzebę nawiązywania więzi partnerskim tylko z jednym osobnikiem.
I najciekawsze, a jestem pewna, że nie błądzę tu w moich teoriach, bo nie tylko ja to zaobserwowałam – umaszczenie. Wiecie, że jeden karusek w grupie siwków ma przerąbane? Tak samo jak jeden siwek wśród gniadoszy. Nie wiem dlaczego, ale nasze konie nie akceptują „odmieńców”. O tym, jak Czardasz traktował pierwszego w naszej stajni srokacza – Nefryta pisałam Wam tutaj. Zauważyłam też, że więzi partnerskie konie również nawiązują się w oparciu o maść. Czubajka i Raszdi to świetnie zgrany duet, a mają całkowicie odmienne charaktery – Czubajka jest dominująca i apodyktyczna, Raszdi to fajtłapa i popychadło. Ale nie dla Czubajki, która go szanuje. To świetny układ, bo bardzo chroni Raszdiego – pamiętajcie, by zawsze trzymać się zasady, że koń o niskiej pozycji w stadzie musi być akceptowany przynajmniej przez jednego członka grupy z czołówki. To wystarczy, by ochronić go przed nietolerancją reszty, a więc atakami i mobbingiem przy paśniku czy poidle. A wracając do znaczenia umaszczenia – jeśli macie w stadzie same maści ciemne (gniade, kare i kasztanki) to wrzucony do tej ciemnej masy siwek raczej nie zostanie zaakceptowany. Jeśli wrzucicie ciemnocie dwa jasne promyczki pójdzie już łatwiej. Takiego znaczenia w procesie akceptacji konia w stadzie nie ma ani rasa ani wielkość (grupa może mieścić zimnokrwistego zwalistego Lorenzo i kucowatą haflingerkę Tajgę). Maść konia ma jednak znaczenie. A podobno nie powinno się oceniać po wyglądzie i doceniać to, co jest w środku…

Nasze stada na ogół funkcjonują bez konfliktów. Zdarzają się jakieś nieporozumienia, zdarza się mobbing, ale wystarczy drobna korekta z naszej strony i już nikt nie jest pokrzywdzony. Zazwyczaj nasze konie regulują to same – nieakceptowany po prostu zmienia stado i przyłącza się do bardziej tolerancyjnych i ugodowych grupek, szukając sprzymierzeńców wiekowych (innych emerytów czy innych nastolatków) czy walcząc o nową pozycje i zmieniając hierarchię w istniejącej grupie. Wszystkie konie się dobrze znają, a więzi zacieśniają dobierając partnerów same i unikając nieprzyjaciół poprzez trzymanie się zadu silniejszego towarzysza. I tak to funkcjonuje od lat.

A tak przy okazji rozważań stadnych odświeżcie sobie ten wpis – Specyfika końskiego stada – pisałam tam m.in. o tym, jak budowana jest hierarchia w stadzie i jakie czynniki mają wpływ na pozycję konia wśród towarzyszy. Hierarchia w końskim stadzie jest dynamiczna i zmienna, ale zasady jej budowania są stałe. I warto je poznać, bo to też pomaga w tworzeniu zgranej grupy.

Autor: Ania Kategoria: NATURAL

Znaki szczególne – odmiany, które wyróżniają konia z szeregu popularnych maści

Znam nasze stado co do nogi. Potrafię z daleka na pastwisku rozpoznać konkretnego konia, nawet jeśli jest to grupka samych gniadoszy czy siwków. Każdy ma przecież inną budowę, wzrost, wymiary. I każdy ma jakiś znak szczególny zwany odmianą. O odmianach na końskim ciele możecie poczytać w poprzednim wpisie – te podstawowe występują w różnych kombinacjach oraz kształtach i są indywidualnymi cechami konia. Oprócz podstawowych odmian mamy też szereg innych, rzadziej występujących znaków szczególnych. I o nich dzisiaj krótko opowiem. Albo postaram się krótko, a wyjdzie jak zwykle…

Lubię, gdy koń wyróżnia się z tłumu. I podobają mi się wszystkie malowania i odmiany na sierści, bo czynią z konia indywiduum, które rozpoznaję z daleka. Każdy znak szczególny na końskiej sierści mi się podoba, choć przyznaję, że najbardziej eleganckie i klasyczne są konie jednej maści, gładkie i szlachetne. Ale to malowanki przyciągają wzrok…

A więc zaczynamy. U niektórych koni pojawia się tzw. RYBIE OKO. Takie oko ma błękitną tęczówkę (lub biało-błękitną). Spowodowane jest to niedoborem melaniny w tęczówce i wygląda przepięknie! U nas w stajni był konik Hetman z rybimi oczami. Taki koń widzi tak samo jak ten z orzechową tęczówką, nie jest to wada ani upośledzenie. Ot, niesamowity znak szczególny. Mi się bardzo podoba, a Wam?

Źródło

Innym znakiem szczególnym w obrębie gałki ocznej konia jest TWARDÓWKA. U konia z twardówką zewnętrzna błona gałki ocznej jest biała i widoczna. Takie oko u konia nazywa się też „ludzkim okiem”, bo rzeczywiście przypomina nasze – barwna tęczówka zatopiona w białku. Najczęściej spotyka się twardówkę u koni maści tarantowatych, srokatych – wszelkich nakrapianych muchomorów, ale nie jest to regułą, bo widziałam już konie ciemnych maści z twardówką. I o ile u „kropków” typu appaloosa czy knabstrup biała twardówka jest ciekawym dodatkiem, to już u gniadych czy skarogniadych trochę mnie przeraża. Oczy konia to zwierciadło jego duszy; gdy poznaję nowego konia zawsze uważnie obserwuję jego oczy. U niektórych są łagodne, spokojne, wręcz depresyjne – aż masz ochotę konika przytulić i pocieszyć, bo taki zmartwiony. Inne mają żywe, zainteresowane, ciekawskie oczka. A te z twardówką błyskają białkiem i sprawiają, że czuję się niepewnie. Może dlatego, że i u konia bez białej twardówki ukazuje się czasami biała krawędź – w przypadku koni agresywnych, nadpobudliwych. I takie błyskanie białkiem nie działa na mnie relaksująco. To zresztą tylko kwestia wrażenia optycznego, bo koń z twardówką absolutnie nie jest „z urzędu” agresywny czy niezrównoważony.

Źródło

Z ciekawych odmian na końskim łbie wspomnę też o tzw. ŻABIM PYSKU. Odmiana ta również najczęściej pojawia się u „muchomorów” typu konie appaloosa czy knabstrup. Jest to taki kropkowany pyszczek – na ciemnej skórze konia występują różowe plamy. O, proszę:

Źródło

Kopyta konia też nie są wszystkie jednakowe. Mogą być ciemne, mogą mieć jasny róg. Nawet „w obrębie” jednego konia często różnią się kolorem. Kopyta są, wiadomo, cztery. I każde może być inne. Najciekawsze są KOPYTA PASKOWANE. O kopytach więcej pisałam tutaj, zdjęcia kolorowych kopyt też są :) A poniżej kopytko naszego Morgana – dwukolor:

A skoro jesteśmy przy nogach to warto wspomnieć o ODMIANIE GRONOSTAJOWEJ. To taka skarpetka lub koronka na końskiej nóżce, która jest nakrapiana czarnymi lub brązowymi plamami. Wygląda pięknie :)

Fot. Dorota Grott # noga Bisquit R, wł. Ania Chrzanowska

Fot. Weronika Ładak # nakrapiana koronka Noweli

Na nogach konia znaleźć też można pręgi nazywane PRĄŻKAMI ZEBROIDALNYMI lub ZEBROWATOŚCIĄ. Takie paskowanie cechuje konie ras prymitywnych i jest pozostałością barw ochronnych dzikich koni. Występuje najczęściej u koników polskich, hucułów, koni Przewalskiego.

Fot. Weronika Ładak # nogi Górala, hucuła

Bardzo często zebrowatość jest połączona z występowaniem PRĘGI GRZBIETOWEJ. Jest to pas ciemnej sierści na grzbiecie konia, ciągnący się od kłębu do samego ogona. Wyznacza symetrię ;) Charakterystyczny jest również dla ras prymitywnych, ale oprócz nich występuje często przy maściach bułanych.

Fot. Weronika Ładak # grzbiet Górala (hucuł) i Makówki (kuc – mieszanka konika polskiego i kuca walijskiego)

U fiordów pręga grzbietowa wchodzi na grzywę, co pięknie podkreśla się strzyżeniem na irokeza. To typowa cecha koni fiordzkich:

U koni spotykamy też bardzo często PODPALANIA. Bardzo podobają mi się podpalane konie. Taki koń ma przyciemnione, przydymione nogi, uszy, pysk. Najczęściej podpalania dotyczą wszelkich odcieni maści gniadych. Tu nogi Lily:

Tutaj podpalane uszy Bolka:

A tu pysk Lindy – przypalony (a raczej rozjaśniony) na brąz:

A przykładem „odwróconego” podpalania jest tzw. MĄCZYSTOŚĆ. To takie rozjaśnienia na nogach, pysku, brzuchu i w pachwinach. Jakby się konik w mące bawił. Też pięknie, spójrzcie na naszego Cudaczka:

To akurat mączystość źrebięca, maluszek już z niej wyrasta, zobaczymy ile zostanie.

A tutaj kolejne przykłady dorosłych młynarzy:

Źródło

Ciekawym dodatkiem do maści podstawowej jest też PLAMISTOŚĆ. Może ona przybierać różne formy. Najczęściej to takie kropkowanie lub pochlapanie konia białą farbą na zadzie, ale nie tylko. W plamistości zawiera się szeroki wachlarz białych plam rozsianych na ciele konia. Zawsze czyni nam z konia interesującego indywidualnego osobnika. Niektóre odmiany plamistości są dość regularne i ładne, inne wyglądają trochę jak dzieło pomylonego czy pijanego malarza-artysty.

Tutaj warto też wspomnieć o JABŁKOWITOŚCI czyli takich okrągłych placuszkach, „jabłkach” na końskim ciele. Najczęściej spotykane u siwków i nazwane jako osobna maść siwa jabłkowita, ale dotyczy też np. koni gniadych czy skarogniadych, choć je zazwyczaj dotyka tzw. jabłkowitość sezonowa. To oznacza, że koń staje się jabłkowity w okresie wymiany sierści – wypadanie włosów partiami (najpierw wypadają te leżące najdalej od naczyń krwionośnych) tworzy nam na koniu wzór jabłuszek. Po zakończeniu linienia jabłkowitość zanika.

gniady Czort, koń prywatny u nas w pensjonacie

Bardziej popularna jest jabłkowitość siwków. Poniżej przykład – Sztorm. Powoli mu te „jabłka” zanikają z każdym kolejnym linieniem, ale wciąż są wyraźne na zadzie. Fot. Marzena Jaroszewska:

A tutaj już HRECZKA, czyli taka straciatella – kawałki czekolady na siwej sierści. A sama nazwa „hreczka” oznacza po prostu grykę, a koń siwy w hreczce wygląda jak posypany kaszą gryczaną. Straciatella brzmi smaczniej:) Fachowo nazywa się to właściwie hreczką, straciatella to mój wymysł, ale lepszy niż wersja anglojęzyczna: flea bitten grey (siwy pokąsany przez pchły). Na zdjęciu Czubajka, w obiektywie Agaty Choszcz:

No i jak już plamy rozważamy to spójrzcie na to:

To odmiana zwana MARMUREM lub PLAMAMI ŻYRAFY . To dopiero coś! Na żywo takiego konia nie spotkałam, ale przyznaję, że nie byłby anonimowy w stadzie na pastwisku. Cudo!

I już na jednym ciągu z tą intrygującą żyrafą popatrzcie też na takiego tygryska:

koń Dunbars’ Gold źródło

To UMASZCZENIE TYGRYSIE. No, czyż nie piękny? I niepowtarzalny w licznej grupie koni pospolitych maści :) A tu możecie pooglądać inne koniki, które tygryski lubią najbardziej: Salsa, Chilli.

Zresztą różnych plam i odbarwień na koniach można spotkać mnóstwo. Genetykiem nie jestem, więc nie rozpoznaję, nie grupuję, nie wyjaśnię. U nas w stajni Linda (ślązaczka) maści skarogniadej jest np. przyprószona płatkami śniegu. Czasem ich przybywa, potem zanikają, by znów zasypać klacz. Autorka strony Genetyka Umaszczenia Zwierząt Renata Janeczek rozpoznała te płatki śniegu na ciele Lindy jako plamki BIRDCATCHER.

Są to białe kropkowania na sierści, które mogą pojawiać się i czasowo zanikać. Znalazłam w sieci inny przykład takiego śnieżenia:

Źródło

I dodatkowo dla porównania inne plamkowanie – plamy BEND OR czyli śnieżenie w kolorze ciemnym, występujące najczęściej u koni maści kasztanowatej i palomino, choć gniadoszom też się zdarza:

Źródło

Do znaków szczególnych u konia należą też WICHERKI zwane KROWIMI LIŹNIĘCIAMI. Pisałam o nich we wpisie o paszportach koniowatych. Poniżej wicherki na szyi Tajgi (fot. Weronika Ładak):

A znacie KCIUK PROROKA nazywany też pchnięciem lancą? To takie wgłębienie w mięśniu szyi, łopatki, czasem piersi lub nawet zadu. Nie ma żadnego wpływu na użytkowe cechy konia i w niczym mu nie przeszkadza. Mięsień nie jest uszkodzony, kurczy się i rozprostowuje bez problemu. Ot, znak szczególny. Podobno w ten sposób Mahomet oznacza najdzielniejsze konie, a którego dotknie swym kciukiem, tego czeka niezwykły los. Poniżej przykłady „pchnięcia lancą”: na klatce piersiowej kuca i na zadzie siwej folblutki.

Źródło obu zdjęć: forum re-volta

A inną odmianą związaną z legendami o koniach arabskich jest tzw. piętno Mahometa. To „krwawy ślad”, którym Mahomet wyróżnia konie siwe (najczęściej araby, choć nie tylko, bo arabska krew płynie też w wielu innych rasach). Jest to obszar sierści, który u siwka nie wysiwiał i wciąż pozostaje w kolorze bazowym. Podobno jest to pozostałość krwi wojownika, którego waleczna klacz wyniosła rannego z pola bitwy. Ranny jeździec wisiał na koniu, a jego krew obficie zlała rumakowi łopatkę i szyję. Mahomet nagrodził dzielną klacz pozostawiając jej piętno – niezmywalny krwawy ślad, który klacz przekazała swojemu źrebięciu. I do dzisiaj niektóre siwe konie dumnie noszą ślad po bohaterskim czynie przodka. Poniżej klacz Sweet Meadows Sanaya, zalana krwią wojownika, którego na oczy nie widziała, ale ma pamiątkę po swojej bohaterskiej pra-matce.

Źródło

A poniżej inne przykłady niewysiwienia – „krwawe plamy” – piętno Mahometa na końskich łbach.

Źródło

Acorado II, ogier holsztyński

Nazwy odmian końskich nadanych przez Mahometa są dość zawiłe i czasem trudno je rozgraniczać. Odciskiem kciuka równie często nazywa się pchnięcia lancą jak i plamy-stempelki na sierści, o takie:

Widać tu jabłkowitość gniadej klaczy i odcisk kciuka Mahometa – to ta plama na boku. Ale najbardziej podoba mi się nazwa tej łysiny na łbie źrebaka – właściciele nazywają ją „Lampą Akermanu”. Kojarzycie? To z sonetów krymskich Mickiewicza. Przepiękna nazwa! Nigdy wcześniej się z nią nie spotkałam w odniesieniu do końskiej odmiany, więc zakładam, że to autorski pomysł pp. Kordalskich. Coś wspaniałego! Zdjęcie pochodzi ze strony Kresowej Stajni, hodowli koni małopolskich pp. Marleny i Krzysztofa Kordalskich w woj. lubelskim.

Tak więc taka plama jak na powyższym zdjęciu to też jest piętno pracowitego Mahometa. W swej nieograniczonej dobroci Mahomet znaczy konie albo robiąc w nich dziury (pchnięcia lancą) kciukiem, albo stemple (też kciukiem, pewnie drugiej ręki :) albo zlewając krwią dzielnego wojownika. Taka sytuacja.

Nietuzinkowe są też często ubarwienia grzywy i ogona. Czasem u koni pojawia się ROZJAŚNIONA GRZYWA, przemieszane włosy w różnych odcieniach, wyglądające trochę jak balejaż. Bardzo często pojawia się u maści myszatych, ale nie tylko. Poniżej nasz bandyta Morus – konik polski i jego pasemka:

A tu rozjaśniona grzywa kasztanowatej arabki:

Źródło

W ogonie odbarwienia też występują. Zdarzają się np. ogony srebrne nazywane PIÓROPUSZEM GULASTRY. Taki ogon ma domieszkę jasnych włosów, a dotyczy tylko koni maści ciemnych (srebrny ogon u siwka to normalka, a nie wyjątkowość). Pojawia się zazwyczaj u koni z domieszką krwi arabskiej.

Źródło

Źródło: genetyka umaszczenia koni

Pióropusza Gulastry nie myli się z OGONEM SKUNKSA. To w zasadzie nie dotyczy aż tak ogona (choć nazwa trochę mylna), ale umaszczenia zwanego RABICANO. W takim przypadku mamy na ciele konia rozproszone białe włosy – największe zagęszczenie występuje w okolicach zadu, nasady ogona i pachwin, ale często schodzi aż na żebra.

Źródło: genetyka umaszczenia koni

Źródło

Do znaków szczególnych u koni na pewno można też dorzucić takie osobnicze i nabyte zmiany jak tatuaże, palenia, mrożenia itp. O tym wszystkim pisałam już we wpisie o znakowaniu koni. A oprócz tych znaków, które zostały wykonane na koniu przez człowieka mamy też szereg innych, nabytych przez zaniedbanie, niedopatrzenie lub agresję stadną. Chodzi mi o różnego rodzaju blizny i odparzenia. Na przykład Czubajka ma na zadzie pamiątkę po walce zbiorowej (fot. Weronika Ładak):

A Sztorm dumnie nosi na szyi bliznę, którą nabył w potyczce z Bolkiem:

Bolek zresztą też ma znak, z którym się nie urodził, a nabył dzięki beznadziejnej, choć skórzanej uprzęży:

Ta biała plama to odparzenie, uprząż już wywaliliśmy, ale Bolka nie możemy wywalić :)

Kiedyś trafiła też do nas gniada klacz Walkiria z guzami na bokach. Biedaczka otrzymała je w darze od sadysty, który nieumiejętnie i nadmiernie używał ostróg. Przykre.

Za to siwa Faramuszka, którą kupiliśmy już w bardzo podeszłym wieku miała na nosie taki wzorek:

I nie znikł po linieniu. Może i wyróżniał ją z tłumu siwków, ale nie chcę myśleć jak przebiegał proces tworzenia i jak bolesny był dla konia.

Fot. Kasia Arczykowska

A jakie znaki szczególne na ciele konia Wy znacie? O czym nie wspomniałam? Jeśli macie zdjęcia fajnych stylówek u koni to wrzućcie w komentarze. Czy konie z Waszych stajni mają coś z powyższych urozmaiceń? Dawajcie, wzbogaćcie ten zbiór!

Skarbnicą wiedzy nt. umaszczenia koni jest strona Genetyka Umaszczenia Zwierząt. Możecie ją również znaleźć na Facebooku. Gorąco polecam Wam odwiedzić tę stronę – tam naprawdę jasno i klarownie wyjaśnione są rodzaje umaszczenia wraz z wszelkimi, bardzo interesującymi modyfikatorami. A zdjęcia – rewelacja! Utknęłam na tej stronie na wiele godzin; podziwiam wiedzę, pasję, zaangażowanie Autorki. I dziękuję za dzielenie się swoją wiedzą, doceńcie też – wspaniała robota! Warto obejrzeć, jakie cuda tworzy natura, ja tu wrzuciłam plewy w porównaniu do zasobów tam przedstawionych. Zajrzyjcie i poczytajcie o okopconych koniach, o tych z mutacją Allelu e–>ea, o chimerach i mozaikach, plamistości szlachetnej, szampanach i pieczarkach… Ja nie poruszam się po grząskim dla mnie gruncie genetyki i genów, które w/w odmiany wywołują. A wiedza Autorki jest imponująca! I zdołała mnie bezpiecznie przeprowadzić po zagadnieniach genetyki i dziedziczenia, choć z racji moich braków parę razy jednak w tym bagnie genów utknęłam.

Autor: Ania Kategoria: NATURAL

Dlaczego koń wyciera sobie ogon?

Fot. Weronika Ładak # Jantar

Konie bardzo lubią się drapać, pocierać, czochrać. Z lubością tarzają się, gdy tylko trafi im się dogodna okazja. Na pastwisku mamy już piaszczyste doły (jak leje po bombach) – wanny do tarzania, które konie stworzyły sobie same. Tarzają się też na padoku, na biegalniach. Rekordziści tarzają się na plaży czy piaszczystych leśnych duktach podczas wyjazdu w teren, przy czym taki szczegół jak jeździec w siodle wcale im w tym nie przeszkadza. Zazwyczaj po morskiej kąpieli to kuce korzystają z okazji i kładą się do tarzanka w pierwszym lepszym piaszczystym miejscu, jakie napotkają. A Bolek kiedyś próbował wytarzać się, gdy stał z bryczką przy plaży i czekał na grupę. Już padł chłopak na przednie nogi i tylko szybka reakcja Kuby spowodowała, że podniósł się z powrotem i nie legł całkowicie. Nie wiem jak wyobrażał sobie tarzanko z dyszlami przypiętymi do swych boków, podejrzewam, że wcale. Koń nie analizuje, on sprawdza czy się da :)

Stojąc w boksie koń nie może skorzystać z uroków tarzania się. A przecież o sierść i skórę trzeba zadbać. I co pozostaje? Drapanie, wycieranie, czochranie się o ściany, poidło, żłób. Co się nawinie i może posłużyć jako drapaczka zaraz zostanie wykorzystane. Bo drapanie się i wycieranie sierści to u konia normalne zachowanie, objaw zdrowia i zainteresowania własną pielęgnacją. Tak konie dbają o swoją sierść i skórę; nasila się to zwłaszcza w okresie wymiany włosia i linienia po zimie. Przy okazji tego wpisu wspominałam o drapaczce dla koni na pastwisku – zajrzyjcie, polecam odświeżyć sobie ten wpis, bo zawiera sporo wiedzy o pielęgnacji końskiej sierści.

Samo drapanie i czochranie się o co tylko się da, nie jest wielkim problemem. To normalny objaw i nie trzeba się w nim doszukiwać głębszych treści. Również tarcie zadem i rzepem ogonowym jest normalne, zwłaszcza w okresie zmiany sierści. Ot, pielęgnacja. Zdarza się jednak, że koń tak gorliwie trze zadem, że rzep zaczyna przypominać szczurzy ogon: łysy, chudy, z ostrymi, krótkimi włoskami. I to już nie jest ani fajne, ani normalne. Oprócz kwestii walorów estetycznych (taki wytarty ogon naprawdę bardzo szpeci przepiękne przecież zwierzę) nadmierne wycieranie ogona powoduje powstawanie małych ranek i mikrourazów skóry, co z kolei podnosi ryzyko infekcji. Tu trzeba działać!

DLACZEGO KOŃ WYCIERA SOBIE OGON?

Powodów takiego zachowania może być kilka:

reakcja na schorzenia skóry
reakcja na choroby pasożytnicze
zaburzenie zachowania (nałóg)
okres rui u klaczy

Aby dojść, dlaczego Twój koń tak intensywnie pracuje nad zmianą wizerunku i oszpeceniem się przemyśl i przeanalizuj więc:

1. Czy to klacz w okresie rui? Czasem grzejące się klacze wycierają sobie ogony. Minie, spokojnie. Jeśli klacz bardzo się przykłada do tej działalności to zakładaj jej na ogon bandaż – ochroni włosie rzepa. Tylko ten bandaż zawiąż prawidłowo i nie zostawiaj na długo – rzep jest ukrwiony, nie odetnij w nim krążenia ciasnym węzłem, bo zgnije i odpadnie. Serio. To skrajny przypadek, ale może się zdarzyć.

2. Kiedy koń był odrobaczany? Wiele pasożytów bytujących wewnątrz konia (np. owsik koński) składa swe jaja w odbycie i wyrzuca potomstwo na zewnątrz, by miało szanse skolonizować następny dogodny koński obiekt. To powoduje oczywisty świąd w okolicach odbytu i reakcję konia – drapię się, nawet gdy zaczyna boleć obtarty zad, bo to tak cholerstwo swędzi! Ach, chwila ulgi!

3. Przyczyną wycierania ogona mogą też być pasożyty zewnętrzne. Np. takie roztocza uwielbiają kolonizować koński rzep (pod spoconym i brudnym rzepem mają istny raj). Sprawdź, zadziałaj, wylecz, daj ulgę.

4. Oprócz pasożytów świąd wywołują też choroby grzybicze skóry. Zazwyczaj nie dotyczą tylko ogona, ale to po nim najwyraźniej widać problem. Reaguj.

5. A może koń jest alergikiem? Nasz Jantar cierpi na tzw. lipcówkę zwaną również letnią egzemą. Jest to po prostu uczulenie na ślinę muchówek. Również Iliada zdradza nadwrażliwość na te owady. W rezultacie oba konie są przepiękne zimą i jesienią, a latem w szybkim tempie upodabniają się do szczurów. Spójrzcie, tak wyglądają ich kity w okresie letnim:

Fot. Weronika Ładak # Szczurzy ogon Jantara

Fot. Weronika Ładak # Iliada próbuje dogonić Jantara w tym trendzie do szczurzego ogonka

I to jeszcze nie są szczyty końskich możliwości. W pierwszym roku letniej egzemy Jantar chodził z całkowicie gołym rzepem. Skórę miał zgrubiałą, pooraną. Oprócz ogona koń z lipcówką wyciera sobie też grzywę, zwłaszcza w okolicach potylicy. Teraz podejmujemy walkę z lipcówką, ale sprawa nie jest łatwa. Co mogę doradzić tym, których konie cierpią na taką alergię?

Przede wszystkim – współczuję. Taka alergia może dotknąć każdego konia bez względu na wiek, rasę, maść. Pewne badania stwierdzają jednak, że najczęściej dotyczy koni typu zaprzęgowego i kuców. Nie wiem dlaczego, ale u nas się zgadza – i Jantar i Iliada to zaprzęgowe ślązaki starego typu. Podobno jest to też uwarunkowane genetycznie, więc brak odporności przekazywany jest w genach. Jeżeli Wasz koń tak zareaguje któregoś lata to nie łudźcie się – nie minie, w kolejnym roku się powtórzy. Leczenie ogranicza się właściwie do chowania konia w stajni w krytycznych porach dnia letniego (późne popołudnie do rana). I to daje najlepsze rezultaty, bo tu naprawdę lepiej zapobiegać niż leczyć. Miejscowe smarowanie to krótkotrwały i dość słaby efekt, ale możecie próbować maści na bazie smoły węglowej lub benzoesanu benzylu. Lepsze efekty daje leczenie zastrzykami z kortykosterydów lub stosowanie preparatów antyhistaminowych. Trzeba to również stosować często, a do tego jest niestety bardzo drogie. Niewiele, ale jednak tańsze jest leczenie sterydami w przypadku kuców; niestety nasz Jantar ma prawie 600kg i jego dawki są wyjątkowo drogie. Dlatego najlepiej po prostu zapobiegać siadaniu muchówek zamiast leczyć i łagodzić skutki ugryzień. Doradzam chowanie konia w stajni i wspomaganie poprzez spryskiwanie środkami owadobójczymi na bazie pyretrum (np. BIO-Insektal lub Owadoks). Takim środkiem spryskujemy całe ciało konia. Podobno są też opaski na końską szyję lub etykietki nasączone pyretrum, które można przyczepić do kantara. Nie wiem, nie stosowałam. Ale spryskiwanie środkiem biobójczym daje rezultaty. Szału nie ma, ale zawsze trochę ulży i uchroni konia przed transformacją w monstera ze zgrubiałą, nabrzmiałą skórą, z przerzedzoną i zmierzwioną grzywą, łysym rzepem ogonowym, łuskami i sączącym się z nich płynem surowiczym. Nie zaniedbajcie, reagujcie.

Jeśli już upewniliście się, że wycieranie ogona u Waszego konia nie ma nic wspólnego ze złą pielęgnacją czy zaniedbaniem zdrowotnym (innymi słowy: koń jest odrobaczony, czysty, a grzyby, roztocza czy inne dermoproblemy go nie dotyczą) to czas rozważyć inną przyczynę takiego zachowania. A właściwie już nie zachowania, a zaburzenia zachowania. Bo w żadnym wypadku normalne to nie jest, by zdrowy koń wycierał sobie ogon. Jeśli więc zdrowie fizyczne mu dopisuje to znaczy, że przyczyną tarcia jest problem psychiczny.

Pisałam Wam o różnych stajennych nałogach, w które popadają sfrustrowane konie. O, tutaj – część 1, część 2, część 3, a nawet tutaj. Wycieranie ogona można dorzucić do takiego zestawienia. Niekoniecznie musi być to spowodowane stajennym karcerem i nudą. Bardzo często jest to reakcja na jakieś frustracje społeczne, a więc dotyka nawet koni, które są regularnie pastwiskowane. Jeśli koń jest często wystawiany na sytuacje konfliktowe, a poziom stresu utrzymuje się u niego na wysokim poziomie to może znaleźć ujście w takim właśnie buforze – tarciu zadem o wszystko, co się do tego nada. Często w ten sposób koń rozładowuje też swoje podniecenie, zastępuje tarciem aktywność ruchową. Jeżeli Waszego konia dotyczy taki problem to należy gruntownie przeanalizować warunki, w jakich zwierzę bytuje. I nie chodzi tu tylko o błędy w chowie (warunki niezgodne z potrzebami gatunkowymi konia – pisałam o tych potrzebach m.in. w tym wpisie Zrozum naturę konia), ale również błędy popełniane przez nas, ludzi w postepowaniu z koniem. Wszelkie niekonsekwencje w treningu, brak jasnych i klarownych zasad, agresja itp. frustrują konia i obciążają go psychicznie. Należy więc zadbać o polepszenie warunków życia naszego konia: bytowych, żywieniowych, zapewnić mu dużo ruchu i stadnego, społecznego życia oraz przeanalizować sposób postępowania z nim i treningu.

Pamiętajcie, że w ramach zapobiegania wycieraniu ogona przez konia należy postawić przede wszystkim na profilaktykę zdrowotną. Pamiętajcie o regularnej pielęgnacji (tu również o myciu czy przecieraniu mokrą szmatką okolic odbytu – taki zaschnięty brud po „stresówce” też swędzi i drażni). Sam ogon warto też „prać” – jest wiele preparatów (spraje, szampony, olejki), które pomagają w pielęgnacji ogona i przynoszą znaczną ulgę zwierzętom. Spróbujcie tych z bio-siarką (redukuje swędzenie) lub z dziegciem, olejkiem herbacianym, D-panthenolem, propolisem. Nie zaniedbujcie też odrobaczania, odpowiedniego żywienia (źle żywiony koń nawet sierść zmienia wolniej, więc normalne w tym okresie wycieranie ogona może mieć widoczne skutki), sprawdzania stanu skóry i włosa w ogonie i grzywie na okoliczność roztoczy, grzybów, łupieżowych zmian. Wszelkie zaniedbania wychodzą dość szybko w zewn. wyglądzie konia. Reaguj, zanim koń zamieni się w szczura. I zażegnaj problem nim przerodzi się w stereotypię.

Autor: Ania Kategoria: NATURAL

Nowy w stajni – jak pomóc mu zintegrować się ze stadem?

Fot. Kasia Sikorska # Chaber i Esauł

Na przestrzeni ponad 20 lat istnienia naszej stajni pojawiało się u nas wiele nowych koni. Niektóre kupowaliśmy, inne przyjmowaliśmy w pensjonat, konie pojawiały się też gościnnie (dzierżawy ogierów, wizyty znajomych, uczestnicy rajdów). Wprowadzanie nowego osobnika do stada, które już się zna i funkcjonuje na swojej przestrzeni to wcale niełatwy temat. Oczywiście można się integracją nie przejmować i po prostu wrzucić nowego na głęboką wodę i prawdopodobnie da sobie radę, bo nie od parady jest koniem właśnie, a skoro wrzucamy go do grupy przedstawicieli jego gatunku, a nie do watahy wilków to powinien się ogarnąć. Tak często jest. Nie uważam jednak, by było to najlepszym rozwiązaniem. Warto zadbać o odpowiednią aklimatyzację nowego konia, bo jeśli coś pójdzie nie tak to konik może przypłacić to zdrowiem fizycznym (dotyczy to także innych członków stada, gdy nowy jest agresywny) lub zdrowiem psychicznym (zaburzenia zachowań socjalnych). U nas nowo przybyłe konie zawsze przechodzą obowiązkowy okres integracji; bezboleśnie adaptują się do nowych warunków i odnajdują w zżytym stadzie. Sam proces jest łatwy, w zależności od konia dosyć szybki i nie przysparza nam żadnych kłopotów, a dodatkowo eliminuje ryzyko powstania innych problemów w przyszłości. Jak wygląda integracja nowicjusza w stajni?

O nowym nabytku w naszej stajni zawsze staramy się dowiedzieć jak najwięcej. I nie chodzi tu o imię, wiek, płeć. Pytamy, czym był karmiony, czy chorował i na co, czy był podkuwany, kiedy szczepiony i odrobaczany itd. Wiadomo, podstawowa wiedza o nowym nabytku. Ale bardzo ważne jest, by dowiedzieć się także w jakich warunkach koń do tej pory bytował (boks, pastwisko, wybieg itp.), jak wyglądały jego kontakty z innymi końmi, jak radził sobie w stadzie, jakie ma doświadczenie w końskiej społeczności i jak się w niej zachowywał. W ten sposób już na starcie wiemy, czego mniej więcej można się spodziewać: czy koń jest agresywny, dominujący, a może raczej uległy i kłaniający się innym w pas? Czy siedział sobie sam w przydomowej stajence i w związku z tym może mieć problem z budowaniem więzi z innymi przedstawicielami swojego gatunku? A może rządził na dzielni, katował inne konie, ostro trzymał dyscyplinę w swojej grupce i nikt mu nie podskakiwał? Naprawdę warto taki wywiad zebrać przed wprowadzeniem debiutanta do swojej stajni.
Debiutant trafia u nas do boksu w głównej stajni. Ma z obu boków towarzystwo innych koni; słyszy je, może powąchać ponad górną przegrodą, ale nie może ugryźć czy kopnąć. Widzi konie przechodzące korytarzem, może nawiązywać kontakt werbalny, poznaje pracowników i rytm stajennego życia. Zanim wyjdzie na pastwisko i dołączy do stada spędza kilka dni w boksie i oswaja z nową sytuacją.
Z boksu koń trafia na lonżownik przed stajnią, gdzie spędza kilka godzin biegając i pozbywając się nadmiarów energii zgromadzonych podczas stania bezczynnie w boksie. To nieduże, ogrodzone kółko, ale koń może się tam wytarzać, pobrykać, a co najważniejsze – ma pełen widok na stajnię, padok, na którym trenują konie, widzi też pastwisko i rejestruje każdy ruch przed stajnią. Konie mogą do niego podchodzić, wąchać i poznawać, a jednocześnie ogrodzenie zapobiega gwałtownym konfrontacjom.
Zanim nowicjusz dołączy do reszty stada dajemy mu poznać teren w pojedynkę (czasem w towarzystwie konia, którego zna – np. tego, z którym przyjechał, czy tego, który stoi w stajni w boksie obok i z którym nowy już nawiązał jakiś kontakt). Konik ma szansę zwiedzić teren, poczuć się pewnie i bezpiecznie, dowiaduje się, gdzie jest poidło na pastwisku, gdzie znajdzie cień, jak wygląda kubatura wybiegu i w którą stronę zwiewać, by nie nadziać się na ślepy zaułek. Dzięki takiej zapoznawczej wycieczce nowicjusz w kolejnym dniu, gdy dołącza do pasącego się stada, ma już jakąś orientację przestrzenną, co sprawia, że czuje się pewniej.
Konik trafia do stada i musi sobie radzić. Ułatwiamy mu to wpuszczając go na wybieg razem z koniem, którego już poznał, bo u boku towarzysza zawsze raźniej. Dodatkowo w pierwszych dniach stado trochę okrajamy, zostawiając w boksach niektóre jednostki (mniej tolerancyjne, dominujące, agresywne). Z nimi nowy zapoznaje się następnego dnia.

I wszystko. Cały proces przebiega dość szybko i sprawnie, a dla nas nie jest absolutnie żadnym utrudnieniem czy kłopotem. Nowicjusz ma zredukowany stres związany z przeprowadzką, adaptuje się bezboleśnie i nie frustruje się nową sytuacją więcej niż trzeba. Po wpuszczeniu konia do stada właściwie tylko z czystej ciekawości stoimy kilkanaście minut przy ogrodzeniu i obserwujemy pierwsze kontakty. Jak na dłoni widać wtedy charakter nowego: czy jest uległy, czy nie daje sobie w kaszę dmuchać, czy będzie unikał konfliktów, czy raczej woli pograć o wyższy szczebel w stadnej hierarchii. Takie ustawianie się w hierarchii dotyczy każdego członka stada, bo zmiana następuje przecież w całym stadzie. I każdy sprawdza, gdzie się aktualnie znajduje i czy warto spróbować awansować. Tu przydaje się też duża przestrzeń, tak by nieśmiałki i tchórze mogły unikać zagrożenia i nie musiały uczestniczyć w zbrojnych konfliktach. Mają wybór. A ponieważ na pastwisku zawsze dużo się dzieje, wkrótce konie nie robią już sensacji wokół debiutanta i przechodzą w tryb „standby” pasąc się spokojnie. A nowy bez stresu i w dobrym stanie psychicznym wraca do stajni na wieczorną dawkę owsa, nie mogąc się doczekać kolejnego dnia na pastwisku. Bo jeszcze nie wie, że wkrótce zaczyna trening pod siodłem…

Autor: Ania Kategoria: NATURAL

Chów ogiera – jak zapewnić mu humanitarne warunki?

Fot. Kasia Bardzińska # nasz ogier śląski Nokturn (po Aktyw od Newada) czyli TW Bolek na swojej małej biegalni przy padoku treningowym.

W stajni rekreacyjnej (jak nasza) rzadko trzyma się ogiery. Z powodów, które wyjaśniałam tutaj, ogier jest trudny w chowie. W zamierzchłych czasach, które tylko najstarsze konie pamiętają, do naszej stajni ogiery przyjeżdżały na występy gościnne – w ramach dzierżawy ze stada ogierów do krycia naszych klaczy. Pierwszy dorosły ogier, który pojawił się w stajni ANKA na własność to mój ukochany Esauł. Oczywiście mieliśmy ogierki w stajni, ale gdy tylko warunki pozwoliły od razu je kastrowaliśmy i tworzyliśmy sobie armię spokojnych, rekreacyjnych wałachów. Z wałachami jest dużo prościej – wychodzą na pastwisko razem z klaczami, nie prowokują bójek, nie piorą się więcej niż wymaga tego ustawienie się na odpowiednim stopniu hierarchii stadnej. Chów ogierów jest już bardziej skomplikowany – wpuścić go do stada klaczy czy wałachów trudno bez uniknięcia starć, często ostrych i niebezpiecznych dla zdrowia, a nawet życia koni. Pamiętam, że gdy jeszcze mieszkaliśmy w Trójmieście rozważałam przywiezienie sobie Esauła i wstawienie do pensjonatu, bym mogła jeździć konno w tygodniu, po pracy. Obdzwoniłam kilkanaście dostępnych na terenie 3miasta stajni i wszędzie odmawiali mi dzierżawy boksu dla ogiera. Trzymanie ogiera jest problematyczne i zazwyczaj nikt nie chce się w to bawić. Padokowanie, obsługa – po co dorzucać sobie problemów. W naszej stajni ogiery pojawiały się, jak wspomniałam, okazyjnie, na kilkanaście tygodni w roku. Esauł zamieszkał na stałe i początkowo wiódł marne życie – boks na przemian z pracą pod siodłem i biegalnią, na której czas spędzał samotnie. Potem powoli łączyliśmy go ze stadem – dostał grupkę klaczy, które mógł kryć i pasł się z nimi. Nie był natrętny i nie groziło mu skopanie cienkich arabskich nóżek przez niechętne kobyły. Z wałachami było podobnie – pasł się u boku trzech wałachów i dopóki nie widział kobył nie prowokował bójek. Zdominował wałaszki, ale bez niepotrzebnego znęcania się – dopóki nie wchodziły mu w drogę nie widział potrzeby prowokowania agresji. A wałachy ze swej strony uznały wyższość starego wygi, nawet tak drobnego jak arabek i nie stawiały mu się więcej niż wymagała tego przyzwoitość i „zachowanie twarzy”. Po trzech latach pobytu u nas Esauł został wykastrowany i zaczął prowadzić prawdziwe końskie życie – miał stały kontakt z mieszanym stadem, ustawiał się w hierarchii, zawierał przyjaźnie i cieszył zgodnym z końską naturą i potrzebami gatunkowymi chowem. Bolek jest u nas prawie 10 lat i jest podstawą hodowli ślązaków, którą mama zaczęła rozwijać. Staramy się mu urozmaicać stajenne życie, ale z jego własnej winy (a właściwie z winy jego rozbuchanych hormonów) nie jest to łatwe. Bolek spędza dużo czasu w boksie, który jest obszerny i zapewnia mu wgląd w korytarz stajni (otwór, przez który koń może wystawiać głowę). Wyjścia ze stajni to przede wszystkim regularna praca w bryczce, mniej regularna praca pod siodłem oraz biegalnia – ogrodzony teren lonżownika, na którym może się wytarzać (podłoże to piach), skontaktować z wolno chodzącymi końmi (kontakt bezpieczny, bo ograniczony płotem lonżownika i pozostawiający pole do ucieczki przed agresją ogiera), połapać wiatr w uszy i przewietrzyć zad. Nie ma tu natomiast ani źdźbła zielonki, którą mógłby skubnąć, nie ma przestrzeni do nabrania porządnej prędkości i rozpędu. Kilka lat temu Kuba próbował zapewnić Bolkowi pastwisko – zamówił porządne słupki ogrodzeniowe, kupił mocnego pastucha, przygotował hektar pastwiska z zagajnikiem zapewniającym cień. Wpuścił tam Bolka z błogosławieństwem: „Biegaj stary, jedz do woli, ciesz się swobodą i nie nudź się w karcerze boksu”. Bolek zrozumiał to po swojemu: „Jesteś tu sam, siedź i płacz!” i zamiast się paść biegał jak stuknięty wokół płotów i rżał. Po dwóch tygodniach tego latania zrzucił prawie 100kg. Trawa rosła mu ponad stawy skokowe, a on biegał po wydeptanej pod płotem ścieżce i ani źdźbła nie brał do pyska, zajęty lataniem bez celu i rżeniem. Dramat. Nie było w tamtym okresie klaczy, którą mógłby kryć, więc dla towarzystwa daliśmy mu starą Czarkę. Przez kilka dni pasł się u jej boku bardzo grzecznie i spokojnie. Jadł, chował w cieniu, podchodził do poideł, nie galopował bez sensu. Cieszyliśmy się, że się odnalazł. Ale po kilku dniach dzielenia pastwiska z Czarką przestawiła mu się w mózgu jakaś zapadka i zaatakował starowinkę – zanim Mirek zdążył zareagować Bolek skopał biedaczkę i pogryzł do krwi. Oj, trzeba ją było leczyć po tej przygodzie. A Bolek znów nie chciał paść się sam, a każdego konia, którego mu proponowaliśmy atakował zębami i podkutymi kopytami. I tak się skończyła jego kariera pastwiskowa. W planach mamy „uzdrowienie” Bolusia poprzez wypasanie na pastwisku stopniowo zbliżanym do pastwisk reszty stada. A jak powinien wyglądać humanitarny chów ogiera? Jakie warunki mu zapewnić, by zachował zdrowie psychiczne i nie zdziwaczał od tętniących w nim frustracji?

Zazwyczaj w obawie przed agresją właśnie ogiera trzyma się w pojedynkę, a często wręcz w izolacji. My nigdy nie izolowaliśmy Bolusia od reszty stada – widział inne konie, miał okazję powąchać, zapoznać się. Może dlatego udało się uniknąć poważnych zaburzeń w jego zachowaniu i niebezpiecznych dla otoczenia reakcji. Niestety rozwinęła się u niego nieuzasadniona agresja wobec innych koni, co musi wynikać z jakiś wewnętrznych frustracji i niezaspokojonych potrzeb. Ogier również potrzebuje stada, kontaktów towarzyskich, a te zapewnione Bolkowi widocznie były zbyt małe. To samonakręcająca się spirala – boimy się o zdrowie koni, więc nie dopuszczamy do bezpośredniego kontaktu ogiera z nimi, co w rezultacie skutkuje ofensywną niepotrzebną agresją. Na początku tego roku Bolek wydostał się ze swojego boksu i sprał okrutnie te konie, które mu się nawinęły na oczy: Sztorma, Nowelę, Horpynę. Cała trójka kulała i leczyła pogryzione grzbiety przez dwa miesiące. Skutków poważniejszych ta napaść nie miała, ale nieuzasadniona agresja ogiera spowodowała, że zaczęliśmy rozważać warunki, w których on bytuje. Są ogiery łatwiejsze w chowie, a są i bardziej tętniące testosteronem. Esauł miał swoje stadko trzech wałachów i dopóki nie było w pobliżu klaczy pasł się z nimi bez problemów. Nie dominował nadmiernie, nie prowokował bójek, a wałachy akceptowały jego wyższą pozycję i nie zgłaszały pretensji do tronu. Bolek natomiast absolutnie nie zgadza się na towarzystwo wałachów: bez wstępnych pytań i refleksji od razu przechodzi do ostrego ataku; szans na porozumienie brak. Bywa i tak, niestety.

Jak najlepiej utrzymywać ogiery w stajni?

Jeżeli mamy ich kilka, a są młode to można je połączyć. Trzeba tylko pamiętać by ich pobliżu nie było innych koni – klaczy czy wałachów. Powierzchnia pastwiska też powinna być na tyle duża, by umożliwiała „usunięcie się w cień” i uniknięcie agresji towarzysza. Trzeba przy tym zachować ostrożność i monitorować sytuację. Może być niełatwo, ale jest to jak najbardziej możliwe, również w przypadku ogierów dorosłych, kryjących, choć wtedy lepiej robić to po sezonie rozpłodowym, gdy hormony im się nie burzą i nie roznoszą ich smoczych ciał.
Można trzymać ogiera w wolnym chowie tabunowym z grupą klaczy, które może legalnie kryć. Poza okresem krycia ogier będzie się nimi opiekował i chronił je.
Niektóre ogiery przyjmują towarzystwo wałachów. Jeżeli w pobliżu nie kręcą się zgrabne damskie zady to chłopcy nie mają raczej powodów do rywalizacji. Są nawet stada złożone z kilku ogierów i wałachów. Często też ogier zaprzyjaźnia się łatwiej z jednym wałachem i wtedy konie mogą być trzymane i wypasane w parze. Trzymanie ogiera z wałachami nie jest niestety możliwe w przypadku niektórych macho (Bolek), ale realne dla innych (Esauł). Warto sprawdzić i spróbować.
Samotnego ogiera w stajni, przejawiającego agresywne zachowania absolutnie nie powinno się kompletnie izolować. To tylko zaostrzy problem i nakręci tak, że obsługa i praca z takim sfrustrowanym odludkiem stanie się wyjątkowo uciążliwa lub wręcz niemożliwa bez narażania życia. Nie róbmy ogierom krzywdy zamykając je w izolacji. To zbrodnia na ich psychice. Co robić w takim razie? Aby zapewnić bezpieczeństwo reszcie stada najlepiej ogiera trzymać w boksie, z którego nie może kopać czy gryźć innych lokatorów, ale z którego widzi je, słyszy, okazyjnie może powąchać i dotknąć. Sam boks to więzienie i karcer, więc ogier musi mieć też okazję do pobiegania. W takim przypadku przydaje się biegalnia, dobrze ogrodzona i położona w takim miejscu, by ogier widział inne konie, a nie mógł ich atakować. Na początek może to być pastwisko odgrodzone od pastwiska reszty stada pasem „ziemi niczyjej”. Z czasem na ziemię niczyją można już wpuszczać inne konie. Ogier nie będzie miał bezpośredniej możliwość tłuczenia współplemieńców, ale będzie mógł przez płot nawiązywać z nimi kontakty. Na początku konie będą korzystać z możliwości oddalenia się od agresora, ale później sytuacja powinna się unormować i konie będą się ignorować lub kontaktować pacyfistycznie.
Ogiera trzymać powinny tylko osoby doświadczone, mające pojęcie o jego potrzebach i stylu życia. I ważna jest tu konsekwencja w kontakcie z nim i treningu. Nie ma potrzeby stosowania przemocy, ale też należy reagować na wszelkie próby dominacji zdobywając sobie szacunek ogiera. To już zresztą głębszy temat.

Dla zdrowia psychicznego i zachowania prawidłowych odruchów gatunkowych ogier musi mieć kontakt, niekoniecznie bezpośredni, z innymi końmi. Izolowanie go, trzymanie w pojedynkę i zupełnie samotnie skutkuje zaburzeniami zachowań ogiera, a z czasem może przeobrazić się w problem, z którym ani ludzie ani tym bardziej koń nie będzie umiał sobie poradzić. Słyszeliście te różne krwawe opowieści o ogierach trzymanych w ciemnicy, wypuszczanych do krycia fantomu do ciasnego korytarza? Ogiery, którym usunięto zęby? Ogiery, którymi steruje się zdalnie za pomocą wideł, batów, drągów? To nie ich wina. Poziom pobudzenia u ogierów jest cechą wrodzoną i wiele jest takich, które wydają się bardzo łagodne i zrównoważone. Nawet te mogą się jednak przemienić w śmiercionośne maszyny na skutek pobudzenia w obecności klaczy czy frustracji wywołanej niehumanitarnym chowem. Biorąc pod uwagę dobrostan zwierzęcia najlepiej jest je wykastrować, gdy jego agresja i pobudzenie seksualne utrzymuje się długo i staje problemem. A jeżeli Wasz ogier nie jest przeznaczony do krycia i nie ma licencji hodowlanej to bez zastanowienia go wytnij. I jemu i Tobie będzie łatwiej.

Autor: Ania Kategoria: NATURAL

Krótko o budowie kopyta – jak to jest zrobione i jak to działa?

Fot. Marta Chmielek ChmielekFoto

Wiesz, jak zbudowane jest kopyto? A wiesz, jak działa? Na pewno wiesz! Warto jednak przeczytać poniższy uproszczony schemat, bo może Ci się zdaje, że wiesz? Ziarno wątpliwości zasiane, to teraz siadaj i czytaj. I zapraszam na dłużej, rozgość się :)

Nie wnikam w budowę tego, czego nie widać. Wiadomo, że w środku są liczne kości (pozostałości paliczków o czym pisałam tutaj), a cała końska stopa oprócz warstwy rogowej (kopyta właśnie) składa się też z nerwów, tętnic, tkanek, ścięgien i tym podobnych cudów. A jak zbudowane jest kopytko, które widzimy „szkiełkiem i okiem”?

To, co widać z zewnątrz to puszka kopytowa. Puszka czyli ściany kopyta: przednia, boczne, piętowe i piętki (opuszki kopytowe). Puszka jest odpowiednikiem naszego paznokcia – nie boli, narasta, ściera się, należy ją ścinać lub piłować, może pękać, rozwarstwiać się. O puszkę trzeba dbać, warto ją natłuszczać odpowiednimi preparatami, by zapobiec ewentualnym pęknięciom.

Spodnia część kopyta to podeszwa. Podeszwa jest lekko wklęsła. Prawidłowa podeszwa nie powinna dotykać podłoża. Podeszwa musi być sucha, regularnie rozczyszczana. Brzeg podeszwy to tzw. linia biała.

Od spodniej strony kopyta możemy też obserwować strzałkę. Na wysokości piętek ściana kopyta jest wgięta do środka. To właśnie jest strzałka. Puszka kopytowa nie jest bowiem tworem zamkniętym, ograniczonym w okrąg. Strzałka jest rozcięciem puszki, co pozwala na amortyzację – gdyby kopyto było zamkniętą puszką to stąpający koń obciążałby całe ściany kopyta swoim ciężarem. Szybko by mu trzasnęły przy takich przeciążeniach, jakie końska noga musi znosić. Rozcięcie i wgięcie tylnej ściany kopyta powoduje, że ciężar stąpającego konia rozchodzi się równomiernie – kopyto się rozszerza w momencie ucisku (noga na ziemi, pełen ciężar oparty na niej) i wraca, gdy koń nogę unosi. Dzięki swej elastyczności strzałka amortyzuje wstrząsy i tłumi je. Strzałka, w odróżnieniu od podeszwy, dotyka podłoża – to nią koń maca grunt. Co więcej, gdy strzałka dotyka podłoża wywiera nacisk na poduszeczkę opuszek piętowych, a ta wypycha krew w górę nogi (w tętnicach palcowych). Prawidłowe ukrwienie pracującej kończyny to podstawa jej zdrowia i odpowiedniego funkcjonowania. Strzałka powinna być sucha i dobrze ukrwiona, bez śladów gnicia.

Zwieńczenie puszki kopytowej to koronka. Jest to takie zgrubienie w miejscu, gdzie masa rogowa łączy się z sierścią końskiej nogi. Koronki są wrażliwe na urazy – uderzenia, skaleczenia. U koni z wadami postawy i wynikającym z nich nieprawidłowym chodem zdarza się ranienie koronki kopytem sąsiedniej nogi. Koronkę można chronić zakładając na kopyto tzw. kaloszki. Koronka pełni ważną funkcję – to tu, na styku kopyta z sierścią wydzielany się swoisty „lakier”, rodzaj natłuszczającej substancji, która chroni puszkę przed wysuszeniem (przed nadmiernym zawilgoceniem też). Można go wyczuć macając koronkę palcem. To tutaj warto nakładać pielęgnacyjne substancje syntetyczne.

Fot. czubajka.pl # Kopyto Horpyny. Podeszwa już wstępnie wybrana, więc jasna i słabo odznacza się tu linia biała :)

Fot. Magda Wiśniewska # Ciemne kopyto siwej czubajki.

Kolor kopyta (puszki kopytowej) związany jest z kolorem sierści konia. Konie ciemnej maści mają kopyta czarne; jasne konie mają zazwyczaj kopyta koloru kremowego. Wpływ na barwę kopyta ma kolor sierści na nogach – nawet kary koń może mieć jasne kopyto, jeśli jego noga ubrana jest w gustowną białą skarpetę. Zdarzają się również kopyta paskowane, gdy noga nie do końca zdecydowała jaki kolor przybrać. Z barwą kopyta różnie bywa i trudno o ścisłą regułę – siwki często mają kopyta ciemne, a kare konie z małą białą koronką łażą na kremowych kopytkach. Z reguły kopyta ciemniejsze są mocniejsze i twardsze, a te o jasnym zabarwieniu uważa się za bardziej miękkie i podatne na uszkodzenia. Bez względu na kolor puszki o kopyto warto odpowiednio dbać.

Fot. Magda Wiśniewska # kolorowe kopyta Horpyny

Fot. Marta Chmielek ChmielekFoto # Kaloszki na przednich kopytach do ochrony koronki kopyta (chronią również piętki koni „ścigających się”).

Fot. Kuba Lipczyński # Mała z Chabrem. Chaberek miał buty do pary: jasne kopyta na nogach z odmianami, ciemne na nogach bez skarpet :)

I bonusowo słów kilka o pielęgnacji kopyt – tu pisałam Wam o produktach Fouganza, a dziś dorzucam do puli moje osobiste hity dla leniwych:

Puszkę kopytową można zabezpieczać przed szkodliwym wpływem czynników zewnętrznych i reagować na jej wysuszanie, zawilgocenie itp. Jak już wspominałam, ja reprezentuję podejście „natura zadziała sama”, które oparte jest najsilniej na moim wrodzonym lenistwie. Ale przecież konie trzymane w stajniach różnią się tych wolnych, dzikich mustangów, którym nikt kopyt nie rozpieszcza maściami i smarami. Bo mustang nie stoi we własnych odchodach, nie trenuje na kwarcach ujeżdżalni, nie podsusza się trocinami i słomą. Koń stajenny spotyka się z tym wszystkim, a szanse działania dla natury ma ograniczone okazyjnymi wyjściami w teren czy padokowaniem, często w błotku lub piasku. W naszej stajni staramy się zapewnić koniom (i ich kopytom) warunki jak najbardziej zbliżone do naturalnych. Może dlatego moje wrodzone lenistwo może się tu kwitnąco rozwijać. Przyznaję jednak, że ja też wyłączam tryb oszczędzania energii i wzmacniam kopyta specjalnymi maściami i smarami. I widzę efekty. A ponieważ uwielbiam sobie ułatwiać życie to korzystam z rozwiązania uniwersalnego – maści wzmacniającej. Kilka korzyści w jednym produkcie – natłuszcza puszkę kopytową dzięki zawartości oleju lnianego i laurowego, osusza strzałkę (dzięki zawartości dziegciu), wzmacnia i odżywia ściany kopyta i bonusowo nadaje kopytkom ładny czarny kolor. Jednym produktem zasmarowuję całość: i puszkę i podeszwę. Maść jest idealna na zimę, bo dzięki zawartości dziegciu osusza kopyto; trzeba o tym pamiętać i nie przesadzać z aplikacjami letnimi, by nie przesuszyć puszki. Mi taka nadgorliwość nie grozi:) Zresztą jest też wersja na lato, która ma w składzie olej wawrzynowy, wosk pszczeli i lanolinę, za to już nie ma dziegciu. Ma też kolor zielony, ale bez obaw – nie barwi kopyta na szpinak, po prostu nadaje połysk. Obie maści stosuje się zarówno na warstwę rogową jak i podeszwę czyli zabezpieczacie kopyto kompleksowo za jednym zamachem pędzla. No i muszę wspomnieć o ogromnej wadzie tych maści – nie mają pędzla w pokrywce. Powodzenia w szukaniu i czyszczeniu pędzli, za każdym razem, gdy wykrzeszecie z siebie energię do smarowania…

Fot. Kuba Lipczyński # Tak wygląda maść wzmacniająca zimowa. Oraz pędzel, który można doczepić do puszki na stałe z przeznaczeniem do tego jednego celu, bo doczyszczenie go z dziegciu jest zajęciem dla nadaktywnych, do których ja nie należę.

Fot. Kuba Lipczyński # tu rzut z bliska na konsystencję tej maści. Nakłada się ją lekko i przyjemnie, bo maść jest kryjąca, więc widzisz co i jak. Ładniej wygląda nałożona gąbeczką niż pędzlem, ale wyposażcie się najpierw w gumowe rękawiczki, bo doczyszczanie paznokci z dziegciu pochłania sporo energii, co jak wiadomo, jest zupełnie niewskazane. Podeszwę najlepiej smarować pędzlem. Maść, nałożona zbyt grubo, będzie łapała pyłki, piach, kawałki słomy. Jeśli jednak nałożycie cienką warstwę i dacie kopytom chwilę na zaabsorbowanie jej, to buciki będą pięknie zapastowane i bez przyklejonych drobin z podłoża :)

Fot. Kuba Lipczyński # Maść letnia, zielona. Ładnie nabłyszcza kopytko.

A tu poniżej wersja dla jeszcze bardziej leniwych, czyli mój osobisty hit, dzięki któremu mogę wywalić pędzel i rękawiczki. Spray, czyli to co leniwi lubią najbardziej. Szkoda, że po aplikacji należy jeszcze rozsmarować maść gąbeczką, ale to już w sumie pikuś. Polecam mym braciom i siostrom leniwcom :)

Autor: Ania Kategoria: NATURAL

Kopyto na każdą pogodę

„Zdrowe kopyta to zdrowy koń” – prawdziwe i oczywiste. Bez nóg konia nie ma, a jeśli coś w tych nogach szwankuje to i koń nam nie posłuży. Sobie też nie posłuży, bo bez ruchu jego życie nie ma sensu. Oceniając kondycję konia (np. przy kupnie) warto więc zwrócić uwagę na kopyta – mocna, zdrowa puszka to podstawa końskiego zdrowia.

To, czy koń ma kopyta mocne czy delikatniejsze to kwestia uwarunkowań genetycznych. Jednak nawet najlepsze kopyto można koniowi „zepsuć” niewłaściwą pielęgnacją. Tak samo nawet to miękkie i delikatne można wzmocnić i uodpornić na uszkodzenia. W naturze koń nie zajmuje się swoim pedikiurem. Nie musi, bo porusza się po różnym terenie, ściera narastającą puszkę kopytową, suszy strzałkę na piaskach, nakłada błotne maseczki itp. Konie stajenne mają ograniczone pole manewru kosmetycznego – często stoją w boksie i mieszają kopytami własne odchody. Trochę kontaktu z podłożem ujeżdżalni, rzadziej wyjazd terenowy, padokowanie – często okazuje się, że to za mało, by kopyto zachowało dobrą kondycję. W naszej stajni konie dużo chodzą po pastwiskach. Przez dziesięć miesięcy w roku biegają sobie boso. Latem nie mamy żadnych kłopotów z kopytami – piaski i trawy doskonale suszą strzałki. Przeboje zaczynają się w okresie jesiennym, gdy na dworze plucha i błoto. Dlatego właśnie w okresie deszczowej jesieni i podmokłego przedwiośnia warto pomóc końskim kopytom. Bo kąpiele błotne są dobre, byle nie w nadmiarze. A najgorsze są kąpiele w fekaliach – większość problemów kopytowych bierze się ze stania w boksie na podmokłej, gnijącej ściółce. Sucha słoma w boksie to nie tylko komfort zapachowy w stajni – to podstawa zdrowia konia.

Powszechnym problemem wynikającym ze złej pielęgnacji jest tzw. gruda. U nas przytrafiła się Horpynie – gdy ją kupiliśmy już miała stan zapalny. Wojtek leczył swoją królewnę kilka tygodni, by po paru miesiącach odkryć, że problem powrócił i leczenie trzeba powtórzyć. Najczęściej grudę powoduje stanie na mokrej, gnijącej ściółce i praca na podmokłym terenie. Czasem pojawia się ona w wyniku odmrożenia, warto więc pamiętać, by szczotkować śnieżne sople z pęcin konia po terenie czy padoku. Nie mam kompromitujących fot królowej Horpy z grudą na szlachetnych nogach, ale wyglądało to mocno niewyjściowo: na tylnej stronie pęciny, pomiędzy opuszkami kopytowymi a stawem pęcinowym miała biedaczka takie strupki i ropne pęcherze. Cała sierść w tym miejscu była stale mokra i klejąca od płynu surowiczego, a naskórek się łuszczył. Wojtek zmywał to rywanolem i przede wszystkim podsuszał. W tym okresie obornik spod Horpyny był wynoszony niemal natychmiast. Wojtek tak terroryzował stajennego, że biedak łapał obornik już gdy leciał spod ogona – nawet nie zdążył dotknąć ściółki, tylko lądował na łopacie :)

Innym problemem, jakie może nam sprawić zaniedbane kopyto jest gnicie strzałki. Jak sama nazwa wskazuje strzałka zaczyna gnić, a wiadomo, że do tego potrzebne są bakterie. Te bakterie namnażają się też z winy człowieka, a nie konia. Przyczyną jest, oczywiście stanie w mokrej, brudnej słomie, praca na podmokłych terenach (a znajdź sobie jesienią inne), stanie na błocie, nieczyszczenie kopyt przed i po jeździe. Sam proces gnilny łatwo poznać – po zapachu. I trzeba na poważnie się z nim rozprawić. Należy przede wszystkim porządnie wyczyścić chore kopyto, najlepiej je nawet umyć, by usunąć cały zalegający nawóz. Potem porządnie je wysuszyć, a konia postawić na suchym podłożu (czysta słoma, suchy piasek, trociny itp.) Suszenia podeszwy nie wykonuje się oczywiście suszarką (właściwie jak się tak zastanowię to można, ja po prostu nigdy nie stosowałam. Jeśli chcecie – eksperymentujcie, tylko najpierw odczulcie konia na odgłos suszarki, bo trochę niebezpiecznie zaskoczyć go w chwili, gdy trzymacie kopyto w pobliżu własnych zębów). A tak poważnie to lepiej użyć środka wysuszającego i odkażającego np. stężonego roztworu siarczanu miedzi. Fajny gotowy produkt proponuje Fouganza – to połączenie siarczanów miedzi i cynku. Rewelacja na wilgotne i zalatujące już strzałki. Tylko pamiętajcie, że używa się go tylko na podeszwę kopyta – nie do smarowania puszki! Aplikacja jest dziecinnie prosta, bo pojemnik z płynem jest wyposażony w pipetkę. Tak więc o ile Wasz koń spokojnie daje nogi, to jest nadzieja, że nakładanie leku nie skończy się dla Was trepanacją czaszki. Ten siarczan poważnie i chemicznie brzmi, ale bez obaw – nie szczypie, nie parzy, więc w sumie konia dosłownie „ni ziębi ni grzeje”. W trakcie leczenia gnijącej strzałki koń musi stać na suchym podłożu! Aby zapobiec gniciu strzałki należy ją odpowiednio pielęgnować i zabezpieczać. Najlepiej wysusza dziegieć. Ja stosowałam u naszego kuca taki dziegieć sosnowy w smarze, ale są też dziegcie dostępne w aerozolu, pewnie łatwiejsze i szybsze w aplikacji. Ten w formie smaru też się szybko nakładał, ale mi akurat dużo czasu schodziło zawsze na szukaniu pędzla. No i ten pędzel trzeba było myć. Dlatego zgaduje, że aerozol podpasowałby mi bardziej i przełożyłoby się to na częstotliwość smarowań.

W słabszych kopytach czasem pojawiają się pęknięcia ścian. To takie szczeliny kopytowe, a przyczyną ich znowu jest niedbalstwo. Pojawiają się w wyniku zbytniego wysuszenia puszki, zranienia, pracy na twardym podłożu lub genetycznej, nieprawidłowej budowy kopyta. A zaliczam to schorzenie nie do urazów mechanicznych, a właśnie tych związanych z niedbalstwem z prostej przyczyny – temu można zapobiegać! I nawet słabe kopyto można uchronić przed pęknięciami. Wiadomo, co pęka – to co jest suche. O ile jesienna plucha wysuszeniem nie grozi, to już mróz nie bardzo pomaga. Warto natłuszczać puszkę kopytową – to wzmacnia i chroni kopyto. Można użyć w zasadzie każdego tłuszczu organicznego lub zwykłej wazeliny. Są też specjalne środki do natłuszczania suchych kopyt, a te utrzymują się na kopytach długo, odżywiają je i ładnie wyglądają. Fouganza proponuje smar w aerozolu, który mogę pochwalić za łatwą aplikację, bo wiadomo, że ja lubię mieć jak najmniej roboty. Taka już leniwa jestem. Jest też alternatywa do aerozolu dla takich leniwców jak ja – olej w puszce z pędzelkiem wbudowanym w pokrywkę. Więc nie tylko ja zawsze gubię pędzle. Taki olej warto stosować cały rok – nie ma potrzeby codziennie, to Wam mówi naczelny stajenny leniwiec. Jeśli jednak macie większy zapał (ciekawe jak długo Wam się utrzyma) to smarujcie kopyta codziennie – nie zaszkodzi na pewno, nie ma szans na natłuszczenie maksymalne i zamienienie kopyta w masło. Te środki można stosować przez dłuższy okres czasu i zapewniam, że tylko i wyłącznie pomogą. Zapewniam też, że rezultaty zobaczycie nawet przy stosowaniu okazyjnym – wiem, sprawdziłam wersję dla leniów. Koń lenia ma kopyta zbliżone do kopyt konia pracusia, o ile leń nie ma dodatkowo sklerozy. Regularnie stosowane natłuszczacze do kopyt chronią i odżywiają puszkę. „Stosowane” to słowo klucz w tym zdaniu. Najważniejsze to używać, a częstotliwość dopasujecie sami – albo do stanu kopyt Waszego konia, albo warunków pogodowych albo własnych chęci i zaangażowania. Podpowiem tylko, że o kopyta naprawdę warto dbać, więc nawet taki leniwiec jak ja czuje się w obowiązku wyłączyć czasem tryb oszczędzania energii i angażuje się w koński pedicure. I Wam też radzę.

Wpis powstał we współpracy z marką Fouganza, którą obejmuję swoim blogowym patronatem. A właściwie to Fouganza poczuła się solidarna z moim podejściem do koni i pokazała, że lubi mój blog. Jeśli zgadzacie się z Fouganzą, że mój blog jest fajny to sprawdźcie jak fajna jest z kolei Fouganza zapoznając się z ich ofertą na stronie www.decathlon.pl. Kto nie ma sklepu Decathlon pod nosem (jak na przykład ja w mojej 16tys. Ustce) temu szczególnie polecam zakupy przez internet – dostawa jest darmowa, zwroty / wymiany bez problemu, wysyłka tak szybka, że gdyby to były bułki to doszłyby jeszcze ciepłe. Sprawdziłam, choć nie na bułkach.

Autor: Ania Kategoria: NATURAL

It’s party time! Jak się bawią konie?

Fot. Asia Korzon # Cudak z Marzeną

Każdy lubi się bawić. Każdy młody. Z wiekiem przechodzi ochota na imprezowanie, a pojawiają się inne rozrywki, na przykład narzekanie na balującą młodzież. Z końmi jest tak samo: młode balują, a emeryci sarkają i dyscyplinują wesołków. Konie bardzo lubią wspólne zabawy. Najwięcej bawią się źrebięta i końskie nastolatki, z wiekiem koń staje się bardziej stateczny i hmmm… nudny. Zabawy są bardzo istotne dla prawidłowego rozwoju społecznego konia. Dlatego tak ważne jest, by źrebię miało towarzystwo w swoim wieku i nie chowało się tylko w otoczeniu starych pryków. Pisałam o tym tutaj przy okazji wpisu o opiece nad źrebną klaczą i oseskiem. Towarzystwo rówieśników zapewnia źrebiętom możliwość rozwijającej fizycznie zabawy i najlepiej uczy społecznych zachowań. Wspólnie testują one swoje granice, wygłupiają się, rozwijają kondycję i refleks, uczą zachowań niezbędnych do późniejszej walki o dominację, ćwiczą na przyszłość seksualne zagrywki. Uwielbiam obserwować bawiące się źrebięta. Ogierki staczają dużo ciekawsze i bardziej rozbudowane zabawy; igraszki klaczy są grzeczniejsze i bardziej stonowane. Wiadomo – chłopaki latają z pistoletami i bawią się w wojnę, a dziewczynki bawią się lalkami w dom. Jak w naszym życiu, nie jest to regułą :)

Pierwszą zabawą, której uczy się źrebię jest bieganie. Widzieliście kiedyś źrebaka, który po raz pierwszy wychodzi z mamą z boksu? Najpierw przestraszony trzyma się mamusinej kiecki, a w chwilę potem zadziera ogon i start! Leci, jakby go coś ugryzło: bez planu, bez koncepcji trasy, po prostu zasuwa na pełnym gazie w kółko, po prostej, znowu w kółko, nagły zwrot, nieplanowana gleba, gdy plączą się niewprawne nogi i znowu start i dzida nie wiadomo gdzie i po co. Coś pięknego! Te pierwsze biegi są tak urocze, że po prostu nie można się nie śmiać, obserwując takiego podjaranego swobodą gamonia. One tak bardzo się cieszą, że to potrafią, że mogą! W bieganie źrebię bawi się samo – matka nie uczestniczy w tym entuzjastycznym roztrzepaniu. W zasadzie klacze raczej nie bawią się ze swoimi dziećmi; maluchom musi wystarczyć, że matka toleruje ich głupawkę. Starsi członkowie stada nie są zbyt tolerancyjni. O ile źrebakowi sporo mogą jeszcze przepuścić, to nastolatek już ma gorzej – zaczyna się proces wychowawczy i tolerancja starszyzny wobec wygłupów smarkacza spada do zera.

Fot. Asia Korzon # Berek! Goń mnie!

Gdy źrebię ma kumpla w zbliżonym wieku zabawy stają się dużo ciekawsze. Bieganie nadal w modzie, ale na topie są siłowanie się, stawanie dęba, przepychanki. Najlepsze jest inicjowanie zabawy: nasz Carewicz podchodził do Chabra i sprzedawał mu bez pardonu kopa. Zawsze kończyło się to boksowaniem i zapasami, nierzadko ogierki aż klękały. Chaber zapraszał Carewicza czy Czarodziejkę do wspólnej zabawy bardziej subtelnie – trącał je pyskiem, podgryzał, łapał zębami za nogi. W tamtym czasie mieliśmy cztery źrebaki z tego samego kwartału: Carewicza, Czarodziejkę, Chabra i Morgana. Uwielbiałam obserwować wygłupy tej czwórki – charaktery i charakterki jak na dłoni. Nie ma to jak towarzysz zabaw, bez niego źrebak ma nudne dzieciństwo. Cudak od Kołysanki, który był kinder-niespodzianką w naszej stajni, przez całe lato bawił się sam, dopiero pod koniec września przyjechała do nas Iliada z Odyseją. Właściwie Cudak nie bawił się sam – gdy nie ma towarzysza, źrebak zaczyna bawić się z człowiekiem. Nasz Cudaczek bawił się z obozowiczami – w bieganie, w siłowanie, w gryzienie, w zaczepianie, iskanie itp. To słodkie w wykonaniu kilkumiesięcznej maskotki, ale później może być problemem. Końskie zabawy są ostre, lepiej nie zachęcać, by koń bawił się z nami, bo z czasem możemy już tych zabaw nie ogarnąć. Taki koński nastolatek, który będzie nas zapraszał podczas treningu do zabawy w zapasy i boksowanie to może być problem. Lepiej zapewnić mu końskiego towarzysza i nie prowokować zabawy, która może się dla nas skończyć trepanacją czaszki :)

Fot. Kuba Lipczyński # Chaber vs. Carewicz

Fot. czubajka.pl # Mirek bawi się z Likierem. Uwielbiał się z nim bawić. W rezultacie duży Likier uważał, że podgryzanie, szarpanie i zaczepianie człowieka to świetna rozrywka. Dla człowieka też.

Gdy kumpel nie reaguje na zaczepki i nie ma ochoty na wspólne harce, to konik szuka rozrywek sam. Konie często bawią się przedmiotami podnoszonymi z ziemi: patykiem, szyszką. Młodzież pracująca pod siodłem wciąż ma ochotę na figle – zabierają szczotki do czesania, podrzucają w zębach toczki, ściągają czapraki z płotu. Taki przedmiot trzymany w zębach to świetna rozrywka: można nim potrząsać na boki, można go upuszczać i podnosić, podrzucać. Młody Chaber bawił się kiedyś przez 20 minut patykiem. Podnosił go i upuszczał, a ilość powtórzeń wcale nie wpływała na atrakcyjność rozrywki.

Fot. Asia Korzon # Cudak bawi się uwiązem.

Fot. Kuba Lipczyński # Chaber z patykiem. Aport!

Wszystkie zabawy obserwowane z boku są pocieszne i rozkosznie rozczulające. Nieważne, czy bawią się dzieci, szczenięta czy źrebaki. Zabawa pełni bardzo ważną rolę w rozwoju społecznym i psychicznym szkrabów. Ten etap dotyczy młodych każdego gatunku. Tak samo jak nadchodzący po nim etap tetryka, który chce mieć tylko święty spokój. Stare konie nie lubią się bawić, a co więcej stają się nietolerancyjne wobec wygłupów młodzieży. A szkoda, bo dziecięca radość i entuzjazm to coś wspaniałego. Warto jak najdłużej zachować w sobie coś z dziecka. I to też dotyczy każdego gatunku.

Ps. Mama reaktywuje hodowlę! Hurra! Znów będą grupki źrebaków w stajni i wygłupy na pastwisku. Brakowało mi tego. Brakowało temu wewnętrznemu dziecku, które w sobie pielęgnuję. Ono się zawsze tak cieszy, gdy ogląda końskie zabawy:) W was też się obudzi, gdy do nas przyjedziecie na sesję obserwacyjną, zapraszam!

Ps. Taką piłkę muszę skołować do stajni dla przyszłych źrebiąt z hodowli mamy! A po sesji odczulania nagram też filmik jak kiwają się starsze konie :)

Autor: Ania Kategoria: NATURAL

1 2 3 4

NATURAL

Proces uczenia się – jak koń przyswaja wiedzę? ODCINEK 2 – HABITUACJA

Nie wychodź na dwór, bo się zaziębisz! Nie biegaj, bo się spocisz! – czyli jak dbać o konia zimą

Tworzymy stado – najlepszy dobór koni

Znaki szczególne – odmiany, które wyróżniają konia z szeregu popularnych maści

Dlaczego koń wyciera sobie ogon?

Nowy w stajni – jak pomóc mu zintegrować się ze stadem?

Chów ogiera – jak zapewnić mu humanitarne warunki?

Krótko o budowie kopyta – jak to jest zrobione i jak to działa?

Kopyto na każdą pogodę

It’s party time! Jak się bawią konie?

Ostatnie wpisy

Najpopularniejsze wpisy

Archiwa

Polecane strony

NATURAL

Kategorie

Ostatnie wpisy

Najpopularniejsze wpisy

Archiwa

Polecane strony

Możesz mnie znaleźć też tu: